Nietrafione wybory edukacyjno-zawodowe w niektórych krajach próbuje się oszacować, wskazując na wielomilionowe straty dla gospodarki i niedające się wycenić straty społeczne. W Polsce znaczenie doradztwa można określić m.in. na podstawie struktury i wysokiego poziomu bezrobocia w zestawieniu z potrzebami rynku pracy w zakresie zatrudnienia pracowników.
Działania doradcze w szkole powinny tworzyć całość, system oparty na modelu odnoszącym się do zadań edukacyjnych na wszystkich etapach kształcenia, ze szczególnym uwzględnieniem gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej. Systemowe rozwiązania gwarantują ciągłość oddziaływań, standard minimum dla wszystkich uczniów, równe szanse. Doradztwo szkolne należy powiązać z systemem doradztwa realizowanego przez inne instytucje, w tym instytucje rynku pracy, a także z przedsiębiorcami, szczególnie na poziomie regionalnym i lokalnym. Rodzice i dyrektorzy szkół powinni zostać zapoznani z zasadami i znaczeniem doradztwa dla kształtowania ścieżki edukacyjno-zawodowej, przygotowania uczniów do rynku pracy, czyli realizacji naczelnego celu edukacji.
Na podstawie modelu, diagnozy potrzeb i oceny zasobów szkoła powinna zaplanować działania, biorąc pod uwagę cały cykl kształcenia na danym etapie. Opuszczając gimnazjum, uczeń powinien:
–    znać swoje mocne strony,
–    umieć ocenić swoje zdolności i możliwości,
–    znać metody i techniki podejmowania decyzji, oceny ryzyka,
–    znać zasady wyznaczania celów, planowania kariery,
–    znać grupy zawodów, podstawowe wymagania niezbędne do wykonywania wielu zawodów,
–    znać podstawowe mechanizmy funkcjonowania rynku pracy,
–    wiedzieć, gdzie szukać informacji o zawodach, rynku pracy.
Efektem pozyskanej wiedzy powinien być przemyślany wybór szkoły ponadgimnazjalnej, podjęcie decyzji po analizie własnych zasobów w kontekście warunków i zasad funkcjonujących na rynku pracy.
Opuszczając szkołę ponadgimnazjalną, młody człowiek powinien:
–    mieć ukształtowaną właściwą (adekwatną) samoocenę,
–    znać i wiedzieć, jak rozwijać swoje możliwości psychofizyczne,
–    mieć określone realistyczne plany kariery edukacyjno-zawodowej,
–    mieć rozwinięte umiejętności pracy zespołowej,
–    znać zasady funkcjonowania rynku pracy oraz zjawisk reorientacji, mobilności zawodowej i bezrobocia,
–    posiadać umiejętności samodzielnego poszukiwania pracy – zachowania na rozmowie kwalifikacyjnej, pisania dokumentów aplikacyjnych,
–    znać grupy zawodów przyszłości w kraju i w Unii Europejskiej,
–    mieć świadomość roli kształcenia przez całe życie i potrzeby ciągłego doskonalenia się.
@page_break@

Doradztwo zawodowe w Polsce powinno funkcjonować jako system z ustalonym programem i określonym limitem czasu wsparcia przysługującym uczniowi. Realizacja zadań powinna zostać powierzona profesjonalistom, przy zapewnieniu możliwości podnoszenia kwalifikacji i wymiany doświadczeń z kolegami po fachu, aby wzbogacać swoje metody i narzędzia pracy z młodzieżą, czyniąc system doradztwa atrakcyjnym dla młodych odbiorców. Wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego powinien ujmować problem kompleksowo, uwzględniając także zagadnienia realizowane przez wychowawców i nauczycieli wszystkich przedmiotów nauczanych w szkole danego typu. Realizacja doradztwa edukacyjno-zawodowego w szkole wynika z potrzeby:
–    profesjonalnej pomocy, usytuowanej blisko ucznia, zwiększającej trafność podejmowanych decyzji edukacyjnych i zawodowych, minimalizującej koszty psychiczne wynikające z niewłaściwych wyborów i koszty materialne związane z dojazdem do specjalistycznych placówek,
–    zagwarantowania systematycznego oddziaływania na uczniów w ramach planowych działań,
–    udzielania uczniom pomocy w wyborze i selekcji informacji dotyczących edukacji i rynku pracy, zgodnie z planowanym przez nich kierunkiem rozwoju zawodowego,
–    obniżania społecznych kosztów kształcenia dzięki poprawieniu trafności wyborów na kolejnych etapach edukacji.

Jest to fragment artykułu Ździsławy Barankiewicz "Doradztwo – między teorią a praktyką" opublikowanego w miesięczniku "Dyrektor Szkoły" nr 12/2013>>

ZAMÓW PRENUMERATĘ MIESIĘCZNIKA "DYREKTOR SZKOŁY">>