Jakie dokumenty są potrzebne w sytuacji, gdy nauczyciel wyjeżdża z jednym uczniem lub grupą 4-5 uczniów na konkurs, występ lub konferencję?
Szczegółowe zasady organizowania przez szkołę wycieczek oraz innych imprez wyjazdowych określa wewnętrzny regulamin (procedura). Regulamin ten powinien również określać wymagane dokumenty niezbędne przy organizacji wycieczek i imprez (wzory niezbędnych dokumentów).
Wszelkie decyzje dotyczące organizacji szkolnych wycieczek i innych imprez wyjazdowych oraz ich obsadzie kadrowej podejmuje dyrektor szkoły w ścisłym odniesieniu do obowiązujących przepisów powszechnych, zapisów statutu szkoły, wewnętrznej procedury organizowania wycieczek i możliwości finansowych wynikających z planu finansowego szkoły. Zgodnie z art. 7 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 1 i 5 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) dyrektor szkoły sprawuje opiekę nad dziećmi i młodzieżą uczącą się w szkole. Dyrektor szkoły odpowiedzialny jest w szczególności za dydaktyczny i wychowawczy poziom szkoły oraz za zapewnienie odpowiednich warunków organizacyjnych do realizacji zadań dydaktycznych i opiekuńczo-wychowawczych szkoły.

Szczegółowe warunki i sposób wypełniania zadań szkoły w formie organizowania wycieczek oraz imprez opiekuńczo-wychowawczych reguluje kilka aktów prawnych, z którymi warto się zapoznać:
1) w szczególności - rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 8 listopada 2001 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki (Dz. U. Nr 135, poz. 1516). Rozporządzenie rozstrzyga zarówno o dopuszczalnych formach działania, jak i sposobie realizacji poszczególnych typów zajęć, w których dzieci i młodzież uczestniczą pod czujnym okiem opiekunów nauczycieli;
2) rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003 r. Nr 6, poz. 69);
3) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 maja 1997 r. w sprawie określenia warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne (Dz. U. Nr 57, poz. 358);
4) rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 stycznia 1997 r. w sprawie warunków, jakie muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży, a także zasad jego organizowania i nadzorowania (Dz. U. Nr 12, poz. 67 z późn. zm.);
5) ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.) - ważne przepisy w zakresie organizacji wycieczek rowerowych;
6) ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) - w zakresie czasu pracy nauczycieli.

Zgodnie z § 4 rozporządzenia z dnia 8 listopada 2001 r. organizowanie krajoznawstwa i turystyki przez szkoły i placówki dla uczniów i wychowanków może odbywać się w następujących formach:
1) wycieczki przedmiotowe - inicjowane i realizowane przez nauczycieli w celu uzupełnienia obowiązującego programu nauczania, w ramach danego przedmiotu lub przedmiotów pokrewnych - np. wycieczka na lekcji historii do muzeum archeologicznego;
2) wycieczki krajoznawczo-turystyczne, w których udział nie wymaga od uczestników przygotowania kondycyjnego i umiejętności specjalistycznych - np. wycieczki jednodniowe lub kilkudniowe realizowane zgodnie z przygotowanym w szkole (placówce) planem wycieczek w ciągu roku szkolnego;
3) imprezy krajoznawczo-turystyczne, takie jak: biwaki, konkursy, turnieje;
4) imprezy turystyki kwalifikowanej i obozy wędrowne, w których udział wymaga od uczestników przygotowania kondycyjnego i umiejętności specjalistycznych, w tym posługiwania się specjalistycznym sprzętem;
5) imprezy wyjazdowe - związane z realizacją programu nauczania, takie jak: zielone szkoły, szkoły zimowe, szkoły ekologiczne.

Aby wycieczki i inne imprezy wyjazdowe były organizowane przez szkoły w sposób zgodny z obowiązującymi przepisami należy zwrócić uwagę na podstawowe zasady organizacyjne:
1) stosowne zapisy dotyczące organizacji imprez wyjazdowych należy uwzględnić w statucie szkoły - odwołując się do zasady wyrażonej w § 5 rozporządzenia z 8 listopada 2001 r., zgodnie z którą organizacja oraz program imprez wyjazdowych powinny uwzględniać zainteresowania i potrzeby uczniów, ich stan zdrowia i sprawność fizyczną, a także przygotowanie i niezbędne umiejętności kierownika i opiekunów;
2) należy przygotować wewnętrzny regulamin (procedurę) organizowania imprez wyjazdowych w szkole uwzględniający przepisy BHP. Z regulaminem (procedurą) należy zapoznać nauczycieli, rodziców i uczniów na początku każdego roku szkolnego;
3) w pierwszych tygodniach nowego roku szkolnego należy przygotować plan imprez wyjazdowych w szkole na cały rok szkolny;
4) należy przygotować i stosować dokumentację imprez wyjazdowych, w tym niezbędne druki (tj. np.: regulamin imprez organizowanych przez szkołę, harmonogram imprez, karta wycieczki/imprezy, o której mowa w rozporządzeniu z 8 listopada 2001 r., wzór listy uczestników, wzór pisemnej zgody rodziców na uczestnictwo dziecka w imprezie, wzór oświadczeń rodziców w sprawie hospitalizacji, leczenia oraz odpowiedzialności za szkody materialne wyrządzone przez młodzież oraz o zażywaniu i posiadaniu niedozwolonych używek, wzór oświadczenia kierownika wycieczki i opiekunów w sprawie odpowiedzialności za zdrowie i życie uczestników imprezy, wzór sprawozdania merytorycznego i finansowego po zakończeniu imprezy);
5) w każdym przypadku należy sprawdzić, czy kierownik imprezy i opiekunowie posiadają wymagane kwalifikacje do sprawowania funkcji kierownika (opiekuna) oraz sprawdzić, czy liczba opiekunów jest wystarczająca, czy impreza została omówiona (przed i po) z uczestnikami w zakresie jej celu, trasy, harmonogramu i regulaminu. Zgodnie z § 10 ust. 1 rozporządzenia z 8 listopada 2001 r. program wycieczki lub imprezy organizowanej przez szkołę, listę uczestników, imię i nazwisko kierownika oraz liczbę opiekunów zawiera karta wycieczki lub imprezy, którą zatwierdza dyrektor szkoły.