Zmianę wprowadziła ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 1) - dalej u.z.k.n., która weszła w życie 1 września 2009 r. Zobowiązała ona nauczycieli do realizowania dodatkowych zajęć. Obowiązek taki mają nauczyciele szkół podstawowych i gimnazjów, specjalnych szkół podstawowych i specjalnych gimnazjów (2 godziny), a także szkół ponadgimnazjalnych - w tym ponadgimnazjalnych szkół specjalnych (1 godzina). W przypadku nauczycieli szkoły podstawowej i gimnazjum (w tym szkoły specjalnej i gimnazjum specjalnego) ustawodawca określił dwa rodzaje zajęć, które w określonym ustawą wymiarze nauczyciel musi zrealizować. Są to: zajęcia opieki świetlicowej, lub zajęcia w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły (z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych). Z kolei nauczyciel szkoły ponadgimnazjalnej (w tym ponadgimnazjalnej szkoły specjalnej), obowiązany jest prowadzić zajęcia w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły (z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych), w wymiarze 1 godziny w tygodniu. Jeżeli chodzi o zdefiniowanie kategorii zajęć opieki świetlicowej to jest ona prosta: są to zajęcia opiekuńczo-wychowawcze realizowane na świetlicy.

Trudniej zdefiniować pojęcie godzin przeznaczonych do dyspozycji dyrektora, gdyż są to godziny, które mogą być przeznaczone na bardzo szeroki zakres działań dydaktyczno-opiekuńczo-wychowawczych, określonych treścią rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych  (Dz. U. z 2012 r. poz. 204) - dalej r.r.p.n. 
Zasadą jest, że dodatkowe godziny przeznaczone do dyspozycji dyrektora szkoły nie mogą być przeznaczane na zwiększenie liczny obowiązkowych zajęć edukacyjnych. Oznacza to, że godziny te nie mogą zwiększać obowiązkowego pensum zajęć określonych w treści art. 42 ust. 3 KN.
Jest to wskazanie o tyle istotne, że co do zasady godziny do dyspozycji dyrektora szkoły, uregulowane w treści § 2 ust. 5 pkt 1 r.r.p.n. mogą być przeznaczone na okresowe lub roczne zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych. Jednak nie oznacza to, że zajęcia te nie mogą być przeznaczone przez dyrektora na realizację dodatkowych zajęć edukacyjnych. Po wyłączeniu kategorii obowiązkowych zajęć edukacyjnych z katalogu godzin przeznaczonych do dyspozycji dyrektora szkoły w ramach zajęć określonych w treści art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b KN, na podstawie § 2 ust. 5 i ust. 5a r.r.p.n. dodatkowe zajęcia mogą być przeznaczone na:
1) realizację dodatkowych zajęć edukacyjnych, dla których nie została ustalona podstawa programowa, lecz program nauczania tych zajęć został włączony do szkolnego zestawu programów nauczania, a w przypadku klas, w których realizowana jest dotychczasowa podstawa programowa kształcenia ogólnego - także na realizację dodatkowych zajęć edukacyjnych z języka obcego, języka mniejszości narodowej, etnicznej lub języka regionalnego, nieujętych w ramowym planie nauczania dla danego etapu edukacyjnego, jeżeli wymiar godzin umożliwia realizację podstawy programowej ustalonej dla tych zajęć,
2) realizację ścieżek edukacyjnych, obejmujących zestaw treści i umiejętności o istotnym znaczeniu wychowawczym, których realizacja może odbywać się w ramach nauczania przedmiotów lub bloków przedmiotowych, o których mowa w § 3 ust. 10 r.r.p.n., lub w postaci odrębnych zajęć - w przypadku klas, w których realizowana jest dotychczasowa podstawa programowa kształcenia ogólnego, @page_break@  3) zorganizowanie zajęć dla grupy uczniów, z uwzględnieniem ich potrzeb i zainteresowań, w tym zajęć dydaktyczno-wyrównawczych i zajęć ruchowych o charakterze korekcyjnym - w przypadku klas, w których realizowana jest dotychczasowa podstawa programowa kształcenia ogólnego,
4)   nauczanie historii i geografii kraju pochodzenia mniejszości narodowych i dziedzictwa kulturowego mniejszości etnicznych - w szkołach z nauczaniem w języku mniejszości narodowych, etnicznych lub języku regionalnym,
5) zajęcia zwiększające szanse edukacyjne uczniów: na pracę z uczniem zdolnym lub z uczniem mającym trudności w nauce,
6)   zajęcia rozwijające zainteresowania uczniów.

Ministerstwo Edukacji Narodowej w stanowisku z dnia 8 października 2009 r. stwierdziło wyraźnie, że dodatkowa godzina jest przeznaczana wyłącznie na te kategorie zajęć, które zostały wskazane w treści § 2 ust. 5a r.r.p.n. – a więc na realizację zajęć zwiększających szanse edukacyjne uczniów: na pracę z uczniem zdolnym lub z uczniem mającym trudności w nauce oraz zajęć rozwijających zainteresowania uczniów Taka interpretacja jest jednak zbyt rygorystyczna z trzech powodów. Po pierwsze dlatego, że w treści art. 42 ust. 2 pkt 2 KN został określony tylko jeden zakaz, polegający na tym, że dodatkowe godziny przeznaczone do dyspozycji dyrektora szkoły nie mogą być przeznaczane na zwiększenie liczby obowiązkowych zajęć edukacyjnych.
Oznacza to, że godziny te nie mogą zwiększać obowiązkowego pensum zajęć określonych w treści art. 42 ust. 3 KN (tabelka). Jest to wskazanie o tyle istotne, że co do zasady godziny do dyspozycji dyrektora szkoły, uregulowane w treści § 2 ust. 5 pkt 1 r.r.p.n. mogą być przeznaczone na okresowe lub roczne zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych. Po drugie art. 42 ust. 2 pkt 2 KN operuje ogólną kategorią „godzin do dyspozycji dyrektora szkoły” bez szczególnego określania ich charakteru.

Taki, dość sztuczny, podział występuje jedynie w treści rozporządzenia w sprawie ramowych planów nauczania. Zaprezentowana poniżej przeze mnie interpretacja przepisów wskazuje, że podział ów ma jedynie charakter rekomendacyjny, ale nie ściśle wiążący lub wprost obligatoryjny. Po trzecie w treści § 2 ust. 5a pkt 1 i 2 r.r.p.n. autor rozporządzenia przy opisie zajęć realizowanych w ramach dodatkowej godziny pozostającej w dyspozycji dyrektora szkoły posługuje się operatorami „mogą być” i „również”. Oznacza to, że zajęcia wskazane w treści tego przepisu mają charakter fakultatywny i uzupełniający wobec podstawowego katalogu godzin pozostających do dyspozycji dyrektora szkoły, o których mowa w § 2 ust. 5 r.r.p.n. Fakultatywny charakter wynika z użycia operatora „mogą być”. Gdyby godziny dodatkowe miały być realizowane wyłącznie w ramach zajęć określonych w § 2 ust. 5a pkt 1 i 2 r.r.p.n., w treści przepisu użytoby operatora „są przeznaczone”. Fakultatywność sformułowania „mogą być” zakłada możliwość nie przeznaczenia zajęć określonych w § 2 ust. 5a pkt 1 i 2 r.r.p.n. na godziny dodatkowe – i realizacji dodatkowych godzin w ramach pozostałych godzin dyrektorskich, określonych w treści § 2 ust. 5 r.r.p.n. Taką interpretację potwierdza charakter uzupełniający operatora „również”. Skoro zajęcia § 2 ust. 5a pkt 1 i 2 r.r.p.n. przeznaczane są „również” na realizację godzin dodatkowych, to tym samym musi istnieć także inna kategoria zajęć przeznaczona na ten cel. Tą kategorią są oczywiście godziny do dyspozycji dyrektora szkoły, o których mowa w § 2 ust. 5 r.r.p.n.s.

Jest to fragment komentarza Krzysztofa Lisowskiego "Wybrane zagadnienia związane z obowiązkiem realizacji przez nauczycieli dodatkowych zajęć edukacyjno-opiekuńczo-wychowawczych", opublikowanego w serwisie Prawo Oświatowe/ABC>>