Szkoła wystąpiła do organu prowadzącego o nałożenie grzywny w wysokości 500 zł na opiekuna dziecka, które nie spełnia obowiązku szkolnego.
Organ prowadzący wszczął postępowanie egzekucyjne na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji(tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r., poz. 1015) – dalej u.p.e.a. Opiekun dziecka zwrócił się z prośbą do organu prowadzącego o zmniejszenie wysokości nałożonej grzywny z uwagi na trudną sytuację finansową.
Czy organ prowadzący może zmniejszyć kwotę, którą narzuciła szkoła?
Czy organ prowadzący z uwagi na trudną sytuację materialną opiekuna dziecka może umorzyć postępowanie egzekucyjne?
O wysokości grzywny nałożonej na rodziców decyduje organ prowadzący, który jest zobowiązany do jej zastosowania. Ponieważ postępowanie toczy się według przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, dopóki obowiązek szkolny nie jest wykonywany, organ ma obowiązek prowadzić postępowanie.
Obowiązek szkolny, o którym mowa w art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.), ma charakter niepieniężny i jego przymusowe wykonanie podlega przepisom u.p.e.a.
W razie uchylania się zobowiązanego (opiekuna prawnego ucznia) od zapewnienia wykonania obowiązku szkolnego, szkoła jako wierzyciel powinna podjąć czynności zmierzające do zastosowania środków egzekucyjnych, w tym złożyć do organu prowadzącego (jako organu egzekucyjnego) wniosek o wszczęcie egzekucji, w którym m.in. wskazuje się środek egzekucyjny (art. 6 § 1, art. 28 u.p.e.a.).
Środkami egzekucyjnymi w przypadku świadczeń niepieniężnych są, zgodnie z art. 1a pkt 12 lit. b u.p.e.a.:
- grzywna w celu przymuszenia,
- wykonanie zastępcze,
- odebranie rzeczy ruchomej,
- odebranie nieruchomości, opróżnienie lokali i innych pomieszczeń,
Z uwagi na charakter obowiązku szkolnego, jedynymi środkami egzekucyjnymi są grzywna oraz ewentualnie przymus bezpośredni. Trudna sytuacja życiowa zobowiązanego nie stanowi podstawy odstąpienia od wszczęcia ani umorzenia postępowania (art. 59 u.p.e.a.).
Grzywna w celu przymuszenia może być nakładana kilkakrotnie w tej samej lub wyższej kwocie. Każdorazowo nałożona grzywna nie może przekraczać kwoty 10.000 zł (art. 121 § 1 i 2 u.p.e.a.). Grzywnę w celu przymuszenia nakłada organ egzekucyjny, który decyduje o jej zastosowaniu i wysokości; nie jest związany w tej kwestii wnioskiem wierzyciela (szkoły). Natomiast organ prowadzący nie może odstąpić od zastosowania jakiegokolwiek środka egzekucyjnego (art. 7 § 1 u.p.e.a.). Gdyby natomiast do wykonania przez opiekuna prawnego obowiązku wystarczające było zastosowanie przymusu bezpośredniego, (czyli innego środka egzekucyjnego), możliwe jest odstąpienie od nałożenia grzywny (art. 7 ust. 2, art. 30 u.p.e.a.).
Z powyższych rozważań wynika, że tak długo, jak długo obowiązek szkolny nie jest realizowany, organ prowadzący powinien prowadzić postępowanie i stosować środki egzekucyjne, czyli grzywnę w celu przymuszenia.
Gdyby natomiast okazało się, że po nałożeniu grzywny, opiekun prawny wywiązał się ze swoich obowiązków, nałożone, a nie uiszczone lub nieściągnięte grzywny w celu przymuszenia podlegają umorzeniu na wniosek zobowiązanego (art. 121 § 1 i 2 u.p.e.a.). Co do zasady te grzywny, które zostały uregulowane, nie podlegają zwrotowi, chyba że zobowiązany złoży wniosek o zwrot i go uzasadni. W razie stwierdzenia, że zachodzi uzasadniony przypadek, grzywna może zostać zwrócona w wysokości 75% lub w całości, na podstawie art. 126 u.p.e.a.
Joanna Lesińska, autorka współpracuje z publikacją Prawo Oświatowe
Odpowiedzi udzielono w dniu 6 sierpnia 2013 r.