Czy nauczyciel stażysta może mieć przydzielone godziny ponadwymiarowe bez swojej zgody?
Stosownie do treści art. 35 ust. 4 Karty Nauczyciela nauczycielowi w trakcie odbywania stażu nie przydziela się pracy w godzinach ponadwymiarowych bez jego zgody. Oznacza to, że każdy nauczyciel odbywający staż, o którym mowa w art. 9c ust. Karty Nauczyciela, odpowiednio na stopień nauczyciela kontraktowego, mianowanego i dyplomowanego może mieć przydzielone godziny ponadwymiarowe po wyrażeniu zgody na ich realizację w danym roku szkolnym.


Zgodnie z definicją określoną w art. 35 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) - dalej KN, godzina ponadwymiarowa to przydzielona nauczycielowi godzina zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych (pensum), do której prowadzenia nauczyciel posiada kwalifikacje.
Stosownie do treści art. 35 ust. 1 ustawy dyrektor szkoły może przydzielić nauczycielowi tygodniowo, bez jego zgody, liczbę godzin ponadwymiarowych nieprzekraczającą 1/4 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. Przydzielenie nauczycielowi większej liczby godzin ponadwymiarowych może nastąpić wyłącznie za zgodą nauczyciela, jednakże w wymiarze nieprzekraczającym 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. Ponieważ dla większości nauczycieli zatrudnionych w szkole, realizujących ramowe plany nauczania pensum wynosi 18 godzin, stąd dla większości nauczycieli dopuszczalna liczba godzin ponadwymiarowych, którą może przydzielić dyrektor szkoły nauczycielowi bez jego zgody wynosi - 4 godziny, natomiast za jego zgodą - 9 godzin. Zasada przydzielania nauczycielom godzin ponadwymiarowych bez ich zgody wynika z faktu, że przydzielanie godzin ponadwymiarowych jest czynnością organizacyjną mającą na celu zapewnienie prawidłowej realizacji zajęć dydaktycznych z uczniami. W sytuacji gdy dyrektor szkoły z jednej strony musi zapewnić nauczycielowi konkretny wymiar godzin wynikający z pensum, a z drugiej np. spowodować aby ten sam nauczyciel uczył danego przedmiotu w jednej klasie, a nie dwóch różnych nauczycieli - często musi powołać właśnie 1, 2 lub 3 czy 4 godziny ponadwymiarowe i dokonuje tej czynności nie pytając o zgodę nauczyciela.
Nauczyciel nie może formułować roszczeń w stosunku do dyrektora szkoły jeżeli ten nie przyznał mu godzin ponadwymiarowych. Przydział godzin ponadwymiarowych dla poszczególnych nauczycieli jest wyłączną kompetencją dyrektora, który w tym zakresie musi uwzględnić czynnik konieczności zapewnienia prawidłowej realizacji zajęć obowiązkowych dla uczniów (wychowanków). Jeżeli w jednym roku szkolnym nauczyciel realizował godziny ponadwymiarowe, a w następnym roku dyrektor szkoły nie przydzielił mu tych godzin, nie stanowi to pogorszenia warunków pracy nauczyciela, a nauczyciel nie może formułować roszczeń o przyznanie mu godzin ponadwymiarowych - taki pogląd wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 maja 2004 r. (sygn. akt I PK 454/03).