Czy godzinę wynikającą z art. 42 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) - dalej KN, tzw. "godzina karciana", nauczyciel może realizować w trakcie swojego "okienka" z dziećmi, które w tym czasie nie mają lekcji?
Czy nauczyciel prowadzący zajęcia indywidualnie z uczniem niepełnosprawnym umysłowo w stopniu głębokim w jego domu ma obowiązek realizowania godzin wynikających z art. 42 ust. 2 pkt 2 KN, tzw. "godzin karcianych"?
W odpowiedzi przyjęto założenie, że w odniesieniu do pytania "tzw. godziny karciane" to godziny pracy nauczyciela, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b KN.
Stosownie do treści art. 42 ust. 1 i 2 KN, od dnia 1 września 2010 r. w ramach 40 godzinnego tygodniowego czasu pracy każdy nauczyciel zobowiązany jest realizować:
1) obowiązkowe pensum, którego wymiar określa tabela zawarta w art. 42 ust. 3 KN lub dyrektor szkoły na podstawie art. 42 ust. 4a albo organ prowadzący szkołę na podstawie art. 42 ust. 7;
2) inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów, z tym że w ramach tych zajęć:
a) nauczyciel szkoły podstawowej i gimnazjum, w tym specjalnych, jest obowiązany prowadzić zajęcia opieki świetlicowej lub zajęcia w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły, z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w wymiarze 2 godzin w tygodniu,
b) nauczyciel szkoły ponadgimnazjalnej, w tym specjalnej, jest obowiązany prowadzić zajęcia w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły, z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w wymiarze 1 godziny w tygodniu;
3) zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.
Ustalenie zakresu i rodzaju zajęć dodatkowych prowadzonych przez nauczycieli następuje na podstawie przepisów statutu szkoły w wyniku porozumienia rady pedagogicznej, dyrektora szkoły i rady rodziców (rady szkoły) w planie pracy szkoły. Godziny te (z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych) mają być przeznaczone na zajęcia wpływające na zwiększanie szans edukacyjnych, rozwijanie uzdolnień i umiejętności uczniów. Stosownie do treści § 2 ust. 1 pkt 3 i ust. 5a rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 lutego 2020 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 15, poz. 142 z późn. zm.) godziny do dyspozycji dyrektora szkoły poza zajęciami godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych mogą być przeznaczone na realizację:
1) zajęć zwiększających szanse edukacyjne uczniów: na pracę z uczniem zdolnym lub z uczniem mającym trudności w nauce,
2) zajęć rozwijających zainteresowania uczniów - w wymiarze ustalonym przez dyrektora szkoły, z uwzględnieniem art. 42 ust. 2 pkt 2 KN.
Zajęcia dodatkowe prowadzone z uczniami, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b KN to zajęcia, których celem jest zwiększanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży. Powinny być one przeznaczone w szczególności na pracę z uczniem zdolnym lub z uczniem mającym trudności w nauce oraz na zajęcia rozwijające zainteresowania uczniów. Rozkład zajęć należy do obowiązków organizacyjnych dyrektora szkoły, który w tym zakresie musi uwzględnić szereg uwarunkowań szkolnych (wolne sale lekcyjne, podział na grupy, liczba godzin zajęć dla uczniów, inne) i to od dyrektora szkoły zależy w jakim czasie zobowiąże nauczycieli do prowadzenia tego rodzaju zajęć. Należy pamiętać, że jak stanowi art. 42 ust. 7a KN zajęcia i czynności realizowane w wymiarze określonym w ust. 2 w pkt 2 odpowiednio w lit. a i b, podlegają ścisłej ewidencji, są bowiem rejestrowane i rozliczane w okresach półrocznych w dziennikach zajęć pozalekcyjnych.
W świetle art. 42 ust. 3a KN obowiązku prowadzenia zajęć dodatkowych, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b KN nie stosuje się do dyrektora i wicedyrektora szkoły oraz nauczyciela, który obowiązki dyrektora lub wicedyrektora szkoły pełni w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono to stanowisko. a także do nauczycieli kolegiów nauczycielskich, nauczycieli kolegiów pracowników służb społecznych, nauczycieli szkół artystycznych i nauczycieli szkół przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych RP. Wszyscy inni nauczyciele zobowiązani są zatem prowadzić tego rodzaju zajęcia z uczniami.
Urszula Kołowska
Czy nauczyciel prowadzący zajęcia indywidualnie z uczniem niepełnosprawnym umysłowo w stopniu głębokim w jego domu ma obowiązek realizowania godzin wynikających z art. 42 ust. 2 pkt 2 KN, tzw. "godzin karcianych"?
W odpowiedzi przyjęto założenie, że w odniesieniu do pytania "tzw. godziny karciane" to godziny pracy nauczyciela, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b KN.
Stosownie do treści art. 42 ust. 1 i 2 KN, od dnia 1 września 2010 r. w ramach 40 godzinnego tygodniowego czasu pracy każdy nauczyciel zobowiązany jest realizować:
1) obowiązkowe pensum, którego wymiar określa tabela zawarta w art. 42 ust. 3 KN lub dyrektor szkoły na podstawie art. 42 ust. 4a albo organ prowadzący szkołę na podstawie art. 42 ust. 7;
2) inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów, z tym że w ramach tych zajęć:
a) nauczyciel szkoły podstawowej i gimnazjum, w tym specjalnych, jest obowiązany prowadzić zajęcia opieki świetlicowej lub zajęcia w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły, z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w wymiarze 2 godzin w tygodniu,
b) nauczyciel szkoły ponadgimnazjalnej, w tym specjalnej, jest obowiązany prowadzić zajęcia w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły, z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w wymiarze 1 godziny w tygodniu;
3) zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.
Ustalenie zakresu i rodzaju zajęć dodatkowych prowadzonych przez nauczycieli następuje na podstawie przepisów statutu szkoły w wyniku porozumienia rady pedagogicznej, dyrektora szkoły i rady rodziców (rady szkoły) w planie pracy szkoły. Godziny te (z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych) mają być przeznaczone na zajęcia wpływające na zwiększanie szans edukacyjnych, rozwijanie uzdolnień i umiejętności uczniów. Stosownie do treści § 2 ust. 1 pkt 3 i ust. 5a rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 lutego 2020 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 15, poz. 142 z późn. zm.) godziny do dyspozycji dyrektora szkoły poza zajęciami godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych mogą być przeznaczone na realizację:
1) zajęć zwiększających szanse edukacyjne uczniów: na pracę z uczniem zdolnym lub z uczniem mającym trudności w nauce,
2) zajęć rozwijających zainteresowania uczniów - w wymiarze ustalonym przez dyrektora szkoły, z uwzględnieniem art. 42 ust. 2 pkt 2 KN.
Zajęcia dodatkowe prowadzone z uczniami, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b KN to zajęcia, których celem jest zwiększanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży. Powinny być one przeznaczone w szczególności na pracę z uczniem zdolnym lub z uczniem mającym trudności w nauce oraz na zajęcia rozwijające zainteresowania uczniów. Rozkład zajęć należy do obowiązków organizacyjnych dyrektora szkoły, który w tym zakresie musi uwzględnić szereg uwarunkowań szkolnych (wolne sale lekcyjne, podział na grupy, liczba godzin zajęć dla uczniów, inne) i to od dyrektora szkoły zależy w jakim czasie zobowiąże nauczycieli do prowadzenia tego rodzaju zajęć. Należy pamiętać, że jak stanowi art. 42 ust. 7a KN zajęcia i czynności realizowane w wymiarze określonym w ust. 2 w pkt 2 odpowiednio w lit. a i b, podlegają ścisłej ewidencji, są bowiem rejestrowane i rozliczane w okresach półrocznych w dziennikach zajęć pozalekcyjnych.
W świetle art. 42 ust. 3a KN obowiązku prowadzenia zajęć dodatkowych, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b KN nie stosuje się do dyrektora i wicedyrektora szkoły oraz nauczyciela, który obowiązki dyrektora lub wicedyrektora szkoły pełni w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono to stanowisko. a także do nauczycieli kolegiów nauczycielskich, nauczycieli kolegiów pracowników służb społecznych, nauczycieli szkół artystycznych i nauczycieli szkół przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych RP. Wszyscy inni nauczyciele zobowiązani są zatem prowadzić tego rodzaju zajęcia z uczniami.
Urszula Kołowska