Czy fakt, że osoba na stanowisku kierowniczym przebywa na zwolnieniu lekarskim, uniemożliwia odwołanie jej z funkcji w trybie art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) - dalej u.s.o.?
Czy w takim przypadku istnieje jakaś szczególna ochrona kobiet będących w ciąży?
Zgodnie z treścią art. 38 ust. 1 u.s.o. organ, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole lub placówce, odwołuje nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w razie złożenia przez nauczyciela rezygnacji, za trzymiesięcznym wypowiedzeniem.
Dyrektor szkoły musi być nauczycielem, co w świetle art. 5b u.s.o. równoznaczne jest z zatrudnieniem na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) - dalej KN. Zgodnie z treścią art. 10 KN są tylko dwie możliwe podstawy zatrudniania nauczycieli: na podstawie mianowania oraz na podstawie umowy o pracę. Pragmatyka nauczycielska nie czyni żadnych wyjątków w stosunku do nauczycieli pełniących funkcje kierownicze w szkole.
Szkoła jest pracodawcą w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - dalej k.p., ponieważ to ona zatrudnia pracowników. Ta zasada odnosi się oczywiście również do nauczycieli pełniących funkcje kierownicze w szkole, w tym dyrektorów szkół. Powierzenie stanowiska dyrektora szkoły powoduje w sferze zatrudnienia nałożenie na nauczyciela za jego zgodą, dodatkowych obowiązków i przyznanie mu dodatkowych uprawnień, a więc wpływa na treść istniejącego już stosunku pracy wynikającego z mianowania albo umowy o pracę (podobnie: uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 grudnia 1996 r., OPS 6/96, ONSA 1997, nr 2, poz. 48).
Tak więc powierzenie nauczycielowi funkcji kierowniczej w szkole nie jest związane z koniecznością nawiązywania odrębnego stosunku pracy, stąd również i odwołanie nauczyciela z funkcji nie może wpływać na ten stosunek pracy. Stosunek pracy nauczyciela nie doznaje uszczerbku w związku z odwołaniem z funkcji kierowniczej. Jedynym niekorzystnym skutkiem odwołania jest utrata prawa do dodatku funkcyjnego.
Z tego względu do nauczyciela odwołanego z funkcji dyrektora nie mają zastosowania przepisy ochronne art. 41 i art. 177 k.p., które zakazują wypowiadania stosunku pracy w okresie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy lub w okresie ciąży. W szczególności pozostawanie na zasiłku chorobowym nie stanowi przeszkody do odwołania ze stanowiska dyrektora, czyli pozbawienia go zajmowanego stanowiska, jest natomiast przeszkodą w rozwiązaniu umowy o pracę (podobnie: wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 27 listopada 1996 r., III AUa 27/96, Apel.-Lub. 1997, nr 1, poz. 5).
Potwierdzeniem tego stanowiska jest choćby to, że nauczycielowi odwołanemu z funkcji dyrektora szkoły z naruszeniem art. 38 u.s.o. przysługuje wyłącznie odszkodowanie, obejmujące dodatek funkcyjny za czas, do upływu którego pełnienie funkcji miało trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 1997 r., PKN 138/97, OSNP 1998, nr 9, poz. 261 oraz uchwała SN z dnia 3 lutego 1993 r., I PZP 71/92, OSNC 1993, nr 9, poz. 144), a nie roszczenie o przywrócenie do pracy.
Konkludując należy stwierdzić, że przebywanie na zwolnieniu lekarskim w związku z ciążą nie stanowi przeszkody do odwołania z funkcji kierowniczej w szkole, gdyż nie wiąże się z koniecznością rozwiązania nauczycielskiego stosunku pracy, a jedynie z jego przekształceniem związanym z zaprzestaniem wykonywania funkcji dyrektora szkoły.
Krzysztof Lisowski
Czy w takim przypadku istnieje jakaś szczególna ochrona kobiet będących w ciąży?
Zgodnie z treścią art. 38 ust. 1 u.s.o. organ, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole lub placówce, odwołuje nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w razie złożenia przez nauczyciela rezygnacji, za trzymiesięcznym wypowiedzeniem.
Dyrektor szkoły musi być nauczycielem, co w świetle art. 5b u.s.o. równoznaczne jest z zatrudnieniem na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) - dalej KN. Zgodnie z treścią art. 10 KN są tylko dwie możliwe podstawy zatrudniania nauczycieli: na podstawie mianowania oraz na podstawie umowy o pracę. Pragmatyka nauczycielska nie czyni żadnych wyjątków w stosunku do nauczycieli pełniących funkcje kierownicze w szkole.
Szkoła jest pracodawcą w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - dalej k.p., ponieważ to ona zatrudnia pracowników. Ta zasada odnosi się oczywiście również do nauczycieli pełniących funkcje kierownicze w szkole, w tym dyrektorów szkół. Powierzenie stanowiska dyrektora szkoły powoduje w sferze zatrudnienia nałożenie na nauczyciela za jego zgodą, dodatkowych obowiązków i przyznanie mu dodatkowych uprawnień, a więc wpływa na treść istniejącego już stosunku pracy wynikającego z mianowania albo umowy o pracę (podobnie: uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 grudnia 1996 r., OPS 6/96, ONSA 1997, nr 2, poz. 48).
Tak więc powierzenie nauczycielowi funkcji kierowniczej w szkole nie jest związane z koniecznością nawiązywania odrębnego stosunku pracy, stąd również i odwołanie nauczyciela z funkcji nie może wpływać na ten stosunek pracy. Stosunek pracy nauczyciela nie doznaje uszczerbku w związku z odwołaniem z funkcji kierowniczej. Jedynym niekorzystnym skutkiem odwołania jest utrata prawa do dodatku funkcyjnego.
Z tego względu do nauczyciela odwołanego z funkcji dyrektora nie mają zastosowania przepisy ochronne art. 41 i art. 177 k.p., które zakazują wypowiadania stosunku pracy w okresie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy lub w okresie ciąży. W szczególności pozostawanie na zasiłku chorobowym nie stanowi przeszkody do odwołania ze stanowiska dyrektora, czyli pozbawienia go zajmowanego stanowiska, jest natomiast przeszkodą w rozwiązaniu umowy o pracę (podobnie: wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 27 listopada 1996 r., III AUa 27/96, Apel.-Lub. 1997, nr 1, poz. 5).
Potwierdzeniem tego stanowiska jest choćby to, że nauczycielowi odwołanemu z funkcji dyrektora szkoły z naruszeniem art. 38 u.s.o. przysługuje wyłącznie odszkodowanie, obejmujące dodatek funkcyjny za czas, do upływu którego pełnienie funkcji miało trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 1997 r., PKN 138/97, OSNP 1998, nr 9, poz. 261 oraz uchwała SN z dnia 3 lutego 1993 r., I PZP 71/92, OSNC 1993, nr 9, poz. 144), a nie roszczenie o przywrócenie do pracy.
Konkludując należy stwierdzić, że przebywanie na zwolnieniu lekarskim w związku z ciążą nie stanowi przeszkody do odwołania z funkcji kierowniczej w szkole, gdyż nie wiąże się z koniecznością rozwiązania nauczycielskiego stosunku pracy, a jedynie z jego przekształceniem związanym z zaprzestaniem wykonywania funkcji dyrektora szkoły.
Krzysztof Lisowski