Największe Organizacje zrzeszone w centralach związkowych w Polsce to: NSZZ Solidarność, OPZZ oraz Forum Związków Zawodowych. Ale czym jest właściwie związek zawodowy i na czym polega jego fenomen?
Zgodnie z definicją ustawową związkiem zawodowym nazywamy dobrowolną i samorządną organizację ludzi pracy, powołaną do reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych. Co ważne reprezentuje ona wszystkich pracowników bez względu na przynależność związkową (a więc także rencistów czy emerytów).
Jak tłumaczy dr Janusz Żołyński w swoim Komentarzu do ustawy: "Samorządność związków zawodowych oznacza, że organizacja ta autonomicznie i samodzielnie określa swoje cele oraz zadania".
Kolejna ważną cechą ZZ jest ich niezależność, która oznacza, że w swojej działalności nie podlegają innym podmiotom, w szczególności pracodawcy, organom administracji państwowej i samorządowej oraz od innym organizacjom. A oto oznacza, że żaden podmiot zewnętrzny nie ma prawa ingerować w ich działalność.
Zapobieganie wyzyskowi pracowników, zwiększanie ich pensji i tym samym zmniejszanie nierówności, to tylko nieliczne zasługi związków zawodowych, które mogą być realizowane dzięki gwarancjom ustawowym.
Zobacz także: Działacz związkowy jest chroniony, gdy organizacja działa w całym zakładzie pracy
Czy wiesz, że...?
Aby utworzyć związek zawodowy wystarczy tylko 10 uprawnionych osób.
Zgodnie z art. 2 ustawy o związkach zawodowych prawo tworzenia i wstępowania do związków zawodowych mają:
- pracownicy bez względu na podstawę stosunku pracy
- członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych
- osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, pod warunkiem, że nie są pracodawcami
-osoby wykonujące pracę nakładczą – w związkach zawodowych działających w zakładzie pracy, z którym nawiązały umowę o pracę
- emeryci lub renciści
- osoby bezrobotne – na zasadach określonych statutami związków
- osoby skierowane do odbywania służby zastępczej w danym zakładzie
Należy pamiętać, że z powodu przynależności do związku zawodowego, pozostawania poza nim lub wykonywania funkcji związkowej nikt nie może ponosić ujemnych następstw. W szczególności nie może to być warunkiem nawiązania stosunku pracy i pozostawania w zatrudnieniu oraz awansowania pracownika.
O tym jakie kryteria muszą spełnić osoby, które chcą przynależeć do związku zawodowego przeczytasz w Komentarzu do ustawy o związkach zawodowych dostępnego w księgarni profinfo.pl
Założenie związku zawodowego krok po kroku
Osoby uprawnione do zalożenia związku powołują uchwałę o jego utworzeniu, a następnie uchwalają jej statut.
Kolejnym etapem jest wybór komitetu założycielskiego, który powinien liczyć od 3 do 7 osób. Dopiero po dokonaniu tych czynności można złożyć wniosek do Krajowego Rejestru Sądowego. Związek zawodowy, a także jego jednostki organizacyjne wskazane w statucie z dniem rejestracji nabywają osobowość prawną. Należy pamiętać, że w sytuacji, gdy komitet założycielski nie złoży w terminie 30 dni od dnia założenia związku wniosku o rejestrację, uchwała o utworzeniu związku traci moc.
Uzyskanie przez związek zawodowy osobowości prawnej sprawia, że może on nabywać prawa i zaciągać zobowiązania w obrocie cywilnoprawnym.
Co może związek zawodowy?
Głównym uprawnieniem organizacji jest reprezentacja i obrona godności pracowników oraz innych osób wskazanych w ustawie o związkach zawodowych, a także ochrona interesów materialnych i moralnych, zarówno indywidualnych jak i zbiorowych. Ponadto związki zawodowe występują w roli reprezentanta interesów pracowniczych na forum międzynarodowym.
Przepisy ustawy o związkach zawodowych wskazują również, że współuczestniczą one w tworzeniu korzystnych warunków pracy, bytu i wypoczynku dla pracowników.
Dla pracowników i pracodawców przepisy dotyczące związków wciąż pozostają zagadką. I choć pojawia się wiele opracowań na ten temat, to większość z nich nie spełnia swojej roli.
Szukasz praktycznego i zwięzłego omówienia przepisów ustawy o związkach zawodowych?
Sprawdź pozycję "Ustawa o związkach zawodowych. Komentarz" autorstwa dr Janusza Żołyńskiego.
Komentarz zawiera praktyczne omówienie problemów związanych ze stosowaniem ustawy o związkach zawodowych. Czytelnik znajdzie w nim wnikliwą analizę m.in. takich zagadnień jak:
- zasady członkostwa i sprawowania funkcji w związkach zawodowych,
- rejestracja i wykreślenie z rejestru związku zawodowego,
- uprawnienia związku zawodowego.
W opracowaniu zaprezentowano dorobek doktryny prawa pracy, a także bogaty wybór orzecznictwa Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz wojewódzkich sądów administracyjnych. Przy rozwiązywaniu praktycznych problemów pomocne będą zamieszczone w książce wzory oraz zestawienie podstawowych aktów prawnych dotyczących związków zawodowych.
Pozycję "Ustawa o związkach zawodowych. Komentarz" możesz zamówić w księgarni internetowej profinfo.pl