Czy dopuszczalne jest zatrudnienie na czas nieokreślony kobiety w ciąży?

Czy dopuszczalne jest zatrudnienie na czas nieokreślony albo określony kobiety w ciąży? Czy pracownicy przysługuje urlop wychowawczy, zasiłek macierzyński oraz zasiłek chorobowy?

Pracodawca może zatrudnić kobietę w ciąży na czas nieokreślony lub określony. Pracownicy zatrudnionej, gdy była w ciąży przysługują wszelki uprawnienia pracownicze na takich samych zasadach, jak innym pracownikom.

Problem fikcyjnego zatrudnienia

Podstawową zasadą prawa pracy jest zasada wolności pracy (art. 10 i 11 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - dalej k.p., więc pracodawca może swobodnie podjąć decyzję o zatrudnieniu określonej osoby w granicach prawa. Obowiązujące przepisy nie zawierają ograniczeń w zatrudnianiu kobiet w ciąży, a więc pracodawca może zatrudnić kobietę w ciąży zarówno na czas określony, jak i nieokreślony. Jednak trzeba wziąć pod uwagę, że w orzecznictwie sądowym pojawił się problem związany z tym, że pracodawcy nie zatrudniają kobiet w ciąży rzeczywiście - dla wykonywania przez nich pracy, lecz tylko pozornie - w celu nabycia przez nich uprawnień socjalnych różnego rodzaju. W wyrokach sądowych ostatnio mocno podkreślano, że jeżeli była wykonywana praca po zawarciu umowy o pracę, to nawet jeżeli celem było tylko nabycie prawa do świadczeń, nie można mówić o zatrudnieniu fikcyjnym, nie powodującym nabycia uprawnień (np. wyrok Sądu Najwyższego z 14 lutego 2006, III UK 150/05, LEX nr 272551). Z drugiej strony podważano czynności prawne zmierzające do uzyskania wyższych świadczeń (w tym przypadku - zmianę wysokości wynagrodzenia za pracę) jako zmierzające do nadużycia prawa do świadczeń (wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r., II UK 16/05, OSNP 2006, nr 11-12, poz. 191).

Przepisy określające prawa i obowiązki stron stosunku pracy nie wyodrębniają kobiet zatrudnionych w czasie ciąży. W związku z tym osobie takiej przysługują wszelkie uprawnienia dla pracownic w ciąży i wychowujących dzieci, np. urlop macierzyński oraz urlop wychowawczy, z tym że urlop wychowawczy przysługuje pracownikowi zatrudnionemu co najmniej 6 miesięcy (art. 186 k.p.). Do sześciomiesięcznego okresu zatrudnienia wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia.
Wszyscy pracownicy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu. W związku z tym przysługują im świadczenia przewidziane ustawą z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267 z późn. zm.). Ubezpieczonej, która w czasie ubezpieczenia chorobowego urodziła dziecko przysługuje zasiłek macierzyński (art. 29). Natomiast zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonej, która stała się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, ale nabywa prawo do zasiłku chorobowego dopiero po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego (art. 4 ust. 1 pkt 1).

Dorota Dzienisiuk - specjalista z zakresu prawa pracy