Zalecane szczepienia ochronne i lekarskie badania kwalifikacyjne ubezpieczonych przeprowadzają świadczeniodawcy, z którymi Narodowy Fundusz Zdrowia zawarł umowę o udzielanie tych świadczeń. Koszty przeprowadzenia zalecanych szczepień ochronnych i lekarskich badań kwalifikacyjnych oraz konsultacji specjalistycznych ubezpieczonych są finansowane na zasadach określonych w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
Koszty przeprowadzenia zalecanych szczepień ochronnych i lekarskich badań kwalifikacyjnych oraz konsultacji specjalistycznych osób nie posiadających uprawnień z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego ponoszą osoby poddające się zalecanym szczepieniom ochronnym i lekarskim badaniom kwalifikacyjnym.
Jeżeli ubezpieczony wykona zalecane szczepienie ochronne lub lekarskie badanie kwalifikacyjne u innego świadczeniodawcy niż tego, z którym Narodowy Fundusz Zdrowia zawarł umowy o udzielanie tych świadczeń, ponosi koszty badania i przeprowadzenia szczepienia. Osoba poddająca się zalecanemu szczepieniu ochronnemu ponosi koszty zakupu szczepionki.
Osoby przeprowadzające zalecane szczepienie ochronne prowadzą dokumentację medyczną oraz:
1) wydają osobie poddawanej szczepieniu zaświadczenie o wykonaniu zalecanego szczepienia ochronnego,
2) informują osobę poddawaną szczepieniu o możliwości wydania na jej koszt Międzynarodowej Książeczki Szczepień.
Informacje na temat wykonanych szczepień ochronnych, zalecanych przez Światową Organizację Zdrowia, wymaganych na podstawie międzynarodowych przepisów zdrowotnych, u osób udających się poza granice Rzeczypospolitej Polskiej, są dokumentowane w Międzynarodowej Książeczce Szczepień.
3. Zalecane szczepienia ochronne dla pracowników
Zgodnie z art. 20 ust. 1 u.z.z.l. w celu zapobiegania szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych wśród pracowników narażonych na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych przeprowadza się zalecane szczepienia ochronne wymagane przy wykonywaniu czynności zawodowych, określonych w drodze rozporządzenia Rada Ministrów, które zawiera wykaz rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych podejmujących pracę, zatrudnionych lub wyznaczonych do wykonywania tych czynności, mając na względzie ochronę zdrowia pracowników, funkcjonariuszy i żołnierzy narażonych na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych w trakcie wykonywania czynności zawodowych.
Ponieważ do dnia dzisiejszego nie zostało wprowadzone w życie rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wykazu rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych podejmujących pracę, zatrudnionych lub wyznaczonych do wykonywania tych czynności, mając na względzie ochronę zdrowia pracowników, funkcjonariuszy i żołnierzy narażonych na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych w trakcie wykonywania czynności zawodowych w sprawie szczepień ochronnych dla pracowników należy stosować rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 listopada 2005 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy oraz szczepień ochronnych wskazanych do wykonania pracownikom podejmującym pracę lub zatrudnionym na tych stanowiskach (Dz. U. Nr 250, poz. 2113 z późn. zm.) – dalej r.s.o.
Pracodawca lub zlecający wykonanie prac informuje pracownika lub osobę mającą wykonywać pracę, narażonych na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych, przed podjęciem czynności zawodowych o rodzaju zalecanego szczepienia ochronnego wymaganego przy wykonywaniu czynności zawodowych. Koszty przeprowadzania szczepień oraz zakupu szczepionek ponosi pracodawca.
Wykaz stanowisk pracy oraz szczepień ochronnych wskazanych do wykonania pracownikom podejmującym pracę lub zatrudnionym na tych stanowiskach został zawarty w r.s.o. W załączniku do r.s.o. został wskazany wykaz stanowisk pracy oraz szczepień ochronnych wskazanych do wykonania pracownikom podejmującym pracę lub zatrudnionym na tych stanowiskach.
Poniżej przedstawiono rodzaje stanowisk pracy oraz odpowiadające im szczepienia ochronne wskazane do wykonania pracownikom podejmującym pracę lub zatrudnionym na tych stanowiskach.
1. Stanowiska pracy, na których występuje narażenie na kontakt z materiałem biologicznym pochodzenia ludzkiego (krew i inne płyny ustrojowe oraz wydaliny i wydzieliny chorych) - Szczepienia ochronne przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B
2. Stanowiska pracy, na których wykonywanie pracy związane jest z wyjazdami na obszary występowania zachorowań na wirusowe zapalenia wątroby typu A - Szczepienia ochronne przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A
3. Stanowiska pracy przy usuwaniu odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych lub konserwacji urządzeń służących temu celowi - Szczepienia ochronne przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A
4. Stanowiska pracy wymagające częstego kontaktu z glebą - Szczepienia ochronne przeciw tężcowi
5. Stanowiska pracy przy usuwaniu odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych lub konserwacji urządzeń służących temu celowi - Szczepienia ochronne przeciw tężcowi
6. Osoby zatrudnione na stanowiskach związanych z obsługą osób przyjeżdżających z obszarów występowania błonicy lub osoby wyjeżdżające na te obszary - Szczepienia ochronne przeciw błonicy
7. Stanowiska pracy w kompleksach leśnych na obszarach endemicznego występowania zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu - Szczepienia ochronne przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu
8. Stanowiska pracy związane z diagnostyką wścieklizny u zwierząt lub stanowiska pracy wymagające kontaktu z nietoperzami - Szczepienia ochronne przeciw wściekliźnie
9. Stanowiska pracy na obszarach występowania zachorowań na żółtą gorączkę, jeżeli tak stanowią przepisy danego kraju - Szczepienia ochronne przeciw żółtej gorączce
10. Stanowiska pracy związane z diagnostyką duru brzusznego i innych schorzeń jelitowych oraz stanowiska pracy przy usuwaniu odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych lub konserwacji urządzeń służących temu celowi - Szczepienia ochronne przeciw durowi brzusznemu
11. Pracownicy wypasający zwierzęta w warunkach potencjalnego zagrożenia ukąszeniem przez kleszcze w szczególności w obszarach endemicznych występowania zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu - Szczepienia ochronne przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu
12. Stanowiska pracy przy obsłudze zwierząt gospodarskich - Szczepienia ochronne przeciw tężcowi
13. Osoby zatrudnione w rejonach endemicznego występowania japońskiego zapalenia mózgu - Szczepienia ochronne przeciw japońskiemu zapaleniu mózgu
Podsumowując wskazane w u.z.z.l. i r.s.o. wymagania dla stanowiska pracy, np. przy usuwaniu odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych lub konserwacji urządzeń służących temu celowi, tj. oczyszczalni ścieków, można stwierdzić, że:
a) pracownikom pracującym na terenie oczyszczalni i narażonych na działanie czynników biologicznych, pracodawca powinien przeprowadzić szczepienia ochronne wskazane na danym stanowisku pracy;
b) o rodzaju wskazanego szczepienia ochronnego pracodawca powinien poinformować pracownika;
c) koszty przeprowadzania szczepień ochronnych oraz preparatów do tych szczepień powinien ponieść pracodawca;
d) pracodawca powinien mieć wykaz osób zaszczepionych;
e) pracownikom, wykonującym pracę np. na terenie oczyszczalni ścieków, pracodawca powinien przeprowadzić szczepienia ochronne przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, przeciw tężcowi, oraz przeciw durowi brzusznemu.
W przypadku innych stanowisk pracy wymagania zgodnie z u.z.z.l. i r.s.o. odnośnie szczepień ochronnych dla pracowników są analogiczne, jak dla wskazanego przykładowego stanowiska pracy przy usuwaniu odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych lub konserwacji urządzeń służących temu celowi.