Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHP.

Przy zakupie używanych maszyn (oczywiście poza umową kupna-sprzedaży) należy domagać się od sprzedającego Instrukcji obsługi - dawniej nazywanej DTR (dokumentacja techniczno-ruchowa). Instrukcja obsługi, zgodnie z przepisami o wymaganiach zasadniczych i minimalnych, powinna być dostarczona nabywcy przez producenta lub sprzedawcę wraz z każdym egzemplarzem maszyny. W „Instrukcji obsługi” bowiem producent określa wszystkie wymagania dotyczące prawidłowego i bezpiecznego transportu, montażu, konserwacji, regulacji, użytkowania i demontażu danej maszyny. Z reguły dokumentacja zawiera również zasady bezpieczeństwa pracy związane z obsługą maszyny oraz schematy prawidłowych podłączeń elektrycznych i układów elektronicznych, co wykwalifikowanemu elektrykowi lub elektronikowi ułatwi podłączenie i uruchomienie maszyny zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa.
Ponieważ ukazało się nowe rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228) warto zwrócić uwagę na wymagania zawarte w tym rozporządzeniu wdrażającym regulacje dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/42/WE z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie maszyn, zmieniającej dyrektywę 95/16/WE (Dz. U. UE L 157 z 09.06.2006, str. 24 z późn. zm.)/
Wskazane rozporządzenie jednoznacznie definiuje, że zastosowanie maszyny zgodne z przeznaczeniem – to użytkowanie jej zgodnie z informacjami zawartymi w instrukcji, oraz że możliwe do przewidzenia niewłaściwe użycie - to użytkowanie maszyny w sposób niezgodny z informacją zawartą w instrukcji. Przy czym niewłaściwe użycie, to takie, które może wynikać z dających się łatwo przewidzieć ludzkich zachowań. Dlatego producent (lub jego upoważniony przedstawiciel) powinien w instrukcji określić nie tylko zastosowanie maszyny zgodne z przeznaczeniem, ale także możliwe do przewidzenia niewłaściwe jej użycie. Dlatego w przypadku gdy maszyna jest zaprojektowana w sposób umożliwiający jej niewłaściwe użycie, w instrukcji powinna być informacja przestrzegająca użytkownika przed niedozwolonymi sposobami jej użytkowania. Zasadniczo jednak każda maszyna powinna być zaprojektowana i wykonana tak, aby zapobiec niewłaściwemu jej użyciu, jeżeli takie użycie mogłoby wywołać powstanie zagrożenia.
Producent powinien wskazać w instrukcji rodzaj i częstość kontroli i konserwacji maszyny, wymaganych ze względów bezpieczeństwa, oraz wskazać części, które ulegają zużyciu, a także określić kryteria ich wymiany.
Instrukcja powinna zawierać – poza nazwą i adresem producenta, nazwą maszyny - co najmniej następujące informacje (jeżeli wszystkie mają zastosowanie do danego rodzaju maszyny):
1) deklarację zgodności WE lub dokument z treścią deklaracji zgodności WE;
2) ogólny opis maszyny;
3) rysunki, schematy, opisy i objaśnienia niezbędne do użytkowania, konserwacji i naprawy maszyny oraz sprawdzenia prawidłowości jej działania;
) opis stanowiska lub stanowisk pracy, które mogą zajmować operatorzy;
5) opis zastosowania maszyny zgodnego z przeznaczeniem;
6) ostrzeżenia dotyczące niedozwolonych sposobów użytkowania maszyn, które, jak to wynika z doświadczenia, mogą mieć miejsce;
7) instrukcje montażu, instalowania i łączenia, zawierające rysunki, schematy i sposoby mocowania oraz określenie podwozia lub instalacji, na jakich maszyna powinna być zamontowana, w tym dotyczące instalacji i montażu, mające na celu zmniejszenie hałasu lub drgań;
8) dotyczące eksploatacji maszyny oraz, jeżeli jest to niezbędne, wytyczne dotyczące szkolenia operatorów;
9) informacje dotyczące ryzyka istniejącego mimo zastosowania konstrukcji bezpiecznej samej w sobie, środków zabezpieczających i dodatkowych środków ochronnych;
10) dotyczące środków ochronnych, jakie musi zastosować użytkownik;
11) podstawowe parametry narzędzi, które można stosować w maszynie;
12) bezpieczne warunki transportu oraz warunki, w jakich maszyna zachowa stateczność podczas użytkowania, transportu, montażu, demontażu, postoju, badań czy przewidywalnych awarii;
13) sposób postępowania w razie wypadku lub awarii;
14) opis czynności regulacyjnych i konserwacyjnych, jakie powinien wykonywać użytkownik oraz ich bezpiecznego przeprowadzania;
15) wykaz części zamiennych, jeżeli mają one wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo operatorów;
16) parametry dotyczące emisji hałasu i ewentualnie promieniowania emitowanego przez maszynę, które mogą mieć niekorzystny wpływ na operatora i osoby narażone (w szczególności gdy mają wszczepiony np. rozrusznik serca).
W przypadku maszyn przeznaczonych do ogólnego stosowania, instrukcja powinna być sformułowana w sposób jasny, przejrzysty, umożliwiający wszystkim użytkownikom łatwe korzystanie z niej.
Trzeba ponadto pamiętać, że szereg maszyn powinno mieć przeprowadzoną ocenę zgodności maszyny z wymaganiami zasadniczymi. Wskazane rozporządzenie w załączniku nr 5 podaje, że obowiązek oceny zgodności dotyczy takich maszyn jak: pilarki tarczowe (jedno- i wielopiłowe) oraz pilarki taśmowe, strugarki wyrówniarki i jednostronne strugarki grubiarki, maszyny kombinowane (kombajny wielozadaniowe) do obróbki drewna i podobnych materiałów, wielowrzecionowe czopiarki do obróbki drewna z ręcznym posuwem, frezarki pionowe dolnowrzecionowe z posuwem ręcznym, przenośne pilarki łańcuchowe, prasy, w tym prasy krawędziowe, do obróbki metali na zimno, wtryskarki lub prasy do tworzyw sztucznych lub gumy, z ręcznym podawaniem lub odbieraniem, niektóre maszyny do robót podziemnych, ręcznie ładowane pojazdy do zbierania odpadów z gospodarstw domowych, wyposażone w mechanizm prasujący, odłączalne urządzenia do mechanicznego przenoszenia napędu wraz z osłonami (jak np. wałki napędowe do ciągników rolniczych), podnośniki do obsługi pojazdów oraz urządzenia do podnoszenia osób lub osób i towarów, przenośne maszyny montażowe i inne udarowe uruchamiane za pomocą nabojów (np. pistolety do wstrzeliwania kołków), urządzenia ochronne przeznaczone do wykrywania obecności osób, napędzane mechanicznie ruchome osłony blokujące przeznaczone do zastosowania jako zabezpieczenie w maszynach, układy logiczne zapewniające funkcje bezpieczeństwa, konstrukcje chroniące przed skutkami wywrócenia lub przed spadającymi przedmiotami.
Ponadto przy kupnie używanej maszyny, jeżeli była ona wyprodukowana przed przed 1 stycznia 2003 r., trzeba sprawdzić czy dotychczasowy właściciel dostosował ją wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. Nr 191, poz. 1596 z późn. zm.) – dalej r.m.w.m., co powinien był uczynić do 1 stycznia 2006 r. Jeżeli sprzedający tego nie zrobił w podanym czasie, obowiązek ten przenosi się na kupującego, który przed uruchomieniem maszyny powinien dostosować ją do wymagań minimalnych określonych w rozdziale 3 r.m.w.m.

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.