Oprócz ogólnych wymagań w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu cyjanków zawartych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) oraz przepisach szczegółowych dotyczących substancji i preparatów chemicznych dodatkowe wymagania bhp dla wybranych procesów pracy przy wykorzystaniu cyjanków zostały zawarte w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 19 marca 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac z użyciem cyjanków do obróbki cieplnej metali, ich roztworów i mieszanin (Dz. U. Nr 69, poz. 456). Powyższe rozporządzenie zastąpiło „wiekowe” rozporządzenie Ministrów Przemysłu Ciężkiego, Komunikacji, Obrony Narodowej, Gospodarki Komunalnej oraz Żeglugi z dnia 29 września 1962 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy przechowywaniu i stosowaniu cyjanków do obróbki cieplnej metali (Dz. U. Nr 54 poz. 272).
Cyjanowodór i cyjanki działają silnie drażniąco na błony śluzowe i skórę. Ryzyko negatywnych konsekwencji dla zdrowia potęguje ich łatwość we wchłanianiu się do organizmu przez drogi oddechowe, skórę oraz poprzez przewód pokarmowy. Toksyczne właściwości cyjanków są związane z ich zdolnością do blokowania możliwości wykorzystywania tlenu przez komórki żywego organizmu. Zatrucie cyjankami może przebiegać w różny sposób w zależności od dawki oraz drogi wchłaniania.
W związku z łatwością, z jaką cyjanki wchłaniają się do organizmu, niezmiernie istotnym wymaganiem związanym z zapewnieniem bezpiecznych warunków pracy jest wyposażanie pomieszczeń, w których są stosowane cyjanki w wentylację mechaniczną. Wentylacja powinna być uruchamiana co najmniej 10 minut przed rozpoczęciem pracy oraz powinna działać podczas całego czasu jej trwania. Mechaniczna wentylacja powinna zapewniać co najmniej 10-krotną wymianę powietrza w ciągu godziny (tj. w przypadku pomieszczenia np. o kubaturze 100 m3 powinna zapewnić wentylację min. 1000 m3/h). W przypadku awarii wentylacji powinno być zastosowane zabezpieczenie uniemożliwiające wejście do pomieszczenia, w którym nastąpiła awaria. Dodatkowo, po każdej zmianie roboczej podłogi i ściany pomieszczenia, w którym są wykorzystywane cyjanki powinno być zmywane gorącym roztworem sody kaustycznej lub innym środkiem neutralizującym.
Szczególne wymagania są również związane z magazynowaniem cyjanków. Do pomieszczeń, w których są przechowywane cyjanki, powinny mieć dostęp wyłącznie osoby upoważnione przez pracodawcę. Przechowywanie cyjanków powinno odbywać się w opakowaniach fabrycznych lub w trwale oznaczonych pojemnikach. Również prace związane z ważeniem, dzieleniem i pakowaniem cyjanków powinno być wykonywane w pomieszczeniu wyposażonym w mechaniczną wentylację. W razie rozsypania cyjanków podczas wykonywania prac, o których mowa powyżej, zanieczyszczoną powierzchnię, odzież lub obuwie robocze spłukuje się środkiem neutralizującym, a następnie czystą wodą. Ze względów bezpieczeństwa konieczne jest również prowadzenie ewidencji przychodu i rozchodu cyjanków, której sposób oraz formę kontroli tej ewidencji ustala pracodawca.
W przypadku magazynowania zwiększonych ilości cyjanków (o wadze powyżej 10 kg) pomieszczenie, w którym są umieszczone powinno być wyposażone w:
1) oddzielne wejście oddzielone od pomieszczeń higieniczno-sanitarnych;
2) okratowane okna;
3) odłogę nienasiąkliwą, zmywalną, o nachyleniu w kierunku kratek ściekowych;
4) ogrzewanie;
5) urządzenia do neutralizacji ścieków;
6) bieżącą wodę;
7) urządzenia mechanicznej wentylacji z włącznikami umieszczonymi na zewnątrz tych pomieszczeń.
Dodatkowo, powierzchnie ścian i sufitów w takim pomieszczeniu, powinny być gładkie i umożliwiające ich zmywanie, a zetknięcia ścian z podłogą i sufitem - zaokrąglone.
W przypadku magazynowania cyjanków w ilości do 10 kg wymagania dotyczące ich przechowywania są mniej rygorystyczne. W takim przypadku cyjanki powinny być przechowywane w metalowych szafach lub skrzyniach, umieszczonych w pomieszczeniach wyposażonych w mechaniczną wentylację. W pomieszczeniach tych powierzchnie podłóg, ścian i sufitów powinny być gładkie i umożliwiające ich zmywanie, a zetknięcia ścian z podłogą i sufitem - zaokrąglone. Powierzchnie ścianek metalowych szaf lub skrzyń powinny być zmywalne.
Dodatkowo należy pamiętać, że niedozwolone jest:
1) przechowywanie cyjanków razem z kwasami;
2) wyposażanie pomieszczenia, o którym są magazynowane cyjanki w drewniane regały.
Prace w pomieszczeniach, w których są składowane cyjanki wymagają szczególnych względów bezpieczeństwa. Prace te powinny być wykonywane przez co najmniej dwóch pracowników w obecności kierownika składu, przy czym pracownicy mogą wejść do składu dopiero po upływie 10 minut od chwili uruchomienia mechanicznej wentylacji. Przychód i rozchód cyjanków powinien być prowadzony w księdze z numerowanymi stronami, przesznurowanej i opatrzonej specjalną pieczęcią. Ewidencja przychodu i rozchodu cyjanków powinna być prowadzona na bieżąco. Pracodawca kontroluje co najmniej raz na miesiąc, czy dane zawarte w księgach odpowiadają rzeczywistemu stanowi ilości cyjanków. Z uwagi na fakt, iż nawet niewielkie ilości cyjanków wykorzystane w niewłaściwy sposób mogą spowodować bardzo poważne konsekwencje takie dodatkowe względy bezpieczeństwa są wysoce uzasadnione.
Zwiększone wymagania – oprócz tych dotyczących zasad magazynowania cyjanków -dotyczą właściwej organizacji pracy przy procesach cyjanowania. Cyjanowanie powinno bowiem odbywać się w aparaturze hermetycznej lub zautomatyzowane, a otwieranie opakowań przed procesem cyjanowania oraz suszenie wilgotnych cyjanków powinno odbywać się w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, przy czynnej mechanicznej wentylacji. Dodatkowo, w pomieszczeniach sąsiadujących z pomieszczeniami, w których jest wykonywana praca z użyciem cyjanków, powinny znajdować się punkty pierwszej pomocy zaopatrzone w niezbędne leki i odtrutki do udzielenia pierwszej pomocy na wypadek zatrucia cyjankami oraz butle z tlenem dla celów ratunkowych. Co zrozumiałe, przy pracach z wykorzystaniem cyjanków należy zachować szczególną ostrożność, a także postępować zgodnie z ustalonymi u pracodawcy zasadami bezpieczeństwa pracy oraz zgodnie z zgodnie z instrukcjami wykorzystywanych urządzeń.
Osobne wymagania dotyczą przyrządów, narzędzi i elementów do cyjanowania. Wymienione rzeczy przed włożeniem do kąpieli cyjanowej powinny być suche i odpowiednio podgrzane. Przyrządy używane do dawkowania cyjanków do kąpieli, po uprzedniej ich neutralizacji, powinny być przechowywane w skrzyniach lub szafach. W celu uniknięcia zagrożeń związanych z narażeniem na cyjanki przy innych pracach, przyrządy używane do prac z cyjankami nie powinny być stosowane do innych celów. Dodatkowo, po każdej zmianie roboczej przyrządy i narzędzia zanieczyszczone cyjankami spłukuje się środkiem neutralizującym i przemywa wodą. Niedopuszczalne jest również zanurzanie w kąpieli cyjanowej przyrządów zanieczyszczonych saletrą oraz przedmiotów zanieczyszczonych cyjankami w kąpieli saletrzanej.
Więcej na ten temat w Serwisie BHP.
Zagrożenia przy pracach związanych z użyciem cyjanków
Wobec wybranych substancji chemicznych obowiązują dodatkowe względy bezpieczeństwa związane ze zwiększonym zagrożeniem przy wykonywaniu danych prac. Wśród tych niebezpiecznych prac związanych ze stosowaniem środków chemicznych bez wątpienia należy wymienić prace przy użyciu cyjanków, dla których dodatkowe względy bezpieczeństwa przy ich stosowaniu określono m.in. w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 19 marca 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac z użyciem cyjanków do obróbki cieplnej metali, ich roztworów i mieszanin (Dz. U. Nr 69, poz. 456).