Nianią zgodnie z ustawą jest osoba fizyczną sprawującą  opiekę nad dziećmi na podstawie umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanej dalej „umową uaktywniającą”. Umowa uaktywniająca jest zawierana w formie pisemnej między nianią a rodzicami albo rodzicem samotnie wychowującym dziecko. Zawarcie umowy uaktywniającej powoduje powstanie obowiązków w zakresie podatku dochodowego takich samych jak dla umowy zlecenia.
Za nianię składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne opłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych od podstawy stanowiącej kwotę nie wyższą niż wysokość minimalnego wynagrodzenie za pracę oraz rodzic od podstawy stanowiącej kwotę nadwyżki nad kwotą minimalnego wynagrodzenia .
Od dnia 1 października 2011 r. do katalogu wypadków przy pracy z tytułu ubezpieczenia  zawartego w ustawie   z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r.  Nr 167, poz. 1322) zm.) – dalej u.u.s.w., dochodzi wypadek Niani.
Za wypadek przy pracy   zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych  uważa się :
·         zdarzenie nagłe,
·        wywołane przyczyną zewnętrzną,
·        powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło,
·        w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu, podczas wykonywania pracy na podstawie umowy uaktywniającej, o której mowa w ustawie z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. Nr 45, poz. 235).
Ustalenia okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy  Niani   dokonuje zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 8  u.u.s.w.,  Zakład  (ZUS) – w stosunku do prowadzących pozarolniczą działalność oraz współpracujących przy prowadzeniu takiej działalności w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, a także w stosunku do wykonujących pracę na podstawie umowy uaktywniającej, o której mowa w ustawie z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3.
Postępowanie powypadkowe
Niania, która uległa wypadkowi   niezwłocznie powinna zawiadomić o tym ZUS. Dochodzenie powypadkowe odbywa się na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie trybu uznawania zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia wypadkowego, za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i terminu jej sporządzenia (Dz. U. Nr 236, poz. 1992).Zdarzenie zostaje uznane za wypadek przy pracy na podstawie ustalenia jego okoliczności i przyczyn w szczególności przez:
·               zabezpieczenie miejsca wypadku w sposób pozwalający odtworzyć jego okoliczności,
·               dokonanie oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadanie warunków wykonywania pracy i innych okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku,
·               przesłuchanie poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala,
·               przesłuchanie świadków wypadku,
·               zebranie innych dowodów dotyczących wypadku, uznanych za niezbędne.
Sporządzenie Karty Wypadku
Po ustaleniu okoliczności oraz przyczyn wypadku jednak nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania informacji o wypadku, Zakład sporządza Kartę wypadku . Stwierdzenie, że zdarzenie nie jest wypadkiem przy pracy, wymaga uzasadnienia i wskazania dowodów stanowiących podstawę takiego stwierdzenia.
Świadczenia Wypadkowe
Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują świadczenia wynikające z zapisów art. 6 u.u.s.w.