Brak definicji nagrody jubileuszowej
W pierwszej kolejności należy wskazać, że w obowiązujących przepisach, w tym tych kodeksu pracy, brak jest regulacji dotyczącej nagrody jubileuszowej. W kodeksie pracy w sposób szczątkowy określono prawo do otrzymania przez pracowników takich składników wynagrodzenia jak nagrody czy premie, o czym stanowi wyłącznie art. 105 kodeksu pracy.
Czytaj w LEX: Nagroda jubileuszowa na przykładach >>>
Czytaj w LEX: Rezerwy na nagrody jubileuszowe oraz odprawy emerytalne >>>
Oznacza to swoiste przyznanie pracodawcom elastyczności w kształtowaniu wynagrodzeń zmiennych pracowników w granicach obowiązujących przepisami prawa. Z tym że o ile dla ogółu pracodawców brak jest przepisów prawa powszechnego regulujących kwestię nagród jubileuszowych, to uprawnienie do otrzymywania nagrody jubileuszowej ustalone jest przepisami szczególnymi dla pewnych grup zawodowych, np. urzędników państwowych (ustawa z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych).
W praktyce nagrody jubileuszowe, są najczęściej spotykane w sferze budżetowej. Nie zmienia to faktu, że w żadnym przepisie nie znajdziemy definicji legalnej nagrody jubileuszowej.
Czytaj również: Pobieranie zasiłku dla bezrobotnych pozwala zachować uprawnienia pracownicze>>
WZORY dokumentów w LEX:
- Pismo w sprawie nagrody jubileuszowej >
- Decyzja o przyznaniu nagrody jubileuszowej >
- Wniosek o wypłatę nagrody jubileuszowej >
- Zasady przyznawania nagród jubileuszowych >
- Pozew o zapłatę nagrody jubileuszowej >
Nagrody jubileuszowe poza sferą budżetową
Obowiązujące przepisy prawa nie ograniczają prawa pracodawcy do przyznania nagrody jubileuszowej pracownikom poza sferą budżetową, a zatem brak regulacji prawnych nie wyłącza możliwości przyznania nagrody jubileuszowej. Skoro natomiast przepisy nie ograniczają formy, w jakiej spełnione jest świadczenie pracodawcy na rzecz uprawnionego pracownika, to należy przyjąć, że prawidłowym będzie realizacja przez pracodawcę zobowiązania do nagrody jubileuszowej tak w formie pieniężnej, jak też w postaci rzeczowej.
Ważne jednakże, żeby zostały spełnione przesłanki pozwalające na zakwalifikowanie danego świadczenia jako nagrody jubileuszowej, to jest umocowanie (zapisanie) w źródle zakładowego prawa pracy oraz wyłączne uzależnienie nabycia uprawnienia do nagrody od faktur przepracowania danego okresu czasu u pracodawcy.
Cena promocyjna: 228.6 zł
|Cena regularna: 254 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Praktyka stosowania nagród
W praktyce nagrody jubileuszowe regulowane są w takich źródłach zakładowego prawa pracy obowiązujących na poziomie danego pracodawcy, jak regulamin wynagradzania czy zakładowy układ zbiorowy pracy. Istnieje też w Polsce niewielka liczba ponadzakładowych układów zbiorowych pracy, które przewidują tego rodzaju rozwiązanie jak nagrody jubileuszowe. W takim przypadku uprawnienie do nagród posiadają z mocy prawa pracownicy pracodawców zrzeszonych w związkach pracodawców będących stroną danego ponadzakładowego układu zbiorowego pracy.
Warto jednoznacznie podkreślić, że żadne przepisy prawa powszechnego w naszym kraju nie regulują formy, w jakiej ma być przyznawana czy wypłacana nagroda jubileuszowa. Oznacza to, że teoretycznie może ona mieć tak charakter pieniężny, jak też rzeczowy. Z tym, że w praktyce większość nagród jubileuszowych ma wyłącznie charakter pieniężny. Ale jak najbardziej możliwe i zgodne z prawem jest przyznawanie nagrody jubileuszowej czy to w formie sztabek złota, pralek, czy innego rozwiązania. Kluczowym jest natomiast zapisanie w odpowiednim dokumencie, że jedną wyłączną przesłanką uprawniającą do nabycia uprawnienia do nagrody jest przepracowanie danego okresu i z tego tytułu przysługuje nagroda.
Czytaj też: Rezerwy na nagrody jubileuszowe oraz odprawy emerytalne >>>
Czytaj w LX: Dodatkowe wynagrodzenie roczne i nagroda jubileuszowa jako składniki "wynagrodzenia" w rozumieniu ustawy o pracownikach samorządowych. Glosa do wyroku NSA II OSK 1357/07 >>>
Rezerwa aktuarialna na nagrody
Wypłata nagrody jubileuszowej to zdarzenie przyszłe, ale niepewne. Wiemy, kiedy powinna przedmiotowa wypłata nastąpić, bo to można ustalić na podstawie stażu pracy pracownika, ale nie mamy pewności, czy rzeczywiście w dacie nabycia uprawnień do tej nagrody dana osoba będzie naszym pracownikiem. Może przecież rozwiązać umowę o pracę przed swoim jubileuszem, może też umrzeć. Dlatego też w praktyce pracodawcy, z uwagi na przepisy o rachunkowości, zobowiązani są do tworzenia rezerw księgowych jako tzw. biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów w wysokości prawdopodobnych przyszłych świadczeń na rzecz pracowników, w tym świadczeń emerytalnych, których kwotę można oszacować w sposób wiarygodny, mimo że data powstania zobowiązania nie jest jeszcze znana.
Zasadą jest, że należy tworzyć rezerwy na świadczenia pracownicze z wyjątkiem jednostek wskazanych w przepisach ustawy o rachunkowości. Pracodawca zobowiązany jest już dzisiaj utworzyć rezerwę na prawdopodobną wypłatę nagrody jubileuszowej dla pracownika za wiele lat pracy. I chyba nikt nie ma wątpliwości, że taką rezerwę należy utworzyć, jeśli zobowiązanie pracodawcy do wypłacenia nagrody jubileuszowej ma charakter pieniężny. Ale czy tak samo należy uczynić, jeśli nagroda jubileuszowa przyjmie postać wspomnianej już sztabki złota, czy wykwintnej kolacji z prezesem spółki?
Sprawdź również książkę: System Prawa Pracy. Tom XIII ebook >>
Czy trzeba tworzyć rezerwę na wypłatę sztabek złota
Przepisy ustawy o rachunkowości nie zawierają wskazania, że dotyczą one wyłącznie świadczeń pieniężnych. W konsekwencji należy przyjąć, że dotyczą one także świadczeń rzeczowych, których wartość można oszacować. Zgodnie z treścią przepisu art. 28 ust. 1 pkt 9 ustawy o rachunkowości rezerwy określa się w uzasadnionej, wiarygodnie oszacowanej wartości. Przenosząc powyższe na przypadek nagrody jubileuszowej w postaci sztabki złota czy innego świadczenia rzeczowego, które co do zasady posiada wartość, należy przyjąć, że skoro możliwe jest jej określenie, to w konsekwencji pracodawca (przedsiębiorca) powinien zaciągnąć odpowiednie rezerwy w tym zakresie. Tak więc z perspektywy księgowej i zaciągania rezerw, to forma, w jakiej określona jest nagroda jubileuszowa jest drugorzędna, w każdym przypadku powinno się odpowiednie rezerwy zaciągnąć. Należy przy tym zastrzec, że wypłata (wydanie) świadczeń musi być co najmniej prawdopodobna, a zatem co do zasady w przypadku nagrody jubileuszowej wypłata świadczenia powinna wynikać z regulaminu wynagradzania, premiowania bądź innego zakładowego źródła prawa pracy.
Oskładkowanie nagrody w postaci sztabek złota
Powszechnie wiadomo, że nagrody jubileuszowe nie stanowią podstawy naliczenia składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne. Powyższe wynika z treści par. 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z dnia 18 grudnia 1998 roku. Zgodnie z tymi przepisami, podstawy wymiaru składek nie stanowią przychody z tytułu nagród jubileuszowych (gratyfikacji), które według zasad określających warunki ich przyznawania przysługują pracownikowi nie częściej niż co 5 lat. Tak więc pierwszy warunek zwolnienia z podstawy wymiaru składek to określenie w aktach prawa zakładowego prawa do wypłaty nagrody jubileuszowej (określenia prawa, zasad wypłaty), drugi warunek zaś to fakt, że świadczenia wyłączone spod podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne nie mogą być przyznawane częściej aniżeli co 5 lat.
Z perspektywy powołanych przepisów o ubezpieczeniach społecznych bez znaczenia pozostaje forma w jakiej wypłacana jest nagroda jubileuszowa (tj. może być to zarówno nagroda jubileuszowa wypłacana w kwocie pieniężnej, jak również w formie rzeczowej – w tym sztabek złota). Jeśli będą spełnione przesłanki, to składek na ubezpieczenia społeczne naliczać nie trzeba będzie.
Stanowisko Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
Warto przypomnieć, że powyższe teoretyczne rozważania podparte są elementem praktycznym. I tak, w decyzji z 5 września 2019 roku (znak sprawy: WPI/200000/43/840/2019) Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że z wyłączenia z podstawy wymiaru składek korzysta również przychód z tytułu nagrody jubileuszowej wypłacany w formie rzeczowej, gdzie wskazał, iż „stanowisko Wnioskodawcy w przedmiocie wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu stosunku pracy wartości nagrody jubileuszowej w formie rzeczowej wypłacanej co 5 lat uznać należy za prawidłowe”.
Decydujące znaczenie w kontekście zwolnienia tego typu świadczeń z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne ustawodawca przypisał periodycznemu (nie częstszemu niż co 5 lat) nabywaniu przez pracownika prawa do ich uzyskania na podstawie wewnętrznych przepisów obowiązujących u pracodawcy. Bez znaczenia prawnego pozostaje natomiast fakt daty wypłacenia tych świadczeń pracownikowi (wypłata tych świadczeń może nastąpić więc w okresie krótszym niż 5 lat od dnia uzyskania przez pracownika poprzedniej nagrody jubileuszowej).
Nagroda w sztabkach możliwa jest
W podsumowaniu należy wskazać, że z perspektywy księgowej i zaciągania rezerw to forma w jakiej jest przyznawana nagroda jubileuszowa jest drugorzędne. Jeśli mamy umocowanie w źródle zakładowego prawa pracy i wypłatę w pewnych okresach, to bez względu na formę nagrody w każdym przypadku powinno się odpowiednie rezerwy zaciągnąć.
Co więcej, dla uzyskania zwolnienia wypłacanego świadczenia z podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne konieczne jest odpowiednie uregulowanie tego świadczenia w zakładowym źródle prawa pracy oraz zapewnienie interwałów 5 letnich w zakresie terminu wypłaty/przyznania świadczenia. Literalnie nagroda w postaci sztabki złota (lub inna) nie sprawia, że temat pod kątem rezerw aktuarialnych jest prostszy niż w przypadku przelania wynagrodzenia na konto. Ale zwolniona ze składek na ubezpieczenia społeczne świecąca złotem nagroda jubileuszowa jest jak najbardziej możliwa.
Dr Marcin Wojewódka, radca prawny, kancelaria Wojewódka i Wspólnicy.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
