Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP

W jaki sposób można zabezpieczyć spawacza, który metodą MIG/MAG będzie spawać elementy ocynkowane? Jakie badania środowiska pracy zlecić wtedy na takim stanowisku?

Odpowiedź:

W metodzie MIG/MAG łuk elektryczny jarzy się między spawanym materiałem a elektrodą w postaci drutu. Łuk i jeziorko ciekłego metalu są chronione strumieniem gazu obojętnego lub aktywnego. Metoda nadaje się do spawania większości materiałów, dobierając druty elektrodowe odpowiednie dla różnych metali. Dobór środków ochrony indywidualnej dla spawacza jest procesem wymagającym uwzględnienia występujących w procesie pracy wszystkich czynników niebezpiecznych i szkodliwych. W procesie spawania występują zagrożenia:

- chemiczne i pyłowe w tym dym spawalniczy w przypadku spawania elementów cynkowych miedzy innymi tlenek cynku Podczas spawania i cięcia metali wydzielają się różne substancje chemiczne w postaci gazów oraz pyłów. Ich skład jest uwarunkowany rodzajem stosowanych elektrod, spawanych materiałów oraz technologią spawania. Dymy spawalnicze zawierają takie mieszaniny różnych tlenków metali, jak: tlenki żelaza, tlenek cynku, tlenek miedzi i inne;

- fizyczne - hałas, zapylenie (pył całkowity i pył i respirabilny) promieniowanie optyczne;

- urazami mechanicznymi, zagrożenie prądem elektrycznym, pożarem oraz wybuchem.

Wszystkie wymienione czynniki niebezpieczne i szkodliwe wymagają działań określających ich wielkość czyli pomiarów określających ich skład chemiczny np. dymu spawalniczego, wielkość hałasu, zapylenia, promieniowania optycznego a następnie zastosowania odpowiedniej do wynikających z pomiarów środków ochrony indywidualnej lub zbiorowej. Należy również pamiętać o zabezpieczeniu ciała spawacza przed urazami mechanicznymi i wysoką temperaturą. Ważną sprawą jest skuteczna wentylacja ogólna lub miejscowa.

Uzasadnienie:

Zgodnie z art. 2376 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502) - dalej k.p. pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami.

Dostarczane pracownikom do stosowania środki ochrony indywidualnej powinny:

1) być odpowiednie do istniejącego zagrożenia i nie powodować same z siebie zwiększonego zagrożenia,

2) uwzględniać warunki istniejące w danym miejscu pracy,

3) uwzględniać wymagania ergonomii oraz stan zdrowia pracownika,

4) być odpowiednio dopasowane do użytkownika - po wykonaniu niezbędnych regulacji.

Wymagania ogólne dotyczące odzieży ochronnej określa PN – EN 340 Odzież ochronna - Wymagania ogólne. Norma określa ogólne wymagania z zakresu ergonomii, oznaczenia wielkości, nieszkodliwości i znakowania odzieży ochronnej oraz informacji, które powinien dostarczyć producent wraz z odzieżą ochronną. Norma ta nie powinna być stosowana odrębnie, lecz tylko w powiązaniu z inną normą zawierającą wymagania dla określonego wykonania wyrobu w celu zapewnienia ochrony.

W zależności od procesu spawania i technik pokrewnych stosuje się różne konstrukcje ochron oczu i twarzy. Stosując to kryterium, środki ochrony oczu można podzielić na:

- środki stosowane podczas spawania gazowego, lutospawania oraz cięcia tlenem;

- środki stosowane podczas spawania łukiem elektrycznym lub elektrożłobieniu, cięciu tlenem lub strumieniem plazmy.

Do wymienionych środków zaliczamy:

- przyłbice spawalnicze wykorzystywane są głównie w procesach technologicznych wymagających długotrwałego, intensywnego spawania (o dużym natężeniu przepływu gazu);

- kaptury spawalnicze stosowane są najczęściej w miejscach trudno dostępnych i wymagających zmiennego ustawiania głowy i ciała;

- tarcze spawalnicze - przeznaczone są do ochrony oczu, całej twarzy i szyi spawacza.

Podstawowym ograniczeniem zastosowania tarczy spawalniczej jest konieczność trzymania jej w ręku podczas spawania, co znacznie zmniejsza swobodę ruchów pracownika, np. uniemożliwiając przytrzymanie spawanego przedmiotu.

Ochrona rąk przed odpryskami stopionych metali- rękawice wykonane ze skór chromowych o wyprawie termoodpornej (skóry bydlęce i świńskie), podszewka impregnowana niepalnie. Rękawice spawalnicze powinny być szyte nićmi niepalnymi.

Obuwie dla spawaczy może być obuwiem bezpiecznym lub ochronnym, w zależności od tego czy jest wyposażone w podnoski wytrzymałe na uderzenie z energią 200 J czy energią 100 J. Powinna być stosowana konstrukcja obuwia typu B lub C (trzewiki lub półsaperki). Obuwie powinno być odporne na działanie iskier i odprysków gorących metali. Z tego względu obuwie powinno być wykonane ze skóry odpornej na działanie czynników gorących. Istotna jest odporność skóry na przepalenie (minimum 20 s/mm) i skurcz powierzchniowy po ogrzewaniu (maksimum 30%).

Do grupy odzieży chroniącej przed czynnikami gorącymi należy odzież dla spawaczy. Są to najczęściej ubrania lub kombinezony uszyte z tkanin impregnowanych przeciwpalnie i o odpowiednich właściwościach dielektrycznych oraz odporności na działanie drobnych rozprysków płynnego metalu. Powszechnie stosowane są również fartuchy dla spawaczy wykonane ze skór. Konstrukcja odzieży powinna uniemożliwiać zatrzymywanie się na odzieży stopionego metalu. Odzież raczej nie powinna zawierać kieszeni. Jeżeli spodnie posiadają kieszenie, nie powinny one być odchylone od bocznego szwu o kąt większy niż 10°. Spodnie nie powinny mieć zakładek i mankietów. Zapięcia powinny być tak projektowane, by nie tworzyły otworów i fałd. Wymagania dla odzieży ochronnej dla spawaczy przedstawia norma PN-EN 470-1, zastąpiona przez PN-EN ISO 11611:2007 - wersja angielska.

PN-EN ISO 11611:2007 - Odzież ochronna dla spawaczy i osób wykonujących zawody pokrewne opisuje metody badań i wymagania dotyczące odzieży ochronnej stosowanej przez osoby zatrudnione do spawania i czynności podobnego typu i poziomu zagrożeń. Ten typ odzieży ochronnej jest stosowany jako ochrona przed małymi kroplami stopionego metalu, krótkim czasem kontaktu z płomieniem oraz promieniowaniem ultrafioletowym, stosowany w sposób ciągły przez 8 h w warunkach danego stanowiska pracy.

W celu zmniejszenia prawdopodobieństwa zakupienia niewygodnych środków ochrony indywidualnej należy przeprowadzić dobór tych środków w porozumieniu z pracownikami. Pracownicy i (lub) ich przedstawiciele powinni być informowani o wszystkich podejmowanych działaniach dotyczących bezpieczeństwa i zdrowia w przypadku stosowania przez nich środków ochrony indywidualnej.

Zgodnie z art. 23711a § 1 k.p. pracodawca konsultuje z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkie działania związane z bhp, w szczególności dotyczące przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego.

Roman Majer, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono 18 listopada 2014 r.