Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHP

Jak prawidłowo dobrać maseczki do lakierni? Jaki typ maseczek byłby najlepszy? Nie są to farby o silnym zapachu. Jak zmusić pracowników lakierni by używali maseczek?

Odpowiedź

Dobór środków ochrony indywidualnej chroniących drogi oddechowe przed czynnikami chemicznymi powinien być poprzedzony przeprowadzeniem identyfikacji i pomiaru tych czynników w celu odniesienia wyników do najwyższych odpuszczalnych stężeń (NDS).

Jednym z podstawowych obowiązków pracownika jest stosowanie przydzielonych mu środków ochrony indywidualnej. W przypadku uchylania się od tego obowiązku pracodawca może zastosować wobec pracownika karę porządkową: upomnienia, nagany lub karę pieniężną, a w skrajnych przypadkach może nawet rozwiązać z pracownikiem stosunek pracy bez wypowiedzenia w związku z ciężkim naruszeniem przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych.

Uzasadnienie

Stosownie do art. 207 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (telst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502) – dalej k.p. pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

Realizując tę powinność, zgodnie z art. 2376 § 1-2 k.p. pracodawca ma obowiązek dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej – spełniające wymagania dotyczące oceny zgodności określone w odrębnych przepisach – zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami.

Pracodawca ustala rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na poszczególnych stanowiskach jest niezbędne. Określa ponadto przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z art. 2378 § 1 k.p.

Zgodnie z § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.), dostarczane pracownikom do stosowania środki ochrony indywidualnej powinny m.in.:

1. być odpowiednie do istniejącego zagrożenia i nie powodować same z siebie zwiększonego zagrożenia,

2. uwzględniać warunki istniejące w danym miejscu pracy.

Ponadto, w przypadku występowania więcej niż jednego zagrożenia i konieczności jednoczesnego stosowania kilku środków ochrony indywidualnej, środki te powinny dać się dopasować względem siebie bez zmniejszenia ich właściwości ochronnych.

Maski ochronne stanowią jeden z najistotniejszych środków ochrony indywidualnej, bowiem chronią drogi oddechowe narażone na bezpośrednie oddziaływania aerozoli i par substancji chemicznych. Zasadą działania takiego sprzętu jest oczyszczanie powietrza w strefie oddechowej pracownika ze szkodliwych substancji chemicznych, w postaci aerozolu, gazu lub pary. Sprzęt ten składa się z części twarzowej (maski, półmaski lub ćwierćmaski) oraz z elementów oczyszczających (filtru, pochłaniacza lub filtropochłaniacza). Mając na względzie istotne uciążliwości dla pracownika wynikające ze stosowania sprzętu ochrony układu oddechowego, powinien on być stosowany jedynie w ściśle określonych, krótkotrwałych i wyjątkowych sytuacjach, w których nie można zastosować środków ochrony zbiorowej, zapewniających oczyszczanie powietrza lub jego wymiany w całym pomieszczeniu (lub przynajmniej jego zagrożonej części), a także w przypadku, gdy te działania nie będą wystarczające do zapewnienia powietrza zdatnego do oddychania.

Dobierając dla konkretnych pracowników, zatrudnionych na konkretnych stanowiskach pracy maski (ew. półmaski lub ćwierćmaski) ochronne, należy przede wszystkim przeanalizować zagrożenia, przed jakimi mają one chronić pracowników. W tym celu należy zidentyfikować zanieczyszczenia powietrza występujące lub mogące występować na określonym stanowisku pracy. Nieprawidłowe dobranie sprzętu ochrony układu oddechowego lub stosowanie tego sprzętu niezgodnie z jego przeznaczeniem bądź poza zakresem jego ochronnego działania, może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, a nawet życia pracownika. Wynika to z faktu, że istnieje wiele typów sprzętu ochrony układu oddechowego zaprojektowanych do ochrony przed wyszczególnionymi przez producenta zanieczyszczeniami, w ściśle określonych warunkach użytkowania.

Dobór rodzaju stosowanego elementu oczyszczającego i jego klasy skuteczności ochronnej powinien być dostosowany do rodzaju zanieczyszczenia oraz jego stężenia. W tym celu należy posłużyć się krotnością przekroczenia wartości NDS danej substancji. Trzeba więc wykonać pomiary czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy, a następnie odnieść je do wartości NDS określonych w przepisach rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. poz. 817).

Miarą skuteczności sprzętu filtrującego, zgodnie z normą PN-EN 149+A1:2010 „Sprzęt ochrony układu oddechowego. Półmaski filtrujące do ochrony przed cząstkami. Wymagania, badanie, znakowanie”, jest jego klasa ochronna:

1) klasa P1– sprzęt o małej skuteczności ochronnej – chroni układ oddechowy przed aerozolami, których stężenie fazy rozproszonej nie przekracza czterokrotnie ustalonej dla nich wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia;

2) klasa P2– sprzęt o średniej skuteczności ochronnej – chroni układ oddechowy przed aerozolami, których stężenie fazy rozproszonej nie przekracza dziesięciokrotnie ustalonej dla nich wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia;

3) klasa P3– sprzęt o wysokiej skuteczności ochronnej – chroni układ oddechowy przed aerozolami, których stężenie fazy rozproszonej nie przekracza dwudziestokrotnie ustalonej dla nich wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia.

Jak wynika z powyższego, im większe przekroczenie wartości NDS, tym większym wskaźnikiem ochronnym powinna charakteryzować się półmaska filtrująca.

Dysponując informacjami o czynniku szkodliwym występującym w środowisku pracy, a także o jego faktycznym stężeniu, warto zwrócić się do producenta masek ochronnych, który z pewnością pomoże dobrać odpowiednią ochronę do potrzeb danego pracodawcy.

Ze względu na to, że zgodnie z art. 23711a § 1 pkt 4 k.p., pracodawca jest obowiązany konsultować z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkie działania związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, w szczególności dotyczące przydzielania im środków ochrony indywidualnej, pracodawca powinien dobierać maski ochronne w porozumieniu z pracownikami, którzy będą zobowiązani do ich stosowania.

Warto również przypomnieć, że pracodawca, którego obowiązkiem jest zapewnienie, aby stosowane środki ochrony indywidualnej posiadały właściwości ochronne i użytkowe, zgodnie z art. 2379 § 1 k.p. nie może bez nich dopuścić pracownika do pracy.

Analogicznym obowiązkiem pracownika, wynikającym z art. 211 pkt 4 k.p., jest przestrzeganie przepisów i zasad bhp, a w szczególności stosowanie środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego zgodnie z ich przeznaczeniem. Uchylanie się od tego obowiązku może skutkować ukaraniem pracownika karą porządkową, o której mowa w art. 108 k.p. (upomnieniem, naganą lub karą pieniężną), a w skrajnych przypadkach stanowić podstawę do rozwiązania z pracownikiem stosunku pracy bez wypowiedzenia w trybie art. 52 § 1 pkt 1 k.p., w związku z ciężkim naruszeniem przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych.

Maciej Ambroziewicz, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 29 grudnia 2014 r.