Przepisy bhp nie wskazują wprost obowiązku zapinania pasów bezpieczeństwa przez pracowników korzystających z wózka widłowego. W przepisach zawarto jedynie wytyczne co do prawidłowego zabezpieczenia podczas wykonywania prac transportowych przy użyciu wózka widłowego, tak aby wykonywane prace nie stwarzały zagrożenia dla pracownika.
Zapinanie pasów bezpieczeństwa przez pracowników może być wymagane przez pracodawcę w celu uniknięcia wypadków i ich skutków takich jak np. przygniecenie przez przewrócony wózek widłowy.
Do przepisów bhp, w których można znaleźć wytyczne co do prawidłowego zabezpieczenia pracownika podczas wykonywania prac transportowych przy użyciu wózka widłowego należą: rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy. (Dz. U. Nr 191, poz. 1596 z późn. zm.) – dalej r.m.w.m. oraz rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 10 maja 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym (Dz. U. Nr 70, poz. 650 z późn. zm.) – dalej r.u.w.j.
Zgodnie z § 13 r.u.w.j. pracodawca jest obowiązany zapewnić odpowiedni nadzór nad pracami przy użyciu wózków widłowych, w szczególności prowadzonymi przy przemieszczaniu ładunków mogących stwarzać potencjalne zagrożenie wypadkowe. Odpowiedni nadzór nad pracami przy użyciu wózków widłowych pracodawca może sprawować przez wprowadzenie wymogu użytkowania urządzeń zabezpieczających kierowcę, do których można zaliczyć pasy bezpieczeństwa zamontowane na wózkach widłowych i następnie sprawdzanie czy pracownicy użytkują ww. pasy bezpieczeństwa podczas swojej pracy przy użyciu wózka widłowego.
Pracodawca ma także obowiązek sprawdzania stanu technicznego urządzeń zabezpieczających kierowcę, do których można zaliczyć pasy bezpieczeństwa zamontowane na wózkach widłowych. Pracodawcę do wykonania tego typu kontroli zobowiązuje § 5. r.u.w.j. Zgodnie z § 5 r.u.w.j. pracodawca przed przekazaniem wózka do użytkowania powinien zapewnić kontrolę jego stanu technicznego, w tym kontrolę elementów, układów i mechanizmów. W szczególności pracodawca powinien zapewnić sprawdzenie prawidłowości działania układu kierowniczego, hamulcowego i napędowego, mechanizmów podnoszenia oraz osprzętu, a także sprawności oświetlenia i sygnalizacji, prawidłowości działania urządzeń pomiarowo-kontrolnych oraz elementów i urządzeń zabezpieczających kierowcę i osoby współuczestniczące w czynnościach transportowych.
Wymagania co do stosowania na wózkach widłowych urządzeń zabezpieczających kierowcę, do których można zaliczyć pasy bezpieczeństwa zostały określone w § 20 i § 22 r.m.w.m. Zgodnie z § 20 ust. 1. r.m.w.m. maszyny przewożące pracowników tak się wyposaża, aby zminimalizować związane z tym ryzyko dla pracowników podczas jazdy; wyposażenie to powinno również uwzględnić ryzyko kontaktu lub dostania się pracownika pod koła albo gąsienice maszyn. Zgodnie z § 22 r.m.w.m. wózki podnośnikowe, na których znajdują się pracownicy, przystosowuje się bądź wyposaża w taki sposób, aby ograniczyć ryzyko związane z wywróceniem się tych wózków, w szczególności przez:
zainstalowanie obudowy (kabiny) dla kierującego lub
konstrukcję zapobiegającą wywróceniu się, lub
konstrukcję zapewniającą dostateczną wolną przestrzeń między podłożem i określonymi częściami wózka widłowego dla przewożonych pracowników, na wypadek wywrócenia się, lub
konstrukcję zabezpieczającą pracownika znajdującego się na miejscu kierowcy, aby nie został przygnieciony przez części wywracającego się wózka podnośnikowego.
Do konstrukcji zabezpieczającej pracownika znajdującego się na miejscu kierowcy, aby nie został przygnieciony przez części wywracającego się wózka podnośnikowego, o których mowa w § 22 r.m.w.m., można zaliczyć pasy bezpieczeństwa. Pracodawca może wymóc na pracownikach zapinanie pasów bezpieczeństwa przez pracowników w celu uniknięcia wypadków i ich skutków takich jak np. przygniecenie pracownika przez przewrócony wózek widłowy.
Krzysztof Zamajtys