CO TO ZA PRAWO?
Ustawa o systemie ocenie zgodności
Zgodnie z art. 217 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) niedopuszczalne jest wyposażanie stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne (w tym narzędzia), które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności określonych w odrębnych przepisach. Chodzi m.in. o przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 138, poz. 935 z późn. zm.) – dalej u.s.o.z. Celem u.s.o.z. jest w szczególności eliminowanie zagrożeń stwarzanych przez wyroby dla życia lub zdrowia użytkowników, konsumentów i mienia, ograniczanie zagrożeń dla środowiska oraz ryzyka związanego z tymi zagrożeniami, a ponadto stworzenie warunków do rzetelnej oceny wyrobów i procesów ich wytwarzania przez kompetentne i niezależne podmioty oraz znoszenie barier technicznych w handlu i ułatwianie międzynarodowego obrotu towarowego.
Na system oceny zgodności składają się zarówno przepisy określające zasadnicze i szczegółowe wymagania dotyczące wyrobów, jak i działania podmiotów uczestniczących w procesie oceny zgodności. Natomiast system kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu obejmuje kontrolę spełniania przez wyroby zasadniczych wymagań i postępowanie w sprawie wprowadzonych do obrotu wyrobów niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami oraz monitorowanie systemu kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu.
Na zagrożenia związane z użytkowaniem maszyn i innych wyrobów podstawowy wpływ mają konstruktorzy i producenci, którzy na etapie projektowania i wytwarzania są obowiązani uwzględniać aktualne osiągnięcia nauki i techniki oraz możliwie najwyższy poziom w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Również pracodawcy i użytkownicy powinni stosować się do tych wymagań podczas eksploatacji maszyn, urządzeń i wyrobów, kiedy to podstawowym warunkiem bezpieczeństwa jest przestrzeganie sposobów użytkowania określonych przez producenta w instrukcji obsługi. Wymagania zasadnicze zostały określone w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. nr 199, poz. 1228) – dalej r.z.w.m..
Zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia mają zastosowanie tylko wówczas, gdy maszyna użytkowana w warunkach przewidzianych przez producenta stwarza zagrożenie odpowiadające określonemu zasadniczemu wymaganiu. Podczas projektowania i wykonania maszyny oraz opracowywania instrukcji producent powinien wziąć pod uwagę nie tylko normalne użytkowanie maszyny, ale także przewidywać jej zastosowania, których w sposób racjonalny można oczekiwać. Do danej maszyny mogą mieć zastosowanie zasadnicze wymagania, odpowiadające stwarzanym zagrożeniom, określone w r.z.w.m..
Maszyna powinna być zaprojektowana w sposób zapobiegający użytkowaniu odbiegającemu od jej normalnego użytkowania, jeżeli wywołałoby ono ryzyko. W przypadku, gdy maszyna nie jest zaprojektowana w taki sposób, w instrukcji należy poinformować użytkownika o niedozwolonych sposobach jej użytkowania.
Podczas projektowania i wykonania maszyny producent powinien uwzględnić ograniczenia wynikające z koniecznego lub przewidywanego stosowania środków ochrony indywidualnej, w szczególności obuwia i rękawic. Niewygody, zmęczenie i obciążenie psychiczne, odczuwane przez operatora podczas użytkowania maszyny, powinny być zredukowane do możliwego minimum, z uwzględnieniem zasad ergonomii. Jeżeli ze względu na istniejący stan techniki spełnienie celów określonych w zasadniczych wymaganiach może być niemożliwe, maszyna powinna być zaprojektowana i wykonana w sposób zapewniający maksymalne zbliżenie się do tych celów.
Producent powinien przeanalizować zagrożenia w celu zidentyfikowania wszystkich ryzyk odnoszących się do danej maszyny oraz zaprojektować i wykonać ją, biorąc pod uwagę dokonaną przez siebie ocenę. Maszyna powinna być wykonana w taki sposób, aby nadawała się do realizowania swojej funkcji oraz mogła być w warunkach przewidzianych przez producenta regulowana i konserwowana, nie powodując zagrożenia dla osób wykonujących czynności, np. maszyny przeznaczone do przygotowywania i przetwarzania żywności, w szczególności do gotowania, zamrażania, rozmrażania, mycia, przemieszczania, pakowania, przechowywania, transportu lub dystrybucji powinny być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby uniknąć ryzyka infekcji, choroby lub zarażenia.
Natomiast maszyny przenośne trzymane w ręku lub prowadzone ręką powinny spełniać następujące zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia:
1)w zależności od rodzaju maszyny, powinna ona mieć odpowiedniej wielkości powierzchnię oporową i posiadać odpowiednią liczbę uchwytów i wsporników o odpowiednich wymiarach rozmieszczonych tak, aby zapewniały jej stateczność, w przewidzianych przez producenta warunkach użytkowania maszyny;
2)jeżeli wyposażona jest w uchwyty, których nie można zwolnić, zachowując jednocześnie całkowite bezpieczeństwo, maszyna powinna być wyposażona w elementy sterownicze uruchamiania i zatrzymywania, rozmieszczone w sposób umożliwiający operatorowi posługiwanie się nimi bez zwalniania uchwytów;
3)powinna być zaprojektowana, wykonana lub wyposażona w taki sposób, aby wyeliminować ryzyko przypadkowego uruchomienia lub kontynuowania działania maszyny po zwolnieniu uchwytów przez operatora, a jeżeli spełnienie tego wymagania nie jest technicznie możliwe, należy stosować równorzędne środki.
Maszyna przenośna trzymana w ręku powinna być tak zaprojektowana i wykonana, aby w koniecznych przypadkach pozwalała na wzrokową kontrolę kontaktu narzędzi z obrabianym materiałem.
Zgodnie z u.s.o.z. Prezes Polskiego Komitetu Normalizacyjnego ogłasza, co najmniej raz na kwartał, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" numery i tytuły nowo ustanowionych norm zharmonizowanych wraz z tytułami aktów prawnych wdrażających dyrektywy nowego podejścia i miejscem ich publikacji.
Należy wspomnieć o odpowiedzialności karnej za nieprzestrzeganie przepisów u.s.o.z. i przepisów wykonawczych do oceny zgodności. Kto wprowadza do obrotu wyroby niezgodne z zasadniczymi wymaganiami, kto umieszcza oznakowanie CE na wyrobie, który nie spełnia zasadniczych wymagań, albo dla którego producent lub jego upoważniony przedstawiciel nie wystawił deklaracji zgodności, kto umieszcza na wyrobie znak podobny do oznakowania CE, mogący wprowadzić w błąd nabywcę i użytkownika tego wyrobu, oraz kto wprowadza do obrotu wyrób podlegający oznakowaniu CE, a nieoznakowany takim oznakowaniem - podlega grzywnie do 100.000 zł za każde z ww. wykroczeń.
Ustawa o systemie ocenie zgodności
Zgodnie z art. 217 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) niedopuszczalne jest wyposażanie stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne (w tym narzędzia), które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności określonych w odrębnych przepisach. Chodzi m.in. o przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 138, poz. 935 z późn. zm.) – dalej u.s.o.z. Celem u.s.o.z. jest w szczególności eliminowanie zagrożeń stwarzanych przez wyroby dla życia lub zdrowia użytkowników, konsumentów i mienia, ograniczanie zagrożeń dla środowiska oraz ryzyka związanego z tymi zagrożeniami, a ponadto stworzenie warunków do rzetelnej oceny wyrobów i procesów ich wytwarzania przez kompetentne i niezależne podmioty oraz znoszenie barier technicznych w handlu i ułatwianie międzynarodowego obrotu towarowego.
Na system oceny zgodności składają się zarówno przepisy określające zasadnicze i szczegółowe wymagania dotyczące wyrobów, jak i działania podmiotów uczestniczących w procesie oceny zgodności. Natomiast system kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu obejmuje kontrolę spełniania przez wyroby zasadniczych wymagań i postępowanie w sprawie wprowadzonych do obrotu wyrobów niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami oraz monitorowanie systemu kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu.
Na zagrożenia związane z użytkowaniem maszyn i innych wyrobów podstawowy wpływ mają konstruktorzy i producenci, którzy na etapie projektowania i wytwarzania są obowiązani uwzględniać aktualne osiągnięcia nauki i techniki oraz możliwie najwyższy poziom w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Również pracodawcy i użytkownicy powinni stosować się do tych wymagań podczas eksploatacji maszyn, urządzeń i wyrobów, kiedy to podstawowym warunkiem bezpieczeństwa jest przestrzeganie sposobów użytkowania określonych przez producenta w instrukcji obsługi. Wymagania zasadnicze zostały określone w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. nr 199, poz. 1228) – dalej r.z.w.m..
Zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia mają zastosowanie tylko wówczas, gdy maszyna użytkowana w warunkach przewidzianych przez producenta stwarza zagrożenie odpowiadające określonemu zasadniczemu wymaganiu. Podczas projektowania i wykonania maszyny oraz opracowywania instrukcji producent powinien wziąć pod uwagę nie tylko normalne użytkowanie maszyny, ale także przewidywać jej zastosowania, których w sposób racjonalny można oczekiwać. Do danej maszyny mogą mieć zastosowanie zasadnicze wymagania, odpowiadające stwarzanym zagrożeniom, określone w r.z.w.m..
Maszyna powinna być zaprojektowana w sposób zapobiegający użytkowaniu odbiegającemu od jej normalnego użytkowania, jeżeli wywołałoby ono ryzyko. W przypadku, gdy maszyna nie jest zaprojektowana w taki sposób, w instrukcji należy poinformować użytkownika o niedozwolonych sposobach jej użytkowania.
Podczas projektowania i wykonania maszyny producent powinien uwzględnić ograniczenia wynikające z koniecznego lub przewidywanego stosowania środków ochrony indywidualnej, w szczególności obuwia i rękawic. Niewygody, zmęczenie i obciążenie psychiczne, odczuwane przez operatora podczas użytkowania maszyny, powinny być zredukowane do możliwego minimum, z uwzględnieniem zasad ergonomii. Jeżeli ze względu na istniejący stan techniki spełnienie celów określonych w zasadniczych wymaganiach może być niemożliwe, maszyna powinna być zaprojektowana i wykonana w sposób zapewniający maksymalne zbliżenie się do tych celów.
Producent powinien przeanalizować zagrożenia w celu zidentyfikowania wszystkich ryzyk odnoszących się do danej maszyny oraz zaprojektować i wykonać ją, biorąc pod uwagę dokonaną przez siebie ocenę. Maszyna powinna być wykonana w taki sposób, aby nadawała się do realizowania swojej funkcji oraz mogła być w warunkach przewidzianych przez producenta regulowana i konserwowana, nie powodując zagrożenia dla osób wykonujących czynności, np. maszyny przeznaczone do przygotowywania i przetwarzania żywności, w szczególności do gotowania, zamrażania, rozmrażania, mycia, przemieszczania, pakowania, przechowywania, transportu lub dystrybucji powinny być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby uniknąć ryzyka infekcji, choroby lub zarażenia.
Natomiast maszyny przenośne trzymane w ręku lub prowadzone ręką powinny spełniać następujące zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia:
1)w zależności od rodzaju maszyny, powinna ona mieć odpowiedniej wielkości powierzchnię oporową i posiadać odpowiednią liczbę uchwytów i wsporników o odpowiednich wymiarach rozmieszczonych tak, aby zapewniały jej stateczność, w przewidzianych przez producenta warunkach użytkowania maszyny;
2)jeżeli wyposażona jest w uchwyty, których nie można zwolnić, zachowując jednocześnie całkowite bezpieczeństwo, maszyna powinna być wyposażona w elementy sterownicze uruchamiania i zatrzymywania, rozmieszczone w sposób umożliwiający operatorowi posługiwanie się nimi bez zwalniania uchwytów;
3)powinna być zaprojektowana, wykonana lub wyposażona w taki sposób, aby wyeliminować ryzyko przypadkowego uruchomienia lub kontynuowania działania maszyny po zwolnieniu uchwytów przez operatora, a jeżeli spełnienie tego wymagania nie jest technicznie możliwe, należy stosować równorzędne środki.
Maszyna przenośna trzymana w ręku powinna być tak zaprojektowana i wykonana, aby w koniecznych przypadkach pozwalała na wzrokową kontrolę kontaktu narzędzi z obrabianym materiałem.
Zgodnie z u.s.o.z. Prezes Polskiego Komitetu Normalizacyjnego ogłasza, co najmniej raz na kwartał, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" numery i tytuły nowo ustanowionych norm zharmonizowanych wraz z tytułami aktów prawnych wdrażających dyrektywy nowego podejścia i miejscem ich publikacji.
Należy wspomnieć o odpowiedzialności karnej za nieprzestrzeganie przepisów u.s.o.z. i przepisów wykonawczych do oceny zgodności. Kto wprowadza do obrotu wyroby niezgodne z zasadniczymi wymaganiami, kto umieszcza oznakowanie CE na wyrobie, który nie spełnia zasadniczych wymagań, albo dla którego producent lub jego upoważniony przedstawiciel nie wystawił deklaracji zgodności, kto umieszcza na wyrobie znak podobny do oznakowania CE, mogący wprowadzić w błąd nabywcę i użytkownika tego wyrobu, oraz kto wprowadza do obrotu wyrób podlegający oznakowaniu CE, a nieoznakowany takim oznakowaniem - podlega grzywnie do 100.000 zł za każde z ww. wykroczeń.