Czy w celu udokumentowania prawa do "urlopu okolicznościowego" w sytuacjach wymienionych w § 15 rozporządzenia w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy, pracodawca może żądać okazania aktu ślubu, zgonu itp.?

Czy do opracowanych w firmie wniosków o zwolnienie na podstawie art. 188 Kodeksu pracy, w których pracownik oświadcza, że drugi rodzic nie wykorzystuje wspomnianego uprawnienia do 2 dni wolnych oraz do wniosków o wspomniane wyżej "urlopy okolicznościowe", można dopisać oświadczenie "Oświadczam, że jestem świadoma/świadomy odpowiedzialności za składanie fałszywych oświadczeń zgodnie z przepisami kodeksu karnego"?

Urlop okolicznościowy

Pracodawca może żądać odpowiedniego udokumentowania zdarzenia powodującego powstanie po stronie pracownika uprawnienia do urlopu okolicznościowego. Zamieszczenie w treści formularzy znajdujących się w obiegu wewnątrzzakładowym pouczenia o odpowiedzialności za z składanie fałszywych oświadczeń jest bezpodstawne.

W myśl § 15 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy, pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika na czas obejmujący:

  1. 2 dni - w razie ślubu pracownika lub urodzenia się jego dziecka albo zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy,
  2. 1 dzień - w razie ślubu dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.

W praktyce takie zwolnienie nazywane jest urlopem okolicznościowym. Ponieważ nie sposób odmówić pracodawcy możliwości zweryfikowania, czy urlop ten udzielany jest w sytuacji faktycznego zaistnienia wymienionych wyżej zdarzeń, uznać należy, że jak najbardziej dopuszczalnym jest zażądanie okazania przez pracownika odpowiedniego dokumentu (najczęściej będzie to aktu ślubu lub zgonu). Warto rozważyć uregulowanie tej kwestii w prawie wewnątrzzakładowym.

Jak wynika z art. 233 § 1 i 6 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny – dalej k.k. przestępstwem jest złożenie fałszywego oświadczenia (na przykład w kwestionariuszu czy formularzu), ale pod warunkiem, że przepis ustawy przewiduje możliwość odebrania oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej. Przepisy prawa pracy nie przewidują natomiast możliwości odebrania od pracownika oświadczenia o niekorzystaniu przez drugiego rodzica – pracownika z uprawnień rodzicielskich ani wniosku o udzielenie urlopu okolicznościowego pod rygorem odpowiedzialności karnej. Ewentualne zamieszczenie przez pracodawcę w wymienionych wyżej formularzach pouczenia o odpowiedzialności za składanie fałszywych oświadczeń byłoby zatem bezpodstawne i nie spowoduje możliwości pociągnięcia pracownika do odpowiedzialności karnej z art. 233 k.k.