Uprawnienia inspektorów pracy

Uprawnienia kontrolne inspekcji pracy wynikają przede wszystkim z ustawy o PIP Inspekcja pracy jest organem powołanym do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczeglności przepisw i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisw dotyczących legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej - w zakresie określonym w ustawie. Rozszerzono zakres uprawnień inspekcji, wynika to z konieczności rozszerzenia kompetencji kontrolnych PIP oraz wzmocnienia instrumentw prawnych dla sprawniejszego działania kontrolnego oraz nadzorczego, bardziej zdecydowanie reagującego na przypadki naruszania prawa pracy. Rwnież w kodeksie pracy znajduje się podobny zapis, ktry też ustanawia PIP organem właściwym do przeprowadzania nadzoru i kontroli nad przestrzeganiem prawa pracy, a w szczeglności przepisw i zasad bhp. Nadzorem i kontrolą objęte są wszystkie zakłady pracy.

1. Zakres działania Państwowej Inspekcji Pracy

PIP jest organem państwowym. Jest ona niezależna od administracji państwowej i podlega tylko Sejmowi. Nadzór nad nią sprawuje Rada Ochrony Pracy. Rada ta składa się z 30 członków, których powołuje i odwołuje Marszałek Sejmu na 4 letnią kadencję - spośród posłów, senatorów i kandydatów zgłoszonych przez Prezesa Rady Ministrów, reprezentatywne organizacje związkowe i organizacje pracodawców, a także inne organizacje społeczne zajmujące się ochroną pracy. Warto podkreślić, że praktyka administracyjna sytuująca inspekcję pracy jako organ niezależny od administracji rządowej, stojący na straży przestrzegania obowiązującego prawa pracy, jest rozwiązaniem korzystnym, ważnym dla sprawnego, niezależnego badania przestrzegania prawa pracy.
Zakres działania PIP został poszerzony i uszczegółowiony w stosunku do poprzedniej wersji ustawy i znalazł się w odrębnym, 2 rozdziale (Zadania Państwowej Inspekcji Pracy). Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. Nr 89, poz. 589) – dalej u.p.i.p. u.p.i.p. do zadań inspekcji aktualnie należy:

• • nadzór i kontrola przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych;
• • kontrola przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy projektowaniu budowy, przebudowy i modernizacji zakładów pracy oraz stanowiących ich wyposażenie maszyn i innych urządzeń technicznych oraz technologii;
  • • kontrola legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, wykonywania działalności oraz kontrola przestrzegania obowiązku:
  • - informowania powiatowych urzędów pracy o zatrudnieniu bezrobotnego lub powierzeniu mu wykonywania innej pracy zarobkowej,
  • - informowania powiatowych urzędów pracy przez bezrobotnych o podjęciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności, opłacania składek na Fundusz Pracy;
  • - dokonania wpisu do rejestru agencji zatrudnienia działalności, której prowadzenie jest uzależnione od uzyskania wpisu do tego rejestru,
  • - prowadzenia agencji zatrudnienia zgodnie z warunkami określonymi w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy;
• • kontrola legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej oraz wykonywania pracy przez cudzoziemców;
• • uczestnictwo w przejmowaniu do eksploatacji wybudowanych lub przebudowanych obiektów budowlanych albo ich części w zakresie ustalonym w odrębnych przepisach;
• • kontrola wyrobów wprowadzanych do obrotu pod względem spełniania przez nie wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, określonych w odrębnych przepisach;
• • nadzór nad spełnianiem przez pracodawców obowiązków określonych w art. 35 oraz art. 37 ust. 5 i 6 rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniającego dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE (Dz. Urz. UE L 396 z 30.12.2006, str. 1, z późn. zm.), zwanego dalej "rozporządzeniem nr 1907/2006", zgodnie z odrębnymi przepisami dotyczącymi ochrony pracy, w zakresie swoich kompetencji
• • nadzór nad przestrzeganiem warunków stosowania substancji określonych przez Europejską Agencję Chemikaliów na podstawie art. 9 ust. 4 rozporządzenia nr 1907/2006, w zakresie swoich kompetencji
• • podejmowanie działań polegających na zapobieganiu i eliminowaniu zagrożeń w środowisku pracy, a w szczególności:
  • - badanie i analizowanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz kontrola stosowania środków zapobiegających tym wypadkom,
  • - analizowanie przyczyn chorób zawodowych oraz kontrola stosowania środków zapobiegających tym chorobom,
  • - inicjowanie prac badawczych w dziedzinie przestrzegania prawa a w szczególności bezpieczeństwa i higieny pracy,
  • - inicjowanie przedsięwzięć w sprawach ochrony pracy w rolnictwie indywidualnym,
  • - udzielanie porad i informacji technicznych służących eliminowaniu zagrożeń dla życia i zdrowia pracowników, a także porad i informacji w zakresie przestrzegania prawa pracy;
• • współdziałanie z organami ochrony środowiska w zakresie kontroli przestrzegania przez pracodawców przepisów o przeciwdziałaniu zagrożeniom dla środowiska;
• • kontrola przestrzegania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy, określonych w ustawie z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 36, poz. 233);
• • opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu prawa pracy;
• • prawo wnoszenia powództw, a za zgodą osoby zainteresowanej - uczestnictwo w postępowaniu przed sądem pracy, w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy;
• • wydawanie i cofanie zezwoleń w przypadkach, o których mowa w art. 3045 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.);
• • udzielanie na pisemny wniosek osoby zainteresowanej informacji o minimalnych warunkach zatrudnienia pracowników, określonych w dziale drugim, rozdziale IIa k.p.;
• • współpraca z urzędami państw członkowskich Unii Europejskiej odpowiedzialnymi za nadzór nad warunkami pracy i zatrudnienia pracowników, polegająca na:
  • - udzielaniu informacji o warunkach zatrudnienia pracowników skierowanych do wykonywania pracy na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej na określony czas, przez pracodawcę mającego siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
  • - informowaniu o stwierdzonych wykroczeniach przeciwko prawom pracowników skierowanych do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na określony czas przez pracodawcę mającego siedzibę w państwie będącym członkiem Unii Europejskiej,
  • - wskazywaniu organu nadzoru nad rynkiem pracy, właściwego do udzielania żądanej informacji ze względu na zakres jego działania;
• • ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika określonych w k.p., wykroczeń, o których mowa w art. 119-123 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.), a także innych wykroczeń, gdy ustawy tak stanowią oraz udział w postępowaniu w tych sprawach w charakterze oskarżyciela publicznego;
• • wykonywanie innych zadań określonych w ustawie i przepisach szczególnych.

Do zakresu działania PIP określonego w art. 10 u.p.i.p. należy ponadto nadzór i kontrola zapewnienia przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków zajęć odbywanych na jego terenie przez studentów i uczniów niebędących pracownikami. Państwowa Inspekcja Pracy może również podejmować działania w zakresie prowadzenia badań oraz analizowania czynników szkodliwych i uciążliwych w środowisku pracy.
W u.p.i.p. pojawił się cały rozdział 4 regulujący szczegółowo postępowanie kontrolne. Rozdział ten omawia następujące zagadnienia:

• • definicję postępowania kontrolnego (art. 21 u.p.i.p.),
• • podmioty uprawnione do przeprowadzania kontroli (art. 22 i art. 25 u.p.i.p.),
• • warunki formalne upoważniające do przeprowadzenia kontroli (art. 24 i art. 32 u.p.i.p.),
• • prawa i obowiązki kontrolującego (art. 23 i art. 30 u.p.i.p.),
• • obowiązki podmiotu kontrolowanego (art. 27 i art. 35 u.p.i.p.),
• • zasady legitymowania (art. 28 u.p.i.p.),
• • współdziałanie z partnerami społecznymi (art. 29 u.p.i.p.),
• • dokumentowanie wyników kontroli (art. 31 u.p.i.p.),
• • szczegółowe kompetencje pokontrolne inspektora pracy (art. 33, art. 34, art. 36, art. 37 u.p.i.p.).(...)