Umowa na czas określony nie zawsze trwa do dnia porodu

Pracownica zatrudniana na podstawie umowy terminowej nie musi się martwić, jeśli zajdzie w ciążę. Zgodnie z przepisami taka umowa zostaje przedłużona do dnia porodu. Od tej zasady istnieje jednak wyjątek.

Na gruncie przepisów Kodeksu pracy pracownica w ciąży podlega szczególnej ochronie. Pracodawca oprócz zapewnienia ciężarnej odpowiednich warunków pracy musi pamiętać, że nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę (art. 177 KP).

W przypadku umów na czas nieokreślony regulacje są jasne. Pracownica jest chroniona przez cały okres ciąży, a także w trakcie urlopu macierzyńskiego. Przy złożeniu odpowiedniego wniosku zostaje nią także objęta w trakcie trwania urlopu wychowawczego.

Jak wygląda sytuacja w przypadku umów terminowych?

Jak tłumaczy K. Łapiński w Publikacji "Umowa o pracę na czas określony w polskim i unijnym prawie pracy": "Konsekwencją zawarcia umowy o pracę na czas określony jest powstanie stosunku pracy między stronami do pewnego terminu określonego przez pracownika i pracodawcę (...). Czas trwania tego stosunku może być określony przez wskazanie konkretnego okresu, terminu początkowego i końcowego lub innego zdarzenia przyszłego i pewnego. W myśl regulacji art. 30 i 33 k.p. umowa o pracę na czas określony, tak jak inne umowy terminowe, ulega rozwiązaniu przede wszystkim wraz z upływem terminu, na jaki została zawarta".

Od powyższego istnieją jednak wyjątki. Jednym z nich jest zapis zawarty w art. 177 KP, zgodnie z którym umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonywania określonej pracy albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży ulega przedłużeniu do dnia porodu.

Oznacza to, że nawet jeśli w planowanym dniu rozwiązania umowy o pracę pracownica przekroczyłaby 3 miesiąc ciąży, umowa z mocy prawa ulega przedłużeniu do dnia porodu.

W kodeksie pracy nie znajdziemy informacji, w jaki sposób należy obliczać 3-miesięczny termin. Wskazówką jest zatem orzecznictwo Sądu Najwyższego. W wyroku z dnia 5 grudnia 2002 r., (I PK 33/2002, OSNP 2004, nr 12, poz. 204) Sąd Najwyższy wskazał, że termin upływu trzeciego miesiąca ciąży, o którym mowa w art. 177 § 3 k.p., oblicza się w równej miary miesiącach księżycowych (28 dni). W ocenie Sądu Najwyższego - Taka interpretacja art. 177 § 3 k.p. zapewnia jednolite rozumienie upływu terminu trzeciego miesiąca ciąży u każdej pracownicy ciężarnej, którego wyliczenie nie jest obarczone żadnym błędem, albowiem każdy tydzień ciąży pracownicy liczy siedem kolejnych dni kalendarzowych, poczynając od dnia poczęcia, a cztery takie tygodnie wskazują jednolicie miesięczny okres ciąży.

Należy zauważyć, że przedłużenie umowy na czas określony do dnia porodu następuje automatycznie z mocy prawa, a nie z woli stron stosunku pracy. Fakt przedłużenia umowy można potwierdzić aneksem do umowy. Pracodawca może także przekazać pracownicy stosowną informację.

Czy wiesz że...?

Przedłużenie umowy na czas określony do dnia porodu nie jest traktowane jako zawarcie kolejnej umowy o pracę.

Kto nie może liczyć na przedłużenie umowy do dnia porodu?

Niestety nie każda pracownica zatrudniona na kontrakcie terminowym będzie mogła skorzystać z przywileju, który gwarantuje art. 177 § 3 KP. Wyjątki stanowią:

• umowa na okres próbny, ale tylko wtedy, gdy została zawarta na krócej niż 1 miesiąc,
• umowa o pracę na czas określony zawarta w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Z art. 177 § 3 wynika wprost, że jeżeli rozwiązanie umowy na czas określony, na czas wykonania określonej pracy lub umowy na okres próbny powyżej 1 miesiąca przypada przed upływem 3. miesiąca ciąży nie zachodzi przesłanka do przedłużenia umowy do dnia porodu.

Autor książki "Umowa o pracę na czas określony w polskim i unijnym prawie pracy" zauważa także, że powyższej reguły nie należy stosować wobec pracownicy tymczasowej.

W stosunku do umów zawieranych na czas określony i na czas wykonania określonej pracy z pracownikiem tymczasowym nie znajduje zastosowania unormowanie zawarte w art. 177 § 3 k.p., zgodnie z którym umowa, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży pracownicy, z mocy prawa jest przedłużana do dnia porodu. Tak więc umowa na czas określony z pracownicą tymczasową w ciąży ulega rozwiązaniu wraz z nadejściem terminu końcowego umowy - tłumaczy.

Co po porodzie?

Z dniem porodu rozwiązuje się przedłużona umowa o pracę. Oznacza to, że kobieta traci status pracownika, a zarazem prawo do skorzystania z urlopów związanych z macierzyństwem. Nie pozbawia jej to natomiast prawa do zasiłku za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego. Zgodnie bowiem z art. 30 ust. 4 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, kobiecie, której umowa o pracę na mocy art. 177 § 3 k.p. uległa przedłużeniu do dnia porodu i utraciła z tym dniem status pracownicy przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego.

Chcesz wiedzieć więcej o specyfice umów na czas określony?

Sprawdź naszą publikację "Umowa o pracę na czas określony w polskim i unijnym prawie pracy" autorstwa dr Karola Łapińskiego.

W książce omówiono szczegółowo i kompleksowo zagadnienia związane miedzy innymi z zawarciem, zmianą i rozwiązaniem umowy o prace na czas określony (w tym również z pracownikiem tymczasowym i na podstawie pragmatyk służbowych). Dokonano ponadto oceny sposobu i skutków prawnych implementacji dyrektywy Unii Europejskiej w sprawie pracy na czas określony do polskiego prawa pracy. Szeroko przywołano przy tym orzecznictwo sądowe i poglądy doktryny.

Marta Schodzińska

Redakcja Publikacji Elektronicznych WK