Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 227, poz. 1367 z późn. zm.) - dalej u.p.t.n. zezwala się na przewóz towarów niebezpiecznych, określonych odpowiednio w ADR, RID lub ADN jako towary dopuszczone do przewozu, wyłącznie na warunkach określonych w tych przepisach. Aktualnie obowiązującą umowę ADR zawiera oświadczenie rządowe z dnia 28 maja 2013 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 815). Zgodnie z art. 5 ust. 2 u.p.t.n. zabrania się przewozu towarów niebezpiecznych określonych odpowiednio w ADR, RID lub ADN jako towary niedopuszczone do przewozu. Przez przewóz drogowy należy rozumieć każde przemieszczenie towaru niebezpiecznego przy użyciu pojazdu po drodze publicznej i po innych drogach ogólnodostępnych, w tym także przemieszczanie towaru niebezpiecznego między dwoma jednostkami zakładu pracy.
Zgodnie z art. 19 u.p.t.n. obowiązki osoby wykonującej czynności związane z przewozem towarów niebezpiecznych określają odpowiednio ADR, RID lub ADN oraz przepisy ustawy. Kierowca pojazdu lub inna osoba przewożąca towary niebezpieczne jest obowiązana mieć przy sobie i okazywać na żądanie osób uprawnionych do przeprowadzania kontroli wymagane dokumenty. Zgodnie z art. 20 u.p.t.n. do kierowania pojazdem przewożącym towary niebezpieczne w przewozie drogowym, w stosunku do którego ADR wymaga ukończenia przez jego kierowcę kursu ADR, jest uprawniona osoba, która posiada ważne zaświadczenie ADR. Zaświadczenie ADR otrzymuje osoba, która:
1) ukończyła 21 lat, z wyjątkiem kierowców pojazdów należących do Sił Zbrojnych RP;
2) spełnia wymagania określone w przepisach prawa o ruchu drogowym i o transporcie drogowym w stosunku do kierowców wykonujących przewóz drogowy;
3) ukończyła odpowiedni kurs ADR: początkowy, jeżeli ubiega się o wydanie zaświadczenia ADR po raz pierwszy, doskonalący - jeżeli ubiega się o przedłużenie zaświadczenia ADR;
4) złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin kończący kurs ADR początkowy albo doskonalący.
Kierujący pojazdem przewożącym towary niebezpieczne, oprócz dokumentów wymaganych odrębnymi przepisami i wiążącymi umowami międzynarodowymi, jest obowiązany mieć przy sobie i okazywać na żądanie organów lub osób uprawnionych do przeprowadzania kontroli: dokument przewozowy, zawierający dane określone w umowie ADR; instrukcje pisemne na wypadek awarii dotyczące wszystkich przewożonych towarów niebezpiecznych, zgodne z zakresem, formą i językiem określonymi przez umowę ADR oraz zaświadczenie ADR. Instrukcje pisemne i zaświadczenie ADR nie są wymagane w przypadku, gdy towary niebezpieczne są przewożone w ilościach, dla których umowa ADR nie wymaga odpowiedniego oznakowania pojazdu.
Jeśli chodzi o przewożenie substancji niebezpiecznych w samochodach w niewielkich ilościach na terenie miasta, pracodawca powinien pamiętać, że zaświadczenie ADR o ukończeniu przez kierowcę z wynikiem pozytywnym kursu dokształcającego początkowego lub kursu dokształcającego doskonalącego, nie jest wymagane w przypadku, gdy towary niebezpieczne są przewożone w ilościach, dla których umowa ADR nie wymaga odpowiedniego oznakowania pojazdu. Oznakowanie nie jest wymagane w razie zastosowania zwolnień z wymagań umowy ADR wskazanych w:
pkt 1.1.3.1. umowy ADR - zwolnienie ze względu na charakter przewozu;
pkt 1.1.3.4. oraz 3.4. umowy ADR - zwolnienie dotyczące towarów pakowanych w ilościach ograniczonych LQ;
pkt 1.1.3.6. umowy ADR - zwolnienie dotyczące ilości przewożonych w jednostce transportowej.
Tablice na jednostkach transportowych są wymagane do oznakowania pojazdów przewożących materiały niebezpieczne luzem lub w cysternach oraz w sztukach przesyłki, jeżeli ilość przekracza wartość podaną w umowie ADR jako LQ lub pod 1.1.3.6. Ze względu na niewielkie skutki związane z rozszczelnieniem się małego opakowania z niektórymi towarami niebezpiecznymi, umowa ADR dopuszcza możliwość przewozu towarów niebezpiecznych w sztukach przesyłki bez stosowania się do pełnych wymogów przepisów ADR. Dla towaru niebezpiecznego wymieniono w pkt 1.1.3.4. oraz 3.4. umowy ADR w tabeli LQ oznaczenia 29 rodzajów wielkości opakowań (od LQ 0 do LQ 28). Tabela LQ podaje maksymalne pojemności opakowań kombinowanych lub zgrzewek (opakowań wewnętrznych/przedmiotów umieszczonych na tacach i obciągniętych folią) pozwalające na przewóz materiałów niebezpiecznych z wyłączeniem przepisów ADR. Niewymagane jest wówczas posiadanie: 1) certyfikowanego opakowania, 2) nalepek ostrzegawczych na sztukach przesyłki, 3) przeszkolonego kierowcy w zakresie ADR, posiadającego zaświadczenie ADR, 4) wyposażonej odpowiednio i oznakowanej tablicami barwy pomarańczowej wg przepisów ADR jednostki transportowej, 5) dokumentu przewozowego, 6) instrukcji pisemnej dla załogi pojazdu, 7) doradcy DGSA u uczestników przewozu.
Stosowanie wyłączeń określonych kodami LQ jest możliwe wyłącznie, gdy:
1) do przewozu materiału w opakowaniach kombinowanych użyte zostały niżej wymienione opakowania zewnętrzne: a) bębny stalowe lub aluminiowe z wiekiem zdejmowalnym, b) kanistry stalowe lub aluminiowe z wiekiem zdejmowalnym, c) bębny ze sklejki lub tektury, d) bębny lub kanistry z tworzywa sztucznego z wiekiem zdejmowalnym, e) skrzynie drewniane ze sklejki, z materiałów drewnopodobnych, z tektury, z tworzywa sztucznego, stalowe lub aluminiowe;
2) do przewozu użyto opakowania wewnętrzne metalowe lub z tworzywa sztucznego odpornych na pęknięcie i przebicie, umieszczone na tacach obciągniętych folią (zgrzewki);
3) nie są przekroczone ilości maksymalne zgodnie z tabelą LQ;
4) każda sztuka przesyłki jest oznakowana w sposób widoczny i trwały - oznakowaniem sztuki przesyłki jest numer rozpoznawczy materiału poprzedzony literami UN, umieszczony wewnątrz rombu o boku co najmniej 100 mm.
Kiedy w sztuce przesyłki znajdują się towary o różnych numerach rozpoznawczych, numery te mogą być zastąpione jednym symbolem "LO".
Oprócz wyłączeń LQ istnieje inny ich rodzaj opisany w pkt 1.1.3.6. umowy ADR, który zezwala na przewóz poszczególnych 4 z 5 kategorii towarów niebezpiecznych (przy kategorii 0 przewóz zabroniony) w określonych maksymalnych ilościach (np. 20, 50, 333, 1000 kg) na tzw. jednostce transportowej (np. samochód, naczepa, pojazd z przyczepą). Wyłączenie według pkt 1.1.3.6. umowy ADR obejmuje:
1) przewóz nieoznakowanym pomarańczowymi tablicami pojazdem,
2) oznakowania kontenerów i pojazdów nalepkami ostrzegawczymi,
3) przewóz bez wyposażenia ADR w pojeździe,
4) przewóz towarów przez nie przeszkolonego w zakresie ADR kierowcę,
5) przewóz bez instrukcji pisemnych dla załogi pojazdu,
6) przewóz bez angażowania u uczestników przewozu doradcy DGSA.
Wyłączeniu według pkt 1.1.3.6. umowy ADR nie podlegają natomiast wymagania dotyczące opakowań certyfikowanych, stosowania odpowiednich dla zagrożenia nalepek ADR oraz podawania pełnej klasyfikacji towaru w dokumencie przewozowym. Określenie "maksymalna ilość całkowita na jednostkę transportową", oznacza: 1) w odniesieniu do przedmiotów, masę brutto w kg (w odniesieniu do przedmiotów klasy l, masę netto materiału wybuchowego w kg); 2) w odniesieniu do materiałów stałych, gazów skroplonych, gazów skroplonych schłodzonych oraz gazów rozpuszczonych pod ciśnieniem, masę netto w kg, w odniesieniu do materiałów ciekłych i gazów sprężonych, pojemność nominalną naczyń w litrach.
Jeżeli w tej samej jednostce transportowej przewożone są towary niebezpieczne należące do różnych kategorii to suma:
1) ilości materiałów i przedmiotów należących do kategorii transportowej "l" pomnożona przez 50;
2) ilości materiałów i przedmiotów należących do kategorii transportowej "1", o których mowa w przypisie a) do tabeli podanej pod pkt 1.1.3.6.3. umowy ADR, pomnożona przez 20;
3) ilości materiałów i przedmiotów należących do kategorii transportowej "2" pomnożona przez 3, ilości materiałów i przedmiotów należących do kategorii transportowej "3";
nie powinna przekraczać wartości 1000.
Więcej na ten temat w Serwisie BHP.