Szkolenia okresowe operatorów dźwigów samojezdnych

Jak często należy przeprowadzać okresowe szkolenia bhp dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach operatorów dźwigów samojezdnych oraz kierowców pracujących w transporcie ponadgabarytowym? Czy praca w szczególnych warunkach traktowana jest tak samo jak praca w warunkach niebezpiecznych?

Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHP.

Pracowników zatrudnionych na stanowiskach operatorów dźwigów samojezdnych oraz kierowców pracujących w transporcie ponadgabarytowym zgodnie z rozporządzeniem w zakresie szkoleń w dziedzinie bhp należy traktować jako pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, jednakże ostateczną decyzję co do zaszeregowania ww. stanowisk pracy do konkretnej grupy szkoleniowej w dziedzinie bhp powinien podjąć pracodawca. Dla ww. pracowników pierwsze szkolenie okresowe powinno być przeprowadzone w okresie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tych stanowiskach, a każde kolejne nie rzadziej niż raz na 3 lata.
Praca w szczególnych warunkach nie powinna być traktowana jest tak samo jak praca w warunkach niebezpiecznych, gdyż pewne prace zaliczone do prac szczególnie niebezpiecznych zgodnie z definicją nie muszą być tożsame z wykazem i definicją prac w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 z 2004 r. z późn. zm.) - dalej r.s.b.h.p., określa:
1) szczegółowe zasady szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy;
2) zakres szkolenia;
3) wymagania dotyczące treści i realizacji programów szkolenia;
4) sposób dokumentowania szkolenia;
5) przypadki, w których pracodawcy lub pracownicy mogą być zwolnieni z określonych rodzajów szkolenia.
Zgodnie z § 2 ust. 1 r.s.b.h.p. pracodawca powinien zapewnić pracownikowi odbycie, odpowiedniego do rodzaju wykonywanej pracy, szkolenia, w tym przekazanie mu informacji i instrukcji dotyczących zajmowanego stanowiska pracy lub wykonywanej pracy.
Zgodnie z § 3 r.s.b.h.p. szkolenie powinno zapewnić uczestnikom:
1) zaznajomienie się z czynnikami środowiska pracy mogącymi powodować zagrożenia dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników podczas pracy oraz z odpowiednimi środkami i działaniami zapobiegawczymi;
2) poznanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie niezbędnym do wykonywania pracy w zakładzie pracy i na określonym stanowisku pracy, a także związanych z pracą obowiązków i odpowiedzialności w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy;
3) nabycie umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych osób, postępowania w sytuacjach awaryjnych oraz udzielenia pomocy osobie, która uległa wypadkowi.
Rodzaje szkoleń w dziedzinie bhp zostały wskazane w § 6 r.s.b.h.p., zgodnie z którym szkolenie jest prowadzone jako szkolenie wstępne i szkolenie okresowe.
Zgodnie z § 14 ust. 1 i 2 r.s.b.h.p. szkolenie okresowe ma na celu aktualizację i ugruntowanie wiedzy i umiejętności w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zaznajomienie uczestników szkolenia z nowymi rozwiązaniami techniczno-organizacyjnymi w tym zakresie. Szkolenie okresowe odbywają:
1) osoby będące pracodawcami oraz inne osoby kierujące pracownikami, w szczególności kierownicy, mistrzowie i brygadziści;
2) pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych;
3) pracownicy inżynieryjno-techniczni, w tym projektanci, konstruktorzy maszyn i innych urządzeń technicznych, technolodzy i organizatorzy produkcji;
4) pracownicy służby bezpieczeństwa i higieny pracy i inne osoby wykonujące zadania tej służby;
5) pracownicy administracyjno-biurowi i inni niewymienieni w pkt 1-4, których charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne albo z odpowiedzialnością w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Pracowników zatrudnionych na stanowiskach operatorów dźwigów samojezdnych oraz kierowców pracujących w transporcie ponadgabarytowym zgodnie z rozporządzeniem w zakresie szkoleń w dziedzinie bhp należy traktować jako pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, jednakże ostateczną decyzję co do zaszeregowania ww. stanowisk pracy do konkretnej grupy szkoleniowej w dziedzinie bhp powinien podjąć pracodawca.
Ostateczną decyzję co do zaszeregowania ww. stanowisk pracy do konkretnej grupy szkoleniowej w dziedzinie bhp podejmuje pracodawca, gdyż umożliwia to zapis § 15 ust. 3 r.s.b.h.p. zgodnie z którym pracodawca ustala, po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami, częstotliwość i czas trwania szkolenia okresowego pracowników zatrudnionych na określonych stanowiskach, biorąc pod uwagę rodzaj i warunki wykonywania prac na tych stanowiskach.
Zgodnie z § 15 ust. 1 i 2 r.s.b.h.p. szkolenie okresowe pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych przeprowadza się w formie instruktażu, nie rzadziej niż raz na 3 lata, a na stanowiskach robotniczych, na których występują szczególnie duże zagrożenia dla bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników, nie rzadziej niż raz w roku.
Szkolenie okresowe osób wymienionych w § 14 ust. 2 pkt 1 i 3-5 r.s.b.h.p. powinno być przeprowadzane w formie kursu, seminarium lub samokształcenia kierowanego nie rzadziej niż raz na 5 lat.
Zgodnie z § 15 ust. 4 r.s.b.h.p. pierwsze szkolenie okresowe osób zatrudnionych na stanowiskach wymienionych w § 14 ust. 2 pkt 1 przeprowadza się w okresie do 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tych stanowiskach, natomiast osób zatrudnionych na stanowiskach wymienionych w § 14 ust. 2 pkt 2-5 - w okresie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tych stanowiskach.
Podsumowując, pracowników zatrudnionych na stanowiskach operatorów dźwigów samojezdnych oraz kierowców pracujących w transporcie ponadgabarytowym zgodnie z rozporządzeniem w zakresie szkoleń w dziedzinie bhp należy traktować jako pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych i dla tych pracowników pierwsze szkolenie okresowe powinno być przeprowadzone w okresie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tych stanowiskach, a każde kolejne nie rzadziej niż raz na 3 lata.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) – dalej r.o.b.h.p. wskazuje definicję prac szczególnie niebezpiecznych. Zgodnie § 80 ust. 1 i 2 r.o.b.h.p. przez prace szczególnie niebezpieczne rozumie się prace, o których mowa w rozdziale 6, oraz prace określone jako szczególnie niebezpieczne w innych przepisach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy lub w instrukcjach eksploatacji urządzeń i instalacji, a także inne prace o zwiększonym zagrożeniu lub wykonywane w utrudnionych warunkach, uznane przez pracodawcę jako szczególnie niebezpieczne. Pracodawca jest obowiązany do ustalenia i aktualizowania wykazu prac szczególnie niebezpiecznych występujących w zakładzie pracy.
Zgodnie z § 81 ust. 1 i 2 r.o.b.h.p. pracodawca określa szczegółowe wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych, w szczególności zapewnia:
1) bezpośredni nadzór nad tymi pracami wyznaczonych w tym celu osób,
2) odpowiednie środki zabezpieczające,
3) instruktaż pracowników obejmujący w szczególności:
a) imienny podział pracy,
b) kolejność wykonywania zadań,
c) wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy poszczególnych czynnościach.
Do prac szczególnie niebezpiecznych wskazanych w rozdziale 6 r.o.b.h.p. zalicza się:
1) roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części.
2) prace w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i w innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych.
3) prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych.
4) prace na wysokości.
Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656 z późn. zm.) – dalej u.e.p. od dnia 1 stycznia 2010 r. zobowiązuje pracodawcę, zatrudniającego pracowników w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, do opłacania dodatkowej składki w wysokości 1,5% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Składka ta jest przekazywana do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na Fundusz Emerytur Pomostowych.
Ustawa u.e.p. zobowiązuje również pracodawcę do prowadzenia ewidencji pracowników wykonujących takie prace. Do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest przekazywana informacja o liczbie tych szczególnych stanowisk pracy oraz o osobach na nich zatrudnionych.
Zgodnie z art. 3 ust. 1 u.e.p. prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku. Wykaz takich prac znajduje się w załączniku nr 1 do u.e.p.
Zgodnie z art. 3 ust. 2 u.e.p. prace o szczególnym charakterze, to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób nie zagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się. Wykaz takich prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do u.e.p.
Powyższe wykazy wskazane w załącznikach nr 1 i 2 do u.e.p. w głównej mierze dotyczą pracowników pracujących w przemyśle hutniczym, metali jak i szkła, górnictwie, przemyśle stoczniowym, a także przy pracach komunalnych.

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.