Świadczenie wspierające co będzie brane pod uwagę przy ustalaniu poziomu potrzeby wsparcia

29 listopada weszło w życie rozporządzenie ministra rodziny i polityki społecznej z 23 listopada w sprawie ustalania poziomu potrzeby wsparcia. To akt wykonawczy do ustawy o świadczeniu wspierającym, która wchodzi w życie od nowego roku. Po dwutygodniowych konsultacjach ogłoszono rozporządzenie w Dzienniku Ustaw (poz. 2581), wprowadzając pewne zmiany w stosunku do projektu.

Czytaj również: Dr Kurowski: Rozporządzenie o skali potrzeby wsparcia przy świadczeniu wspierającym do poprawki>>

25 czynności z najwyższą punktacją

Jak mówi nam dr n. praw. Krzysztof Kurowski, przewodniczący Polskiego Forum Osób z Niepełnosprawnościami (PFON), tylko część uwag zgłoszonych przez organizację została uwzględniona w opublikowanym rozporządzeniu. Najważniejsza jest ta dotycząca mechanizmu brania pod uwagę 25 najwyżej punktowanych spośród 32 czynności. - Dzięki temu zdecydowanie więcej osób z niepełnosprawnościami uzyska wsparcie, zgodnie z dzisiejszymi kryteriami określonymi w ustawie o świadczeniu wspierającym - zaznacza. Podobnego zdania jest Waldemar Różanowski z ruchu Protest 2119, który potrzebuje dużego wsparcia przy codziennych czynnościach. Choruje na zanik mięśni. – Rozporządzenie jest na pewno lepsze w stosunku do projektu, właśnie dlatego, że będzie brana pod uwagę ocena najwyżej punktowanych 25 czynności. Osoby z niepełnosprawnością będą miały szansę na uzyskanie adekwatnego wsparcia do ich potrzeb – uważa.

Im większa niepełnosprawność, tym wyższa będzie ocena rodzaju i częstotliwości wymaganego wsparcia. A to przełoży się na wyższą kwotę świadczenia wspierającego – to główne założenie rozporządzenia. Skala ujmuje ocenę samodzielności osób z niepełnosprawnością każdego rodzaju, a więc fizyczną, sensoryczną, intelektualną i psychiczną.

Ubezpieczenia społeczne. Repetytorium [PRZEDSPRZEDAŻ] ebook

Grażyna Szyburska-Walczak

Sprawdź

Cena promocyjna: 60.3 zł

Cena regularna: 67 zł

Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł

32 czynności w codziennym funkcjonowaniu

Rozporządzenie opisuje 32 czynności, które wiążą się z codziennym funkcjonowaniem, a które będą oceniane przy ustalaniu poziomu potrzeby wsparcia osoby z niepełnosprawnością. Każda czynność otrzyma ocenę punktową, która odpowiada wadze tej czynności dla niezależnego życia, czyli jak duże jest jej znaczenie, aby móc żyć niezależnie. Są to:

1. zmiana pozycji ciała,
2. poruszanie się w znanym środowisku,
3. poruszanie się w nieznanym środowisku,
4. sięganie, chwytanie i manipulowanie przedmiotami użytkowymi,
5. przemieszczanie się środkami transportu,
6. klasyfikacja docierających bodźców,
7. przekazywanie informacji innym osobom,
8. prowadzenie rozmowy,
9. opanowanie nowej umiejętności praktycznej,
10. koncentrowanie się na czynności,
11. korzystanie z urządzeń i technologii służących z korzystania z informacji i porozumiewania się,
12. mycie i osuszanie całego ciała,
13. mycie i osuszanie rąk i twarzy,
14. pielęgnowanie poszczególnych części ciała,
15. troska o własne zdrowie,
16. korzystanie z toalety,
17. ubieranie się,
18. jedzenie i picie,
19. stosowanie zalecanych środków terapeutycznych,
20. realizowanie wyborów i decyzji,
21. pozostawanie w domu samemu,
22. nawiązywanie kontaktów,
23. kontrolowanie własnych zachowań i emocji,
24. utrzymywanie kontaktów z bliskimi,
25. tworzenie bliskich relacji z innymi osobami,
26. kupowanie artykułów codziennej potrzeby,
27. przygotowywanie posiłków,
28. dbanie o dom, ubrania i obuwie,
29. dokonywanie transakcji finansowych,
30. rekreacja i organizacja czasu wolnego,
31. załatwianie spraw urzędowych,
32. realizowanie dziennego rozkładu zajęć.

Spośród tych 32 czynności przy ocenie kluczowe będzie 25 z nich z najwyższą punktacją. Waga tych najwyżej punktowanych czynności to 4 (przy 32 czynnościach wynosiła ona 3,125). Każdemu rodzajowi wsparcia i jego częstotliwości przypisana jest wartość punktowa, która odpowiada wadze tej czynności dla możliwości niezależnego życia. Także każdy rodzaj wsparcia i częstotliwość ma przypisany współczynnik. Najniższy jest przy wskazaniu „czasami”, a najwyższy (wynosi 1) przy „zawsze”.

Czytaj również: Chaos w opisie skali oceny potrzeby wsparcia przy świadczeniu wspierającym>>

Rodzaje wsparcia

Jak podkreśla dr Kurowski, ważna jest także zmiana wprowadzona w rozporządzeniu dotycząca definiowania rodzajów wsparcia. - Wprowadzone obecnie określenia są zdecydowanie bardziej zrozumiałe. Są to: wsparcie towarzyszące, wsparcie częściowe, wsparcie pełne i wsparcie szczególne (wcześniej były to: nadzór, częściowa współpraca, całkowita substytucja, wsparcie specjalne). Rozporządzenie definiuje je. Przewodniczący PFON pozytywnie ocenia też zmianę samych określeń opisujących częstotliwość wymaganego wsparcia. W rozporządzeniu zmieniono je na: czasami, często, bardzo często, zawsze. (z: prawie nigdy, sporadycznie, dość często, przeważnie, zawsze). - Martwi jednak brak definicji tych określeń – zaznacza. Jak tłumaczy Waldemar Różanowski, chodzi o to, że w zależności od rodzaju i stopnia danej niepełnosprawności pojęcia te mogą oznaczać co innego. – Dla jednej osoby często to będzie trzy razy w tygodniu, a dla innej to może być np. trzy razy na dzień. Chodzi też o jasne określenie ze względu na standaryzację tej oceny przez wszystkie składy ustalające, aby oceniały częstotliwość jednakowo – podkreśla.

Kto może być w składzie ustalającym

W rozporządzeniu nie rozszerzono katalogu osób, które mogą wejść w składu orzekającego. - Ubolewam, że nie uwzględniono postulatu PFON dotyczącego rozszerzenia grupy specjalistów mogących brać udział w ustalaniu poziomu potrzeby wsparcia o osoby bez wskazanego w rozporządzeniu wykształcenia, za to z ogromnym, wieloletnim doświadczeniem w pracy z osobami z niepełnosprawnościami – mówi Krzysztof Kurowski.

Specjalistą do spraw ustalania poziomu potrzeby wsparcia będzie mógł być:

fizjoterapeuta,
psycholog – posiadający ukończone magisterskie studia na kierunku psychologia,
pedagog – posiadający ukończone magisterskie studia na kierunku pedagogika,
pedagog specjalny – posiadający ukończone magisterskie studia w zakresie pedagogiki specjalnej,
pracownik socjalny – posiadający kwalifikacje określone w przepisach ustawy o pomocy społecznej,
doradca zawodowy – posiadający ukończone magisterskie studia na kierunkach: psychologia, pedagogika, pedagogika specjalna, socjologia lub zawodowe studia wyższe o specjalności doradztwo zawodowe albo studia podyplomowe o specjalności doradztwo zawodowe,
pielęgniarka / pielęgniarz

- legitymujący się co najmniej 2-letnim doświadczeniem w wykonywaniu pracy w jednym z wymienionych zawodów w okresie pięciu lat bezpośrednio poprzedzających powołanie na specjalistę do spraw ustalania poziomu potrzeby wsparcia. W składzie ustalającym nie będzie mogło być dwóch specjalistów tego samego zawodu.

Sprawdź również książkę: Ubezpieczenia społeczne. Repetytorium [PRZEDSPRZEDAŻ] ebook >>

Sumowanie punktów

Aby policzyć punkty określające poziom potrzeby wsparcia dla każdej czynności w codziennym funkcjonowaniu – a będą to robić wyszkoleni członkowie składów ustalających - trzeba pomnożyć współczynniki: rodzaju wymaganego wsparcia, częstotliwości i wagi przypisanej do danej czynności. Sumę zaokrągla się do tysięcznych części w górę. Jeśli ktoś ma kilka rodzajów niepełnosprawności, bierze się pod uwagę wartości najwyższe w każdym rodzaju niepełnosprawności.

Poziom potrzeby wsparcia będzie określony w punktach, które będą sumą 25 najwyższych iloczynów ustalonych dla czynności związanych z obszarami codziennego funkcjonowania. Suma jest zaokrąglana do pełnej wartości punktowej w górę.

Wszystkie powyższe elementy zawiera formularz oceny, który jest załącznikiem do rozporządzenia. Ostateczna ocena poziomu potrzeby wsparcia określona jest w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Wydaje ją dwuosobowy skład ustalający do siedmiu dni od posiedzenia, podczas którego oceniano poziom potrzeby wsparcia.

Decyzja o poziomie potrzeby wsparcia nie jest obowiązkowa

Otrzymanie decyzji o poziomie potrzeby wsparcia nie jest obowiązkowe dla osób z niepełnosprawnością. Tylko osoby zainteresowane otrzymaniem świadczenia wspierającego będą musiały otrzymać taką decyzję.

Ocena będzie dokonywana poprzez:

formularz w zakresie ustalania poziomu potrzeby wsparcia osoby z niepełnosprawnością,
obserwację,
wywiad bezpośredni,
ocenę funkcjonowania,
kwestionariusz samooceny trudności w funkcjonowaniu.

Siedem obszarów, w których oceniana będzie samodzielność

Rozporządzenie wymienia siedem obszarów, które są istotne przy ocenie samodzielności osoby z niepełnosprawnością w codziennym życiu:

zdolność do świadomej i samodzielnej inicjacji wykonania czynności;
zdolność do celowego, efektywnego i bezpiecznego wykonania czynności w standardowym czasie z uwzględnieniem wieku danej osoby;
zdolność do kontroli wykonywania czynności od początku do końca;
konieczność wsparcia przez inną osobę lub technologię wspomagającą;
okoliczności związane z niepełnosprawnością danej osoby;
nadmierną troskę ze strony innych osób;
utrwalenie obecnego stanu zdrowia osoby z niepełnosprawnością.

Dr Kurowski podkreśla, że wprowadzenie świadczenia wspierającego, wraz z narzędziem określonym w rozporządzeniu, jest oczekiwane przez dużą grupę osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin. - Zmienia niezgodny z Konwencją o prawach osób z niepełnosprawnościami stan, w którym osoba z niepełnosprawnością nie ma wpływu na świadczenie związane z jej niepełnosprawnością - podkreśla.

Czytaj również: Dr Kurowski: Ustawa o świadczeniu wspierającym przełomowa, ale systemu nie porządkuje>>

Wysokość świadczenia wspierającego

Potrzeba wsparcia będzie określana w skali od 70 do 100 punktów. Kwota świadczenia wspierającego (ŚW) - od 635, 37 zł do 3 494, 56 zł - jest powiązana z wysokością renty socjalnej, ale nie zastąpi ono renty socjalnej, świadczenia będą funkcjonowały razem. Renta socjalna waloryzowana jest co roku 1 marca. ŚW wyniesie:

220 proc. renty socjalnej, jeżeli potrzebę wsparcia określono na poziomie od 95 do 100 punktów,
180 proc. renty socjalnej - na poziomie od 90 do 94 punktów,
120 proc. renty socjalnej - na poziomie od 85 do 89 punktów,
80 proc. renty socjalnej - na poziomie od 80 do 84 punktów,
60 proc. renty socjalnej - na poziomie od 75 do 79 punktów,
40 proc. renty socjalnej - na poziomie od 70 do 74 punktów.

Ustawa o świadczeniu wspierającym zmienia także zasady funkcjonowania świadczenia pielęgnacyjnego. Dokładnie to wyjaśnialiśmy w naszym artykule - Świadczenie pielęgnacyjne na nowych i starych zasadach.

Ustawa o świadczeniu wspierającym wchodzi w życie 1 stycznia 2024 r. z pewnymi wyjątkami. Od tego dnia będą mogły się o nie starać osoby z potrzebą najwyższego wsparcia i z jak najwyższą liczbą punktów w skali oceny potrzeby poziomu wsparcia. Osoby zaś, które uzyskają 78-86 punktów w skali oceny potrzeby wsparcia, będą mogły pobierać ŚW od 1 stycznia 2025 r., a osoby z 70-77 punktami od 1 stycznia 2026 r. Chyba że dotyczy to obu ostatnich grup, ich opiekun pobiera ŚP albo SZO i z niego zrezygnuje, wtedy również będą mogły pobierać ŚW od 1 stycznia 2024 r.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.