Stres w równym stopniu dotyczy pracowników i pracodawców

Jak wynika z danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), blisko połowa pracujących czuje się źle w swojej pracy, a osiem na dziesięć osób uważa, że poziom stresu związanego z pracą ciągle wzrasta.

Stres jest jednym z nasilających się zagrożeń psychospołecznych związanych z organizacją pracy i jej treścią, systemami zarządzania, warunkami środowiska pracy oraz kompetencjami, potrzebami oraz indywidualnymi właściwościami pracownika. Stres w równym stopniu dotyczy pracowników i pracodawców.
Do grupy czynników psychospołecznych zaliczamy w szczególności pośpiech i narażenie na konflikty w pracy, nadmierny wysiłek niedostosowany do możliwości pracownika, odpowiedzialność materialną, a także odpowiedzialność za innych pracowników. Wszystkie te czynniki mogą powodować stres, który z kolei bywa przyczyną wypadków i chorób. Zagrożenia psychospołeczne w pracy będą zatem, w aspekcie oceny ryzyka zawodowego, związane z tzw. ryzykiem stresu na stanowisku pracy. CIOP-PIB ustalił, że prawie co czwarty młoda pracownica (do 30 lat) w Polsce ma problemy psychiczne związane z pracą.

Zobacz także: Psychologiczne oddziaływanie lokalizacji miejsca pracy>>

Istnieje wiele definicji stresu, które odzwierciedlają różne orientacje metodologiczne badaczy: jedni koncentrują się na fizjologicznej reakcji organizmu, inni na bodźcach wywołujących określone reakcje, jeszcze inni natomiast badają relacje między bodźcem a reakcją organizmu oraz interakcją.
Słownik języka polskiego definiuje stres jako stan mobilizacji sił organizmu, będący reakcją na negatywne bodźce fizyczne i psychiczne, mogący doprowadzić do zaburzeń czynnościowych. Natomiast słownik psychologiczny rozróżnia dwa rodzaje stresu: psychiczny i fizjologiczny, przy czym pierwszy jest wywoływany przez silny bodziec zewnętrzny i wewnętrzny (stresor), drugi zaś oznacza całokształt zmian, którymi organizm odpowiada na różnorakie czynniki uszkadzające, jak zranienie, oziębienie, przegrzanie itp. Wzrost napięcia emocjonalnego prowadzi do ogólnej mobilizacji sił organizmu, lecz przy długotrwałym działaniu może doprowadzić do zaburzeń w jego funkcjonowaniu, do wyczerpania i chorób psychosomatycznych.

Zobacz także: Niepewność zatrudnienia i reorganizacja miejsca pracy najczęstszymi przyczynami stresu>>

Dowiedz się więcej z książki
	40 lat Kodeksu pracy rzetelna i aktualna wiedza darmowa wysyłka od 50 zł

@page_break@

Stres w pracy jest również definiowany jako stan napięcia psychicznego, wywołanego rozbieżnością między wymaganiami otoczenia (zwierzchników, konkurencji, rywali), a naszymi możliwościami. Wywołuje go również brak stabilizacji zawodowej, obawa przed zwolnieniem lub „przymusowym” przejściem na wcześniejszą emeryturę. Dzięki kwalifikacjom, wiedzy i życiowemu doświadczeniu człowiek potrafi ocenić, czy określone wydarzenie, postępowanie lub inny bodziec mogą być dla niego zagrożeniem. Istotne są również tzw. czynniki zewnętrzne, czyli wsparcie otoczenia przełożonych, współpracowników, koleżeństwa, rodziny. W związku z tym, to my sami decydujemy – często dzieje się to w podświadomości - o tym, co jest dla nas stresujące i destrukcyjne, a co ma charakter jedynie motywujący.

Zobacz także: Dlaczego rozum w pracy nie wystarcza? O inteligencji emocjonalnej>>

W skrócie możemy powiedzieć, że stres to stan ogólnej mobilizacji sił organizmu jako odpowiedzi na silny bodziec fizyczny lub psychiczny (tzw. stresor). Ograniczając się do środowiska pracy - pojęcie to oznacza w szczególności pojawienie się, nieobojętnej dla naszego zdrowia, reakcji organizmu spowodowanej najczęściej poczuciem braku bezpieczeństwa, brakiem dostatecznej kontroli nad tym, co robimy, poczuciem, że zadanie jest zbyt trudne do wykonania, a także poczuciem, że nie orientujemy się dostatecznie w tym, co się wokół nas dzieje i co wywołuje w naszej świadomości wzrost niepokoju. Obecnie coraz powszechniejszym podłożem złego samopoczucia psychospołecznego jest niepewność utrzymania pracy.
Prof. Lennart Levi ze szwedzkiego Karolinska Instituet jest zdania, że stres to pierwotny (atawistyczny) mechanizm wykształcony w systemie psychicznym człowieka pierwotnego, a także wszystkich innych zwierząt, powodujący, że w sytuacji zagrażającego niebezpieczeństwa człowiek ratował się ucieczką lub walczył. Mimo, iż pierwotne zagrożenia są w dzisiejszych czasach mało prawdopodobne i nasz atawistyczny odruch: “walcz albo uciekaj” jest mało przydatny, to jednak nadal funkcjonuje on w naszej psychice.
Do niedawna obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczyły głównie “technicznego bezpieczeństwa” w miejscu pracy. Jednakże w latach 70. ubiegłego wieku zaczęto mówić nie tylko o bezpieczeństwie technicznym w pracy, lecz także o zapewnieniu pracownikom również komfortu pracy. Zostało to usankcjonowane m.in. w konwencji nr 155 i uzupełniającym ją zaleceniu nr 164 z 1981 r. Międzynarodowej Organizacji Pracy. Zgodnie z art. 5 konwencji pracodawca ma obowiązek prowadzenia działań prewencyjnych, uwzględniających nie tylko zapobieganie wypadkom przy pracy, ale także zapewnienie ochrony zdrowia pracowników i przystosowanie procesów pracy do ich fizycznych i psychicznych możliwości.

Zobacz także: Stres na urlopie? Dowiedz się, jak go pokonać!>>

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.

Dowiedz się więcej z książki
	40 lat Kodeksu pracy rzetelna i aktualna wiedza darmowa wysyłka od 50 zł