Strefy zagrożenia wybuchem zlokalizowane w jednym pomieszczeniu - oznakowanie

Piktogramy ostrzegawcze Strefa EX zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz. U. Nr 138, poz. 931) - dalej r.m.w.a.w. powinny się znajdować już na drzwiach prowadzących do pomieszczenia ze strefą wybuchową. Oznakowanie Strefa Ex dotyczy całej przestrzeni, w której może występować atmosfera wybuchowa, a tylko nie jednego miejsca.

Zasadniczymi dokumentem Unii Europejskiej dotyczącym oceny zagrożenia wybuchem oraz sposobów ograniczania skutków wybuchu jest dyrektywa nr 1999/92/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1999 r. w sprawie minimalnych wymagań mających na celu poprawę stanu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników potencjalnie narażonych na ryzyko spowodowane atmosferami wybuchowymi (Dz. Urz. UE L 23 z 28.01.2000, s. 57 z późn. zm.) - dalej dyrektywa 1999/92. Określa ona obowiązki pracodawcy użytkującego instalacje, w których lub w otoczeniu których mogą występować atmosfery wybuchowe. W dyrektywie 1999/92 zdefiniowano pojęcie atmosfery wybuchowej, obok gazów i par cieczy palnych, obejmujące również obłoki pyłów palnych. Dyrektywa 1999/92 uwzględnia ten fakt, definiując trzy strefy zagrożenia wybuchem pyłu: strefę 20, 21 i 22.
Sposób przyporządkowywania konkretnych warunków do określonej strefy zagrożenia, czyli przeprowadzania klasyfikacji przestrzeni zagrożonych wybuchem pyłu, polega na trzech krokach:
1 krok - identyfikacja własności pyłu lub pyłów występujących w rozpatrywanym obszarze, określenie czy są to pyły palne, określenie ich minimalnej temperatury zapłonu warstwy i obłoku pyłu, rozdrobnienie i zawartość wilgoci,
2 krok - identyfikacja zamkniętych obszarów, w których mogą występować pyły i źródła emisji pyłów;
3 krok - określenie prawdopodobieństwa uwolnienia pyłów i powstania atmosfery wybuchowej.
Identyfikacja własności pyłu lub pyłów występujących w rozpatrywanym obszarze, polega na określeniu czy są to pyły palne, określeniu ich minimalnej temperatury zapłonu warstwy i obłoku pyłu, rozdrobnieniu i zawartości wilgoci.
Pyły, zgodnie z międzynarodową klasyfikacją, podzielone zostały na następujące klasy wybuchowości:
1. Klasa wybuchowości pyłu - ST 0 – charakterystyka – niewybuchowy
2. Klasa wybuchowości pyłu - ST 1 – charakterystyka – słabo wybuchowy
3. Klasa wybuchowości pyłu - ST 2 – charakterystyka – silnie wybuchowy
4. Klasa wybuchowości pyłu - ST 3 – charakterystyka – bardzo silnie wybuchowy
Zgodnie z § 37 ust. 7 i 8 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznym i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 109, poz. 719) - dalej r.o.p.b. pomieszczenie, w którym może wytworzyć się mieszanina wybuchowa, powstała z wydzielającej się takiej ilości palnych gazów, par, mgieł lub pyłów, której wybuch mógłby spowodować przyrost ciśnienia w tym pomieszczeniu przekraczający 5 kPa, określa się jako pomieszczenie zagrożone wybuchem. Wytyczne w zakresie określania przyrostu ciśnienia w pomieszczeniu, jaki mógłby zostać spowodowany przez wybuch, określa załącznik do rozporządzenia. Zgodnie z § 37 ust. 9 r.o.p.b. w pomieszczeniu należy wyznaczyć strefę zagrożenia wybuchem, jeżeli może w nim występować mieszanina wybuchowa o objętości co najmniej 0,01 m3 w zwartej przestrzeni.
W § 4 ust. 2 pkt 4 lit. k r.o.p.b. wskazano, że właściciele, zarządcy lub użytkownicy budynków oraz placów składowych i wiat, z wyjątkiem budynków mieszkalnych jednorodzinnych powinni oznakowywać znakami zgodnymi z Polskimi Normami miejsca zaklasyfikowane jako strefy zagrożenia wybuchem.
Przepis § 5 ust. 1 r.m.w.a.w. nakazuje podział przestrzeni zagrożonych wybuchem na strefy, klasyfikując je na podstawie prawdopodobieństwa i czasu występowania atmosfery wybuchowej jako:
1) strefa 0 - przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę z powietrzem substancji palnych w postaci gazów, par, mgieł, występuje stale, często lub przez długie okresy;
2) strefa 1 - przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę z powietrzem substancji palnych w postaci gazów, par, mgieł, może czasami wystąpić w trakcie normalnego działania;
3) strefa 2 - przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę z powietrzem substancji palnych w postaci gazów, par, mgieł, nie występuje w trakcie normalnego działania, a w przypadku wystąpienia, utrzymuje się przez krótki okres;
4) strefa 20 - przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa w postaci obłoku palnego pyłu w powietrzu występuje stale, często lub przez długie okresy;
5) strefa 21 - przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa w postaci obłoku palnego pyłu w powietrzu może czasami wystąpić w trakcie normalnego działania;
6) strefa 22 - przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa w postaci obłoku palnego pyłu w powietrzu nie występuje w trakcie normalnego działania, a w przypadku wystąpienia, utrzymuje się przez krótki okres.
W § 5 ust. 4 r.m.w.a.w. przestrzenie, w których istnieje możliwość wystąpienia atmosfery wybuchowej w ilościach zagrażających bezpieczeństwu i zdrowiu, pracodawca oznacza, w miejscach wstępu do tych przestrzeni, znakiem ostrzegawczym, określonym w załączniku do r.m.w.a.w.

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.