CO TO ZA PRAWO?
Rozporządzenia Unii Europejskiej obowiązują bezpośrednio i nie wymagają transpozycji do krajowych porządków prawnych
Rozporządzenia Unii Europejskiej stanowią najważniejsze akty prawne o najszerszym zasięgu - można je przyrównać do ustaw funkcjonujących zarówno w systemie prawnym Polski, jak i innych państw UE. Unijne rozporządzenie z chwilą wejścia w życie obowiązuje w każdym państwie członkowskim UE i ma bezpośrednią moc wiążącą. Oznacza to, że zawarte w nim przepisy są obowiązujące i nie wymagają żadnej transpozycji do aktów prawnych danego państwa. Rozporządzenia UE bezpośrednio nadają obywatelom Unii prawa i nakładają na nich obowiązki.
Rozporządzenie UE określa skutek, jaki ma być przez nie osiągnięty i jakie działania prowadzą do jego realizacji. Podstawą prawną do uchwalania rozporządzeń jest art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2). Do wydawania rozporządzeń UE są upoważnione Rada Unii Europejskiej i Komisja Europejska.
Rada Unii Europejskiej - dawniej nazywana Radą Ministrów Unii Europejskiej – jest głównym organem decyzyjnym UE, jej siedzibą jest Bruksela (choć jej posiedzenia odbywają się także w Luksemburgu). W zależności od rozpatrywanych spraw, Rada UE składa się albo z ministrów spraw zagranicznych każdego z państw członkowskich (jest to wtedy tzw. Rada Ogólna) albo z ministrów resortów branżowych (Rada Branżowa). Łącznie jest dziesięć możliwych konfiguracji Rady UE: ds. ogólnych, zagranicznych, gospodarczych i finansowych, wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, zatrudnienia, polityki społecznej, zdrowia i ochrony konsumentów, konkurencyjności, transportu, telekomunikacji i energii, rolnictwa i rybołówstwa, środowiska oraz ds. edukacji, młodzieży i kultury. Przewodniczącym Rady jest minister z kraju sprawującego aktualnie prezydencję.
Komisja Europejska to organ wykonawczy UE, czyli odpowiedzialny za bieżącą politykę Unii, nadzorujący prace wszystkich jej agencji i zarządzający jej funduszami. Komisja jest m.in. uprawniona do wydawania rozporządzeń wykonawczych. Funkcjonowanie Komisji jest wzorowane na rządzie gabinetowym, a 27 komisarzy to odpowiednicy ministrów w rządach poszczególnych państw. Na każde państwo członkowskie Unii Europejskiej przypada jeden komisarz, choć w założeniu mają oni reprezentować interesy całej Unii, a nie państw, z których pochodzą. Jeden z komisarzy jest wybierany przez Parlament Europejski na przewodniczącego Komisji.
Rozporządzenia mogą być skierowane zarówno do rządów państw członkowskich, a nawet osób fizycznych. Mają przy tym zasięg ogólny, wiążą w całości i powinny być bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich UE pod rygorem natychmiastowej wykonalności we wszystkich państwach członkowskich jednocześnie. Z chwilą wejścia w życie rozporządzenia, zastępuje ono wszystkie przepisy krajowe dotyczące tego samego zagadnienia, a późniejsze krajowe akty prawne muszą być zgodne z intencją danego rozporządzenia.
Rozporządzenia wydawane przez Radę Unii Europejskiej podzielić można na podstawowe i wykonawcze, przy czym te drugie mają mniejsze znaczenie. Z kolei rozporządzenia Komisji Europejskiej dzielą się na trzy grupy:
1.wydawane na podstawie dyspozycji traktatowych;
2.wydawane na mocy uprawnień udzielonych Komisji przez Radę UE;
3.wydawane w celu realizacji właściwego funkcjonowania Unii Europejskiej.
Rozporządzenia muszą być opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE i wchodzą w życie z dniem określonym w rozporządzeniu bądź 20 dni po jego ogłoszeniu (jeśli w rozporządzeniu nie określono daty wejścia w życie). Dodajmy, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wyrokiem z dnia 11 grudnia 2007 r., stwierdził, że opublikowanie treści aktu prawnego w Internecie nie jest równoznaczne z oficjalna publikacją, czyli z tym, że przepisy takiego aktu prawnego uzyskują moc obowiązującą. Akty prawne nabierają mocy obowiązującej dopiero po ich publikacji w Dzienniku Urzędowym UE w języku urzędowym danego państwa. W przypadku braku takiej publikacji nie obowiązują.
Państwa członkowskie zasiadające w Radzie Unii Europejskiej, dzieląc swe kompetencje z Parlamentem Europejskim, pełnią więc niemałą rolę prawotwórczą. Aby rozporządzenie (dyrektywa, czy inny akt prawny o charakterze wiążącym) zostało przyjęte, niezbędne jest zastosowanie określonych procedur legislacyjnych. Za najważniejszą procedurę legislacyjną Unii Europejskiej jest uznawana procedura współdecyzji prowadzona na mocy Traktatu o Unii Europejskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/30). Weto Parlamentu nie ma tu więc mocy blokującej i w przypadku braku zgody, powstaje komitet pojednawczy, którego zadaniem jest utworzenie jednolitego tekstu, zyskującego akceptację zarówno Parlamentu, jak i Rady Unii. Procedura ta ma bardzo szerokie zastosowanie, w szczególności w kwestiach społecznych, jak przeciwdziałanie dyskryminacji z przyczyn płci, rasy lub pochodzenia etnicznego, religii lub przekonań, niepełnosprawności, wieku lub orientacji seksualnej, w sprawach swobody przemieszczania się i pobytu, ubezpieczenia społecznego pracowników migrujących, a także np. w kwestiach dotyczące transportu i dróg transeuropejskich, współpracy celnej, edukacji i kultury, zdrowia publicznego lub ochrony konsumenta.
Reasumując, rozporządzenie może zostać uchwalone jedynie w przypadku, gdy Rada Unii Europejskiej uzyska bezwzględne poparcie w tej sprawie Parlamentu Europejskiego. Oznacza to, że Rada nie posiada mocy ustawodawczej bez zgody Parlamentu.
Rozporządzenia podlegają kontroli legalności i mogą być zaskarżane do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przez państwo członkowskie lub nawet osobę fizyczną albo prawną, jeśli rozporządzenie dotyczy jej bezpośrednio i indywidualnie.
Rozporządzenia Unii Europejskiej obowiązują bezpośrednio i nie wymagają transpozycji do krajowych porządków prawnych
Rozporządzenia Unii Europejskiej stanowią najważniejsze akty prawne o najszerszym zasięgu - można je przyrównać do ustaw funkcjonujących zarówno w systemie prawnym Polski, jak i innych państw UE. Unijne rozporządzenie z chwilą wejścia w życie obowiązuje w każdym państwie członkowskim UE i ma bezpośrednią moc wiążącą. Oznacza to, że zawarte w nim przepisy są obowiązujące i nie wymagają żadnej transpozycji do aktów prawnych danego państwa. Rozporządzenia UE bezpośrednio nadają obywatelom Unii prawa i nakładają na nich obowiązki.
Rozporządzenie UE określa skutek, jaki ma być przez nie osiągnięty i jakie działania prowadzą do jego realizacji. Podstawą prawną do uchwalania rozporządzeń jest art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2). Do wydawania rozporządzeń UE są upoważnione Rada Unii Europejskiej i Komisja Europejska.
Rada Unii Europejskiej - dawniej nazywana Radą Ministrów Unii Europejskiej – jest głównym organem decyzyjnym UE, jej siedzibą jest Bruksela (choć jej posiedzenia odbywają się także w Luksemburgu). W zależności od rozpatrywanych spraw, Rada UE składa się albo z ministrów spraw zagranicznych każdego z państw członkowskich (jest to wtedy tzw. Rada Ogólna) albo z ministrów resortów branżowych (Rada Branżowa). Łącznie jest dziesięć możliwych konfiguracji Rady UE: ds. ogólnych, zagranicznych, gospodarczych i finansowych, wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, zatrudnienia, polityki społecznej, zdrowia i ochrony konsumentów, konkurencyjności, transportu, telekomunikacji i energii, rolnictwa i rybołówstwa, środowiska oraz ds. edukacji, młodzieży i kultury. Przewodniczącym Rady jest minister z kraju sprawującego aktualnie prezydencję.
Komisja Europejska to organ wykonawczy UE, czyli odpowiedzialny za bieżącą politykę Unii, nadzorujący prace wszystkich jej agencji i zarządzający jej funduszami. Komisja jest m.in. uprawniona do wydawania rozporządzeń wykonawczych. Funkcjonowanie Komisji jest wzorowane na rządzie gabinetowym, a 27 komisarzy to odpowiednicy ministrów w rządach poszczególnych państw. Na każde państwo członkowskie Unii Europejskiej przypada jeden komisarz, choć w założeniu mają oni reprezentować interesy całej Unii, a nie państw, z których pochodzą. Jeden z komisarzy jest wybierany przez Parlament Europejski na przewodniczącego Komisji.
Rozporządzenia mogą być skierowane zarówno do rządów państw członkowskich, a nawet osób fizycznych. Mają przy tym zasięg ogólny, wiążą w całości i powinny być bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich UE pod rygorem natychmiastowej wykonalności we wszystkich państwach członkowskich jednocześnie. Z chwilą wejścia w życie rozporządzenia, zastępuje ono wszystkie przepisy krajowe dotyczące tego samego zagadnienia, a późniejsze krajowe akty prawne muszą być zgodne z intencją danego rozporządzenia.
Rozporządzenia wydawane przez Radę Unii Europejskiej podzielić można na podstawowe i wykonawcze, przy czym te drugie mają mniejsze znaczenie. Z kolei rozporządzenia Komisji Europejskiej dzielą się na trzy grupy:
1.wydawane na podstawie dyspozycji traktatowych;
2.wydawane na mocy uprawnień udzielonych Komisji przez Radę UE;
3.wydawane w celu realizacji właściwego funkcjonowania Unii Europejskiej.
Rozporządzenia muszą być opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE i wchodzą w życie z dniem określonym w rozporządzeniu bądź 20 dni po jego ogłoszeniu (jeśli w rozporządzeniu nie określono daty wejścia w życie). Dodajmy, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wyrokiem z dnia 11 grudnia 2007 r., stwierdził, że opublikowanie treści aktu prawnego w Internecie nie jest równoznaczne z oficjalna publikacją, czyli z tym, że przepisy takiego aktu prawnego uzyskują moc obowiązującą. Akty prawne nabierają mocy obowiązującej dopiero po ich publikacji w Dzienniku Urzędowym UE w języku urzędowym danego państwa. W przypadku braku takiej publikacji nie obowiązują.
Państwa członkowskie zasiadające w Radzie Unii Europejskiej, dzieląc swe kompetencje z Parlamentem Europejskim, pełnią więc niemałą rolę prawotwórczą. Aby rozporządzenie (dyrektywa, czy inny akt prawny o charakterze wiążącym) zostało przyjęte, niezbędne jest zastosowanie określonych procedur legislacyjnych. Za najważniejszą procedurę legislacyjną Unii Europejskiej jest uznawana procedura współdecyzji prowadzona na mocy Traktatu o Unii Europejskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/30). Weto Parlamentu nie ma tu więc mocy blokującej i w przypadku braku zgody, powstaje komitet pojednawczy, którego zadaniem jest utworzenie jednolitego tekstu, zyskującego akceptację zarówno Parlamentu, jak i Rady Unii. Procedura ta ma bardzo szerokie zastosowanie, w szczególności w kwestiach społecznych, jak przeciwdziałanie dyskryminacji z przyczyn płci, rasy lub pochodzenia etnicznego, religii lub przekonań, niepełnosprawności, wieku lub orientacji seksualnej, w sprawach swobody przemieszczania się i pobytu, ubezpieczenia społecznego pracowników migrujących, a także np. w kwestiach dotyczące transportu i dróg transeuropejskich, współpracy celnej, edukacji i kultury, zdrowia publicznego lub ochrony konsumenta.
Reasumując, rozporządzenie może zostać uchwalone jedynie w przypadku, gdy Rada Unii Europejskiej uzyska bezwzględne poparcie w tej sprawie Parlamentu Europejskiego. Oznacza to, że Rada nie posiada mocy ustawodawczej bez zgody Parlamentu.
Rozporządzenia podlegają kontroli legalności i mogą być zaskarżane do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przez państwo członkowskie lub nawet osobę fizyczną albo prawną, jeśli rozporządzenie dotyczy jej bezpośrednio i indywidualnie.