Przewóz towarów niebezpiecznych regulują następujące przepisy:
1. ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 227, poz. 1367 z późn. zm.);
2. Oświadczenie rządowe z dnia 23 marca 2011 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz. U. Nr 110, poz. 641) – dalej umowa ADR.
Paliwa są zaliczane w poczet towarów niebezpiecznych z uwagi na łatwopalność oraz ich szkodliwość względem środowiska. Najbardziej popularne paliwa są klasyfikowane zgodnie z umową ADR pod pozycjami:
olej napędowy (UN 1202);
benzyna (UN 1203).
Towary niebezpieczne – w zależności od ilości w jakich się je przewozi – stwarzają różny stopień zagrożenia. Zakres wymagań dotyczących przewozu paliwa zależy więc od ilości przewożonych materiałów, ale także od charakteru wykonywanego transportu. W określonych przypadkach przewóz paliw nie wymaga spełnienia dodatkowych wymagań (tj. wyłączonych z obowiązku stosowania umowy ADR). Zgodnie bowiem z umową ADR zawarte w niej szczegółowe wymagania dotyczące przewozu towarów niebezpiecznych nie obejmują m.in.:
1. przewozu towarów niebezpiecznych przez osoby fizyczne, jeżeli towary te znajdują się w opakowaniach stosowanych w sprzedaży detalicznej i służą tym osobom do ich osobistego lub domowego użytku, albo ich aktywności sportowo – rekreacyjnej.
Jeżeli powyższe towary są materiałami ciekłymi zapalnymi (a więc dotyczy to m.in. paliw) przewożonymi w naczyniach do wielokrotnego napełniania napełnionych przez osobą fizyczną lub na potrzeby tej osoby, to całkowita ich ilość nie powinna przekraczać 60 litrów na naczynie oraz 240 litrów na jednostkę transportową;
2. przewozu maszyn lub urządzeń nie wymienionych w umowie ADR, które mogą zawierać materiały niebezpieczne w swoich podzespołach lub w wyposażeniu;
3. przewozu wykonywanego przez przedsiębiorstwa w przypadkach, gdy ma on charakter pomocniczy wobec ich zasadniczej działalności, jak np. dostawy na teren budów lub zwrotów w związku z przeglądami, naprawami i utrzymaniem urządzeń, w ilościach nie większych niż 450 litrów na opakowanie i w ramach maksymalnych ilości podanych w przepisach szczegółowych umowy ADR.
W związku z powyższym w przypadku, gdy przewóz paliwa samochodem dostawczym ma charakter pomocniczy względem zasadniczej działalności to ilość przewożonego paliwa może być nie większa niż 1000 litrów na jednostkę transportową (w przypadku paliw do silnika diesla lub paliwa gazowego lub lekkiego oleju opałowego) oraz nie większa niż 333 litry na jednostkę transportową (w przypadku benzyny). Powyższa różnica wynika z różnej temperatury zapłonu ww. paliw, a więc różnego stopnia zagrożenia, jakie stwarzają. Maksymalna ilość przewożonego paliwa w pojedynczym opakowaniu to 450 litrów.
Przepisy zawarte w ADR nie mają zastosowania również do przewozu:
a) Paliw znajdujących się w zbiornikach pojazdu i służące do jego napędu lub do pracy jego wyposażenia, w związku z wykonywaniem operacji transportowych.
Paliwo, o którym mowa, może być przewożone w zbiornikach stałych, zgodnych z odpowiednimi przepisami, połączonych bezpośrednio z silnikiem pojazdu lub jego dodatkowym wyposażeniem lub w przeznaczonych do tego celu zbiornikach przenośnych (np. w kanistrach).
Całkowita pojemność zbiorników stałych nie powinna przekraczać 1500 litrów na jednostkę transportową, a pojemność zbiornika zamocowanego na przyczepie nie powinna przekraczać 500 litrów. W zbiornikach przenośnych może być przewożone najwyżej 60 litrów paliwa na jednostkę transportowa. Ograniczeń tych nie stosuje się do pojazdów służb ratowniczych;
b) Paliwa znajdujące się w zbiornikach pojazdów lub innych środkach transportowych (np. łodziach), przewożonych jako ładunki, jeżeli paliwo to jest przeznaczone do ich napędu lub do pracy ich wyposażenia.
Stosowanie przepisów ADR tylko w pewnym ograniczonym zakresie (tzw. "zwolnienie") dotyczy sytuacji, gdy ilość przewożonych paliw jest mniejsza niż 1000 litrów na jednostkę transportową (w przypadku paliw do silnika diesla lub paliwa gazowego lub lekkiego oleju opałowego) oraz nie większa niż 333 litry na jednostkę transportową (w przypadku benzyny) – bez żadnych dodatkowych wymagań mówiących o charakterze przewozu.
Istnieje również częściowe wyłączenie spod przepisów ADR w przypadku przewożenia oleju napędowego lub benzyny w małych opakowaniach (tj. odpowiednio o objętości do 5 i 3 litrów). Jest oto tzw. zwolnienie "LQ".
Powyższe "zwolnienia" oznaczają, że do przewozu materiałów i przedmiotów niebezpiecznych w transporcie drogowym, które zostały wyłączone i ograniczone w stosunku do przepisów ADR mają zastosowanie jedynie niektóre przepisy ADR takie jak np.:
sposób przewozu materiału (właściwe zamocowanie);
wyposażenie jednostki transportowej w odpowiednią ilość i wielkość gaśnic;
posiadanie dokumentu przewozowego; etc.
W przypadku, gdy przewóz paliwa dotyczy innej sytuacji niż opisane powyżej (ilość przewożonego paliwa jest większa od podanych wartości) należy stosować się do wymagań określonych w umowie ADR szczegółowo precyzującej wymagania względem oznakowania pojazdu, uprawnień załogi pojazdu, wyposażenia pojazdu, etc. Umowa ADR stwarza szerokie możliwości do skorzystania z wyłączeń spod restrykcyjnych wymogów. Należy jednak pamiętać, że w zależności od rodzaju zwolnienia wymagania umowy ADR mogą być bardzo różne.
Przewóz paliwa samochodem dostawczym dopuszczalny na zasadzie wyjątku
Towary niebezpieczne w zależności od ilości w jakich się je przewozi stwarzają różny stopień zagrożenia. Zakres wymagań dotyczących przewozu paliwa zależy więc od ilości przewożonych materiałów, ale także od charakteru wykonywanego transportu.