Płatnicy zobowiązani do złożenia ZUS IWA za 2014 r.
Zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych – dalej u.s.w.p., stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustala się na rok składkowy. Rok składkowy obejmuje okres od dnia 1 kwietnia danego roku do dnia 31 marca następnego roku (art. 2 pkt 8 u.s.w.p.).
 
 
Na podstawie art. 28 ust. 2 u.s.w.p. w przypadku płatników zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustala ZUS. Jest to iloczyn stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe określonej dla grupy działalności, do której należy płatnik składek, i wskaźnika korygującego ustalonego dla płatnika składek (...).
Informację ZUS IWA sporządzają wyłącznie płatnicy zgłoszeni w ZUS nieprzerwanie od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia poprzedniego roku i co najmniej 1 dzień w styczniu danego roku. Dokument ten należy przekazać do ZUS do dnia 31 stycznia (w 2015 roku należy tego dokonać wyjątkowo do 2 lutego) danego roku za poprzedni rok kalendarzowy (art. 31 ust. 6 i 7 u.s.w.p.). Przy czym muszą figurować w rejestrze REGON na dzień 31 grudnia poprzedniego roku (art. 29 ust. 1 u.s.w.p.).
Obowiązek sporządzenia informacji ZUS IWA za rok 2014 do końca stycznia 2015 r. dotyczy więc tych płatników składek, którzy łącznie spełniają następujące warunki:
• byli zgłoszeni nieprzerwanie w ZUS jako płatnicy składek na ubezpieczenie wypadkowe od 1 stycznia do 31 grudnia 2014 r. i co najmniej 1 dzień w styczniu 2015 r.,
• w 2014 r. zgłaszali do ubezpieczenia wypadkowego średnio 10 ubezpieczonych,
• w dniu 31 grudnia 2014 r. byli wpisani do rejestru REGON.
Płatnik przekazuje ZUS IWA w takiej samej formie, jaka obowiązuje go w odniesieniu do dokumentów określonych przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych, tj. dokumentów rozliczeniowych (art. 31 ust. 8 u.s.w.p.).

 
Jeżeli płatnik składek zobowiązany jest do przekazywania dokumentów ubezpieczeniowych poprzez teletransmisję danych w formie dokumentów elektronicznych z oprogramowania, którego zgodność z wymaganiami określonymi przez ZUS została potwierdzona w sposób określony w art. 21 i 22 ustawy z dnia 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne – zwanego dalej oprogramowaniem interfejsowym, to również informacja ZUS IWA powinna być przekazana w tej formie.
Płatnicy uprawnieni do składania informacji ZUS IWA w formie papierowej (na formularzu według ustalonego wzoru lub w formie wydruku z oprogramowania interfejsowego) przekazują informację do terenowej jednostki organizacyjnej ZUS właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek. W przypadku przekazywania informacji ZUS IWA w formie przesyłki pocztowej, na opakowaniu powinien być umieszczony napis "ZUS IWA".
Kopię informacji ZUS IWA i jej korekt płatnik składek jest zobowiązany przechowywać przez okres 10 lat od dnia ich przekazania do ZUS w formie dokumentu pisemnego lub elektronicznego (art. 31 ust. 9 u.s.w.p.).
 
 
Co oznacza nieprzerwane zgłoszenie?
 
Płatnikiem składek na ubezpieczenie wypadkowe jest płatnik, który w każdym miesiącu 2014 r. oraz przez co najmniej 1 dzień w styczniu 2015 r. zgłaszał do ubezpieczenia wypadkowego przynajmniej jedną osobę. W związku z tym, jeśli choć w jednym miesiącu 2014 r. ani jeden ubezpieczony nie podlegał temu ubezpieczeniu, podmiot ten nie był płatnikiem składek na ubezpieczenie wypadkowe, Nie spełnia więc warunku nieprzerwanego zgłoszenia. Zatem płatnik ten nie ma obowiązku złożenia informacji ZUS IWA za 2014 r. ZUS IWA nie musi także składać firma, która choć była płatnikiem składki wypadkowej w 2014 r., ale nie była ani jednego dnia w styczniu 2015 r.
Reasumując, warunku nieprzerwanego zgłoszenia nie spełnia płatnik, który mimo zgłoszenia do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 osób w 2014 r.:
• przynajmniej w jednym miesiącu 2014 r. nie był płatnikiem składek na ubezpieczenie wypadkowe,
• był płatnikiem składek na ubezpieczenie wypadkowe przez cały 2014 r., ale nie był tym płatnikiem ani jednego dnia w styczniu 2015 r.
Ważne!
Jeśli w jakimkolwiek z miesięcy 2014 r., za który składana jest informacja ZUS IWA, ani jeden ubezpieczony nie podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu, płatnik składek nie przekazuje wymienionej informacji za ten rok.
 
Przykład
Firma IKAR S.A. od stycznia do listopada 2014 r. zgłosiła do ubezpieczenia wypadkowego 11 osób. W grudniu 2014 r. oraz w styczniu 2015 r. nie zgłosiła żadnej osoby do tego ubezpieczenia. Ponieważ przez co najmniej jeden miesiąc w 2014 r. nie była płatnikiem składki na ubezpieczenie wypadkowe, nie ma obowiązku składania ZUS IWA za 2014 r.
 
Więcej przykładów znajdziesz w Serwisie Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.
 
Z obowiązku przekazania ZUS IWA za ubiegły rok są również zwolnione firmy, które rozpoczęły działalność w trakcie roku kalendarzowego.
 
 
Kiedy ZUS ustala wysokości stopy procentowej?
 
Stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe na kolejne lata składkowe ustali ZUS, ale tylko tym płatnikom składek, którzy za trzy kolejne, ostatnie lata kalendarzowe przesłali informację ZUS IWA. Pozostali płatnicy składek samodzielnie ustalają stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe.
Zgodnie z art. 32 ust. 1 u.s.w.p., w przypadku płatników składek, którym stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustali ZUS, w terminie do 20 kwietnia danego roku zostanie przesłane zawiadomienie o wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe. Jeżeli płatnik składek do dnia 30 kwietnia danego roku nie otrzyma zawiadomienia o wysokości stopy procentowej, powinien zwrócić się do jednostki organizacyjnej ZUS właściwej ze względu na swoją siedzibę o podanie wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe. Pozostali płatnicy składek nie otrzymują w tej sprawie żadnego zawiadomienia.@page_break@
 
Ważne!
ZUS ustala stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe wyłącznie płatnikom składek, którzy za trzy kolejne, ostatnie lata kalendarzowe mieli obowiązek i przekazali do ZUS informację ZUS IWA.
 
Zasady wypełniania ZUS IWA
 
Jakie dane musi zawierać ZUS IWA?
 
Zgodnie z art. 31 ust. 6 u.s.w.p. dokument ZUS IWA zawiera w szczególności:
• dane identyfikacyjne płatnika składek, określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych (NIP, REGON),
• rodzaj działalności według PKD,
• liczbę ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego,
• adres płatnika składek – art. 31 ust. 6 u.s.w.p.
Ważne!
W celu prawidłowej identyfikacji informacji ZUS IWA w systemie informatycznym ZUS wymagana jest zgodność danych identyfikacyjnych płatnika składek, podanych w bloku II, z aktualnymi danymi, z jakimi płatnik jest zarejestrowany w ZUS (na podstawie zgłoszenia płatnika składek na formularzu ZUS ZPA lub ZUS ZFA, z uwzględnieniem zgłoszonych zmian danych identyfikacyjnych na formularzu ZUS ZIPA).
Na podstawie art. 31 ust. 3 u.s.w.p. w celu ustalenia kategorii ryzyka w ZUS IWA należy także podać informacje dotyczące:
• poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem,
• poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich,
• zatrudnionych w warunkach zagrożenia.
 
Ustalenie liczby ubezpieczonych
 
Sposób ustalania stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe uzależniony jest od liczby ubezpieczonych zgłaszanych przez danego płatnika do ubezpieczenia wypadkowego.
Jak wynika z treści art. 28 ust. 3 u.s.w.p. liczbę ubezpieczonych, ustala się jako iloraz sumy ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu w ciągu poszczególnych miesięcy poprzedniego roku kalendarzowego i liczby miesięcy, przez które płatnik składek był w poprzednim roku kalendarzowym zgłoszony w ZUS co najmniej 1 dzień.
 
 
Ważne!
Ustalając liczbę ubezpieczonych w ciągu poszczególnych miesięcy roku, za który składana jest informacja ZUS IWA, należy uwzględniać wszystkich ubezpieczonych, którzy w danym miesiącu podlegali przynajmniej jeden dzień ubezpieczeniu wypadkowemu.
Liczbę ubezpieczonych w 2014 r. płatnik ustala więc w następujący sposób:
• należy zsumować osoby ubezpieczone podlegające ubezpieczeniu wypadkowemu w ciągu poszczególnych miesięcy 2014 r. uwzględniając wszystkie osoby, które podlegały ubezpieczeniu wypadkowemu przez przynajmniej jeden dzień miesiąca,
• sumę ubezpieczonych trzeba podzielić zawsze przez 12 miesięcy (uwzględnia się bowiem wszystkie miesiące, w których co najmniej jeden ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu),
• liczbę ubezpieczonych zaokrąglić: w górę – jeżeli końcówka jest większa lub równa 0,5 (np. 4,5 zaokrąglamy do 5), a w dół – jeśli końcówka jest mniejsza od 0,5,
• w liczbie ubezpieczonych wliczamy tylko tych, którzy w danym miesiącu podlegali ubezpieczeniu wypadkowemu przynajmniej przez jeden dzień,
• przy ustalaniu ogólnej liczby ubezpieczonych danego ubezpieczonego liczy się tylko raz, nawet jeśli w danym miesiącu świadczy pracę na podstawie kilku tytułów (np. umowy o pracę i zlecenia czy kilku zleceń).
 
Ważne!
Przy ustalaniu liczby ubezpieczonych w ciągu miesiąca, daną osobę można uwzględnić w liczbie ubezpieczonych tylko jeden raz, bez względu na to, ile tytułów do tego ubezpieczenia miała w danym miesiącu.
 
Przykład
Paweł M. wykonywał umowę zlecenia w okresie od 1 do 15 kwietnia 2014 r., a następnie od 20 do 30 kwietnia 2014 r. Z tytułu obu umów zlecenia był zgłoszony o ubezpieczenia wypadkowego. Przy ustalaniu liczby ubezpieczonych w ciągu kwietnia 2014 r. płatnik powinien uwzględnić tę osobę jako jednego ubezpieczonego, mimo że były z nim zawarte dwie umowy w tym miesiącu.
 (...)
 
Zgodnie z wyjaśnieniami ZUS, przy ustalaniu liczby ubezpieczonych nie bierze się pod uwagę osób, które:
• podlegają ubezpieczeniom społecznym, ale nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu,
• cały miesiąc przebywały na urlopie bezpłatnym, wychowawczym, pobierały zasiłek macierzyński, zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego bądź zostały powołane do odbywania zasadniczej służby wojskowej oraz
• za które za dany miesiąc są rozliczane składki lub wykazywane świadczenia po ustaniu tytułu do ubezpieczeń społecznych (tj. w miesiącu, za który składany jest imienny raport miesięczny za daną osobę, nie podlegała ona ubezpieczeniu wypadkowemu ani przez jeden dzień).
 
Przykład
Marcin P. jest zatrudniony w firmie budowlanej. W okresie od 5 do 31 grudnia 2014 r. przebywał na urlopie bezpłatnym. W związku z tym przy ustalaniu liczby ubezpieczonych za grudzień 2014 r. należy także uwzględniać tego pracownika, gdyż w grudniu podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu przez co najmniej 1 dzień.
 
Przykład
Inter sp. z o.o. była zgłoszona jako płatnik składek na ubezpieczenie wypadkowe w każdym miesiącu 2014 r. W poszczególnych miesiącach 2014 r. zgłaszała następującą liczbę osób:
• styczeń – 15
• luty – 26
• marzec – 18
• kwiecień – 18
• maj – 22
• czerwiec – 20
• lipiec – 15
• sierpień – 15
• wrzesień – 19
• październik – 23
• listopad – 22
• grudzień – 23
W sumie liczba osób zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego w roku 2014 wyniosła 236. Liczbę ubezpieczonych, zgodnie z postanowieniami art. 28 ust. 3 u.s.w.p. ustalono w następujący sposób: 236 : 12 miesięcy = 19,66 (po zaokrągleniu – 20). W ZUS IWA w bloku III w polu 01 należy więc wpisać 20.
 
Odmienne zasady ustalania liczby ubezpieczonych gdy płatnik składek zgłaszany jest w ZUS w okresie od 1 stycznia danego roku do 31 marca następnego roku. W tej sytuacji liczbę ubezpieczonych, ustala się w oparciu o liczbę ubezpieczonych podlegających zgłoszeniu do ubezpieczenia wypadkowego w miesiącu kalendarzowym, od którego płatnik składek został zgłoszony w ZUS (art. 28 ust. 4 u.s.w.p.).
Zasada ta ma zastosowanie tylko w przypadku:
• płatników, którzy są zgłaszani po raz pierwszy w ZUS, przy czym przy ustalaniu liczby ubezpieczonych bierze się pod uwagę miesiąc, w którym podlega ubezpieczeniu wypadkowemu pierwszy ubezpieczony,
• płatników, którzy w poprzednim roku kalendarzowym nie byli płatnikami składek na ubezpieczenie wypadkowe, tj. byli zarejestrowani w ZUS, ale w ciągu poszczególnych miesięcy poprzedniego roku nie zgłaszali ani jednej osoby do tego ubezpieczenia, płatników, którzy byli skreśleni z krajowego rejestru gospodarki narodowej REGON na dzień 31 grudnia poprzedniego roku.
 
Przykład
Firma APT Sp. z o.o. złożyła zgłoszenie płatnika składek ZUS ZPA w dniu 2 marca 2014 r. Jako datę powstania obowiązku opłacania składek podała w zgłoszeniu 26 lutego 2014 r. (tj. datę, od której zostali zatrudnieni pierwsi pracownicy). W tym przypadku liczbę ubezpieczonych w celu ustalenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe należy ustalić na podstawie liczby ubezpieczonych podlegających zgłoszeniu do tego ubezpieczenia w ciągu lutego 2014 r.@page_break@
 
Dane niezbędne dla ustalenia kategorii ryzyka
 
W informacji ZUS IWA należy wpisać liczbę poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem, które miały miejsce w roku, za który składana jest informacja ZUS IWA.
ZUS wyjaśnia, że przy ustalaniu liczby poszkodowanych w wypadkach uwzględnia się:
• w odniesieniu do pracowników – poszkodowanych w wypadkach przy pracy, które zostały zarejestrowane w rejestrze wypadków nie wcześniej niż 1 stycznia i nie później niż 31 grudnia roku, za który składana jest informacja ZUS IWA,
• w odniesieniu do innych ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu – poszkodowanych w wypadkach przy pracy, dla których karta wypadku została sporządzona nie wcześniej niż 1 stycznia i nie później niż 31 grudnia roku, za który składana jest informacja ZUS IWA.
Ważne!
Decydujące znaczenie ma data sporządzenia protokołu.
 
Przykład
Jacek W. pracuje na stanowisku tokarza. W dniu 20 grudnia 2014 r. uległ wypadkowi. Sporządzenie protokołu powypadkowego i zarejestrowanie wypadku w rejestrze wypadków nastąpiło w dniu 22 grudnia 2014 r. Poszkodowany pracownik powinien być uwzględniony w informacji ZUS IWA składanej za rok 2014. (...)
 
Jeżeli w danym roku ani jeden ubezpieczony podlegający ubezpieczeniu wypadkowemu nie został poszkodowany w wypadku przy pracy należy wpisać cyfrę "0".
Ponadto należy wskazać liczbę poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich które miały miejsce w ciągu roku, za który składana jest informacja ZUS IWA. Obowiązują tu analogiczne zasady, jak omówione wyżej. Oprócz tego płatnik wskazuje liczbę zatrudnionych w warunkach, w których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, według stanu na dzień 31 grudnia roku, za który składana jest informacja ZUS IWA.
 
Jakie są konsekwencje w razie niezłożenia ZUS IWA lub podania nieprawdziwych danych? Kiedy należy złożyć korektę ZUS IWA?  Czytaj więcej w Serwisie Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.