Zagadnienia związane z „pracami szczególnie niebezpiecznymi” oraz „pracami, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby” do niedawna były ujęte w odrębnych rozporządzeniach. Wykazy prac zaliczonych do szczególnie niebezpiecznych zawiera rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) – dalej r.b.h.p. Zgodnie z jego regulacjami prace szczególnie niebezpieczne rozumie się również prace określone w innych przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy lub w instrukcjach eksploatacji urządzeń i instalacji, a także inne prace o zwiększonym zagrożeniu lub wykonywane w utrudnionych warunkach, uznane przez pracodawcę jako szczególnie niebezpieczne.
Natomiast prace, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby określało uchylone już rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby (Dz. U. Nr 62, poz. 288). Zagadnienie prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby, zostało przeniesione do art. 225 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), zgodnie z którym pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby prace, przy których istnieje możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego, były wykonywane przez co najmniej dwie osoby, w celu zapewnienia asekuracji.
Wykaz takich prac pracodawca powinien sporządzić po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami (związkami zawodowymi, radą pracowników), uwzględniając przepisy określające wymagania bhp w poszczególnych gałęziach pracy. Chodzi m.in. o prace szczególnie niebezpieczne określone w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bhp przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U. Nr 80, poz. 912).
W rozdziale 6 r.b.h.p. zostały wymienione następujące prace szczególnie niebezpieczne: roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części, prace w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i w innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych, prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych oraz prace na wysokości. W niektórych przypadkach prace uznane za szczególnie niebezpieczne powinny jednocześnie być wykonywane przez co najmniej dwie osoby i odwrotnie. Są to jednak różne kategorie prac.
Generalnie to pracodawca jest obowiązany do ustalenia i aktualizowania wykazu prac szczególnie niebezpiecznych występujących w zakładzie pracy. Powinien też określić (np. w instrukcjach bhp) szczegółowe wymagania bhp przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych, a w szczególności zapewnić bezpośredni wyznaczonych w tym celu, kompetentnych osób; instruktaż pracowników obejmujący przede wszystkim określenie imiennego podziału pracy i kolejności wykonywanych zadań oraz wymagania bhp przy poszczególnych czynnościach i odpowiednie środki zabezpieczające. Trzeba przy tym pamiętać, że pracownicy wykonujący (nawet sporadycznie, np. w zastępstwie) prace objęte wykazem prac szczególnie niebezpiecznych, okresowe szkolenia bhp powinni odbywać nie rzadziej niż raz w roku.
Jeżeli więc określone prace nie zostały zaliczone do prac szczególnie niebezpiecznych w ogólnych i szczegółowych przepisach bhp lub w instrukcjach eksploatacji urządzeń i instalacji, albo nie zostały uznane przez pracodawcę za szczególnie niebezpieczne, to pomimo że powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby, to formalnie, w rozumieniu obowiązujących przepisów, nie należą do prac szczególnie niebezpiecznych.

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.