1. Kwalifikacje personelu – szkolenie
Szkoleniu powinny zostać poddane wszystkie osoby związane z transportem drogowym towarów niebezpiecznych (dział 1.3, 1.8.3, 8.2 załącznika A, część I do oświadczenia rządowego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, Dz. U. Nr 27, poz. 162, dalej Umowa ADR).
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA BEZPIECZEŃSTWO W TRANSPORCIE DROGOWYM TOWARÓW NIEBEZPIECZNYCH SPOCZYWA NA KAŻDYM ELEMENCIE ŁAŃCUCHA TRANSPORTOWEGO!

Na bezpieczeństwo w transporcie drogowym towarów niebezpiecznych mają wpływ następujące czynniki:
– klasyfikacja towarów niebezpiecznych;
– pakowanie towarów niebezpiecznych;
– oznakowanie opakowań, cystern i pojazdów;
– dokumenty wymagane podczas transportu;
– stan techniczny i wyposażenie pojazdów;
– szkolenie kierowców i personelu;
– postępowanie w sytuacjach awaryjnych;
– ochrona fizyczna transportu.

Szkolenie kierowców
Celem szkolenia kierowców przewożących towary niebezpieczne jest zapoznanie ich z zagrożeniami występującymi podczas przewozu oraz przekazanie im informacji niezbędnych dla zminimalizowania prawdopodobieństwa powstania wypadku, jak również przygotowanie ich do podjęcia działań zmierzających do ograniczenia skutków wypadku.
Szkoleniu kursowemu podlegają:
– kierowcy pojazdów przewożących towary niebezpieczne.
– kierowcy cystern o V > 1000 l
– kierowcy kontenerów-cystern o V > 3000 l
– kierowcy klasy 1 i 7
Rozróżnia się następujące rodzaje szkoleń:
a) szkolenie podstawowe dotyczące wszystkich kierowców, których obejmuje obowiązek szkolenia kursowego;
b) szkolenie specjalistyczne dla kierowców cystern, przewożących materiały promieniotwórcze, wybuchowe.
Kierowca raz na 5 lat powinien odbyć kurs doskonalący i zdać wymagany egzamin.

Szkolenie doradców do spraw bezpieczeństwa
Szkolenie kandydatów na doradców realizowane jest przez jednostki posiadające uprawnienia do szkolenia kierowców przewożących towary niebezpieczne. Po zdaniu egzaminu przed komisją powołaną przez wojewódzkiego inspektora transportu drogowego, doradca otrzymuje świadectwo przeszkolenia doradcy, które ważne jest przez okres pięciu lat, po tym okresie należy zdać egzamin, po którym doradcy przedłuża się ważność świadectwa na okres kolejnych pięciu lat.
Szkolenie osób, których obowiązki są związane z transportem towarów niebezpiecznych (spedytorzy, magazynierzy, pracownicy transportu wewnętrznego)
Osoby te, powinny odbyć:
a) szkolenie wstępne ogólne – informacje o obowiązujących normach prawnych, ryzyku zawodowym, ochronie ppoż., udzielaniu pierwszej pomocy, itp.;
b) szkolenie stanowiskowe – szczegółowy instruktaż, ściśle odpowiadający ich odpowiedzialności i obowiązkom, w zakresie obowiązujących przepisów;
c) szkolenie z zakresu bezpieczeństwa – zapoznanie z zagrożeniami stwarzanymi przez materiały niebezpieczne oraz postępowaniem w sytuacjach awaryjnych.

2. Ochrona towarów niebezpiecznych
W celu wyeliminowania ryzyka związanego z użyciem towarów niebezpiecznych do umyślnych działań przestępczych wymierzonych przeciwko porządkowi publicznemu takich jak: kradzieży środków transportu przewożących towary niebezpieczne w celu użycia ich w zamachach terrorystycznych np. cystern z paliwami, gazami; kradzieży przewożonych towarów niebezpiecznych np. materiałów wybuchowych; zamachów na środki transportu np. na zaparkowane pojazdy. Należy ochraniać przewożone towary niebezpieczne.
Ochrona ładunków powinna być realizowana przez wszystkich uczestników przewozu, szczególnie przez nadawcę i przewoźnika. Związane z tym działania powinny obejmować:
 ogólne środki bezpieczeństwa polegające na identyfikacji kierowcy i przewoźnika przez nadawcę oraz na ochronie miejsc załadunku, składowania, rozładunku;
szkolenie kierowców i innych osób zaangażowanych w przewóz towarów niebezpiecznych;
 dodatkowe środki bezpieczeństwa wobec towarów dużego ryzyka.
Towarami niebezpiecznymi dużego ryzyka są towary, które mogą być użyte niezgodnie ze swoim przeznaczeniem, w zamachach terrorystycznych i spowodować w ten sposób poważne następstwa w postaci licznych ofiar lub masowych zniszczeń. Wykaz towarów niebezpiecznych dużego ryzyka zawiera tabela 1.10.5 Umowy ADR. Towarami niebezpiecznymi dużego ryzyka są np.: gaz propan-butan czy benzyna samochodowa przewożone w cysternach o pojemności powyżej 3000 litrów; materiały trujące należące do I grupy pakowania takie jak cyjanki potasu, sodu niezależnie od przewożonej ilości.
Przewoźnicy, nadawcy jaki i inni uczestnicy przewozu biorący udział w przewozie towarów niebezpiecznych dużego ryzyka powinni opracować „Plan ochrony towarów niebezpiecznych dużego ryzyka w transporcie drogowym”. Następnie po opracowaniu ww. planu należy go przyjąć, wdrożyć i stosować.
Plan powinien obejmować takie elementy jak:
a) szczegółowy podział obowiązków w zakresie ochrony wraz ze wskazaniem kompetentnych i wykwalifikowanych osób, które posiadają odpowiednie uprawnienia do ich wykonywania;
b) wykaz towarów niebezpiecznych podlegających ochronie lub wykaz rodzajów towarów niebezpiecznych podlegających ochronie;
c) opis wykonywanych czynności i ocenę związanych z nimi zagrożeń, z uwzględnieniem postojów niezbędnych do wykonania operacji transportowych, przechowywania towarów niebezpiecznych - przed, podczas i po przewozie – w pojeździe, w cysternie, kontenerze, a także czasowego przechowywania towarów niebezpiecznych związanego ze zmianą rodzaju transportu lub środka transportu;
d) szczegółowy wykaz środków, które powinny być zastosowane w celu zminimalizowania zagrożeń, odpowiednio do zakresu obowiązków i odpowiedzialności uczestnika przewozu, obejmujący:
– szkolenie,
– procedury postępowania (np. reagowanie w stanach podwyższonego zagrożenia, kontrola pracowników nowoprzyjętych i zmieniających stanowiska),
– działania praktyczne (np. wybór i korzystanie ze znanych tras przewozu, z uwzględnieniem dostępu do miejsc czasowego przechowywania towarów niebezpiecznych (określonych pod literą (c) oraz bliskości wrażliwych elementów infrastruktury),
– wyposażenie i inne środki, które powinny być użyte w celu zminimalizowania zagrożeń;
e) skuteczne i aktualne procedury powiadamiania i postępowania w przypadkach zagrożeń, nieprzestrzegania zasad bezpieczeństwa i związanych z nimi zdarzeń;
f) procedury oceny i testowania planów ochrony oraz procedury przeglądów okresowych i aktualizacji tych planów;
g) środki zapewniające ochronę fizyczną informacji o transporcie zawartych w planie ochrony;
h) środki zapewniające ograniczenie dostępu do informacji o operacjach transportowych zawartych w planie ochrony wyłącznie do osób upoważnionych. Środki te nie powinny pozostawać w sprzeczności z wymaganiami dotyczącymi podawania informacji zawartymi w innych przepisach ADR.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 4 czerwca 2007 r. w sprawie towarów niebezpiecznych, których przewóz drogowy podlega obowiązkowi zgłoszenia (Dz. U. Nr 107, poz. 742 z późn. zm.) przewóz drogowy niektórych towarów niebezpiecznych podlega obowiązkowi zgłoszenia do komendanta wojewódzkiego Policji oraz do komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej. Towary niebezpieczne, których przewóz wymaga zgłoszenia, zgodnie z ww. rozporządzeniem to między innymi: materiały i przedmioty wybuchowe, przewożone w ilości, która zgodnie z umowa ADR wymaga oznakowania jednostki transportowej tablicami barwy pomarańczowej, gazy toksyczne przewożone w cysternie o pojemności większej niż 3000 litrów, azotan amonowy, nadchlorany.

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.