Odpowiedź: Polecenie pracy w dniu wolnym od pracy jest dla pracownika wiążące. Niezrealizowanie go może wiązać się dla pracownika z negatywnymi konsekwencjami.
Uzasadnienie: Polecenie pracy w dniu wolnym od pracy z uwagi przykładowo na szczególne potrzeby pracodawcy nie może spotkać się z odmową pracownika, chyba, że odmowa taka konieczna jest ze szczególnych względów natury ochronnej. Pracownik jest bowiem obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę (art. 100 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm. – dalej k.p.).
W dniu wolnym od pracy pracodawca powinien polecać pracownikom przede wszystkim wykonanie zadań wynikających z rodzaju pracy, do której wykonywania zobowiązani są zgodnie z treścią zawartej umowy o pracę lub zakresu obowiązków. Nie oznacza to jednak, iż w takim dniu wolnym pracownicy nie mogą zostać zobowiązani do wykonywania pracy innego rodzaju. Na mocy art. 42 § 4 k.p., pracodawca może bowiem powierzyć pracownikowi, w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, inną pracę niż określona w umowie o pracę na okres nie przekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, jeżeli nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika.
Pracodawca może, zatem zlecać pracownikom pracę w dniu wolnym od pracy (nawet gdy jest to praca innego rodzaju niż wynikająca z umowy o pracę), a odmowa jej świadczenia może być uznana za naruszenie podstawowych obowiązków pracownika, w wyniku czego na pracownika może zostać nałożona kara dyscyplinarna. Odmowa wykonania pracy w dniu wolnym od pracy może stanowić również podstawę do wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę lub nawet rozwiązania jej bez zachowania okresu wypowiedzenia.
Ponadto zobowiązanie pracowników do wykonywania pracy w dniu wolnym od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy nie wymaga szczególnej formy. W tym celu pracodawca nie musi (a wręcz nie powinien) podpisywać z pracownikami dodatkowych umów. Oznaczałoby to bowiem pozostawanie przez pracownika w dwóch stosunkach prawnych z tym samym pracodawcą. Takie zachowanie pracodawcy mogłoby być uznane za omijanie przepisów prawa pracy dotyczących pracy w dniu wolnym od pracy oraz pracy w godzinach nadliczbowych.
Joanna Kaleta
