W praktyce doliczanie do przychodów pracowników wartości określonych świadczeń finansowanych przez pracodawcę budzi szereg poważnych wątpliwości interpretacyjnych. Co do zasady, przychodami pracownika są wszelkie przekazywane mu przez pracodawcę świadczenia, zarówno te pieniężne, jak i niepieniężne. W efekcie, do przychodów pracownika pracodawca powinien doliczyć również wartość przekazywanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Przepisy dotyczące zasad ustalania przychodów z tego tytułu nie są jednak precyzyjne, co powoduje, że na sposób ich stosowania decydujący wpływ ma aktualna praktyka orzecznicza organów podatkowych i sądów administracyjnych. Niestety orzecznictwo również nie jest w tej mierze jednolite.
Wielu pracodawców zastanawia się wobec tego jak potraktować podatkowo i składkowo organizację spotkania świątecznego dla pracowników. Z jednej strony pracodawca, organizując takie spotkanie dla pracowników, chciałby spotkać się z wszystkimi pracownikami i w ten sposób podziękować pracownikom za cały rok pracy. Nie oczekuje tutaj jakiś wymiernych efektów płynących z takiego spotkania. Z drugiej strony pracownicy również chętnie uczestniczyliby w takich spotkaniach, gdyby nie obawa, że pracownik będzie musiał zapłacić podatek od przysłowiowego zjedzonego karpia.
Pojawia się zatem szereg pytań ze strony pracowników, ale też i pracodawców. Jak wycenić ile zjadł pracownik? Co zrobić jeśli pracownik miał uczestniczyć w spotkaniu, ale ostatecznie zrezygnował, ponieważ się rozchorował? Co zrobić jeśli pracownik, uczestnicząc w spotkaniu, tylko złożył życzenia świąteczne, ale niczego nie jadł? Tego typu pytania można jeszcze mnożyć. Istotą podatku dochodowego jest opodatkowanie rzeczywistej korzyści majątkowej osiąganej przez podatnika. Zatem w sytuacji, gdy brak jest możliwości zmierzenia realnej korzyści pracownika wynikającej z zapewnionych mu przez pracodawcę nieodpłatnych świadczeń, wydaje się, że pracownikowi nie powinno się przypisywać żadnego dodatkowego przychodu podatkowego. Co ma również znaczenie odnośnie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne gdyż jeśli nie ma przychodu nie ma również składek ZUS.
W przypadku imprez świąteczno-integracyjnych trudno wszakże oczekiwać od pracodawcy prowadzenia bardzo szczegółowej ewidencji rejestrującej ilość faktycznie skonsumowanych świadczeń przez każdego z pracowników. Stanowisko organów podatkowych zwykle jest jednak w tej kwestii odmienne i bardziej rygorystyczne. Ich zdaniem, jeżeli brak jest możliwości ustalenia dokładnej wielkości przychodu z nieodpłatnego świadczenia, wówczas pracodawca powinien przypisać każdemu z pracowników przychód w tej samej wysokości, ustalonej jako rezultat podzielenia łącznego kosztu danej imprezy przez liczbę pracowników w niej uczestniczących (albo nawet uprawnionych do wzięcia w niej udziału). W świetle obowiązujących przepisów takie restrykcyjne stanowisko jest nieuzasadnione i może być krzywdzące dla konkretnego pracownika (jeśli korzysta on ze świadczeń w stopniu mniejszym od przeciętnego).
Na szczęście sądy mają wątpliwości co do prawidłowości takiego postępowania. Wątpliwości takich nabrali również Rzecznik Praw Obywatelskich i Prokurator Generalny, którzy wnioskami odpowiednio z dnia 23 maja 2013 r. i 29 lipca 2013 r. wystąpili do Naczelnego Sądu Administracyjnego o wydanie uchwał w sprawie interpretacji przepisów dotyczących przychodów z nieodpłatnych świadczeń zapewnianych pracowników. NSA zawiesił jednak podjęcie wnioskowanych uchwał z uwagi na pytanie prawne jednego ze składów orzekających tego sądu skierowane do Trybunału Konstytucyjnego w przedmiocie zbadania zgodności z Konstytucją przepisów o przychodach z nieodpłatnych świadczeń (postanowienie NSA z dnia 21 października 2013 r., sygn. akt II FSK 2797/11). Warto również wskazać, że wcześniej (bo w dniu 16 stycznia 2013 r.) z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego w identycznej kwestii wystąpiła PKPP „Lewiatan” (sprawie tej została nadana sygn. akt K 7/13). Wszystko wskazuje zatem, że omawiany problem zostanie rozstrzygnięty dopiero wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego. Do tego czasu pracownicy i pracodawcy nadal będą pozostawać w stanie niepewności co do skutków podatkowych organizowanych imprez świąteczno-integracyjnych.
Podarunki świąteczne a przychód pracownika
Zbliżający się okres świąteczny udziela się nam wszystkim pracodawcom i pracownikom. Pracodawcy chcą, aby ten wyjątkowy okres w naszej kulturze był również wyjątkowy dla każdego pracownika. Bez wątpienia jest to czas, w którym pracodawcy organizują więcej imprez świąteczno - integracyjnych niż w innych porach roku. Chętniej podejmują decyzje o wydatkowaniu na ten cel zarówno środków obrotowych jak również środków z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Stąd decyzje o zakupie podarunków, bonów oraz organizacji imprez świątecznych. I o ile intencje pracodawców są jak najbardziej szczere, to niestety wspomniane aktywności mogą rodzić określone skutki podatkowe i składkowe po stronie pracownika.