Pracownicy salonu meblowego w centrum handlowym pracują w równoważnym systemie czasu pracy - norma dobowa od poniedziałku do soboty wynosi 10 godzin, natomiast w niedzielę 6 godzin.
Jak liczyć (po zakończonym okresie rozliczeniowym) godziny przepracowane w niedzielę, jeżeli w tygodniu pracownik przepracuje 3 dni po 10 godzin i 6 godzin w niedziel ę?
Czy powstaje tu niedopracowanie do wymiaru 40 godzin tygodniowo?
Czy brakujące 4 godziny będą przestojem?
Nadmieniam, że taka sytuacja istnieje w przypadku podstawowego systemu czasu pracy, gdy pracownicy pracują od poniedziałku do piątku po 8 godzin, a w sobotę 6 godzin (bo tak otwarte są centra handlowe i galerie). Inspektor pracy traktuje te sobotnie niedopracowania jako przestój.
Czy tak samo będzie w przypadku niedziel w równoważnym systemie czasu pracy?

Brakujące 4 godziny do wymiaru czasu pracy obowiązującego w danym okresie rozliczeniowym należy traktować jako godziny przestojowe (przestój z przyczyn organizacyjnych). Nie w każdym okresie rozliczeniowym będą to jednak 4 godziny, zazwyczaj będzie to mniej, ponieważ święto przypadające w inny dzień niż niedziela obniża obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy o 8 godzin. Jeżeli zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy święto przypada w dniu wolnym od pracy, wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, to nie obniża ono wymiaru czasu pracy.

W celu zaplanowania czasu pracy na dany okres rozliczeniowy należy przed takim okresem obliczyć wymiar czasu pracy i łączną liczbę dni roboczych, przez które pracownik może pozostawać do dyspozycji pracodawcy w tym okresie. Sposób obliczania wymiaru czasu pracy na dany okres rozliczeniowy określony został w art. 130 i 138 § 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p.
Wymiar czasu pracy, przy przeciętnej 40-godzinnej normie czasu pracy, na dany okres rozliczeniowy ustala się, mnożąc liczbę pełnych tygodni razy 40 godzin. Do otrzymanego iloczynu dodaje się iloczyn 8 godzin i liczby dni roboczych "wystających" poza pełne tygodnie, przypadające od poniedziałku do piątku. Od tej sumy należy odjąć iloczyn 8 godzin i liczby dni świątecznych przypadających w innych dniach niż niedziela. Zgodnie z § 21 art. 130 k.p. obowiązującym od 1 stycznia 2011 r., jeżeli zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy święto przypada w dniu wolnym od pracy, wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, to nie obniża ono wymiaru czasu pracy. Od 1 stycznia 2011 r. wprowadzone zostało dodatkowo nowe święto - 6 stycznia – Święto Trzech Króli - art. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U. Nr 4, poz. 28 z późn. zm.). Przykładowo, wymiar czasu pracy pracowników stale pracujących od poniedziałku do piątku w cztero-miesięcznym okresie rozliczeniowym w okresie w okresie od 1 stycznia do 30 kwietnia 2011 r. wynosi 664 godziny. W okresie tym występują 4 dni świąteczne: 1 styczeń (sobota), 6 styczeń (czwartek), 24 kwiecień (niedziela) i 25 kwiecień (poniedziałek). Wymiar czasu pracy obliczamy w sposób następujący:
(17 pełnych tygodni od soboty do piątku x 40 godzin) – (2 dni świąteczne występujące w inne dni niż sobota i niedziela) = 664 godziny.
Wykładnia art. 130 § 2 i 3 w zw. z art. 151 § 1 k.p., zgodnie z którą święta i okres usprawiedliwionej nieobecności w pracy przypadające w okresie rozliczeniowym obniżają wymiar czasu pracy w tym okresie (art. 130 § 2 i 3 k.p.) i w konsekwencji pracą w godzinach nadliczbowych jest praca pracownika wykonywana ponad ten obniżony wymiar, mieści się w granicach uprawnionej wykładni (wyrok SN z 10 czerwca 2008 r., I BP 54/07, niepubl.).
Przestój jest szczególnego rodzaju przerwą w wykonywaniu pracy w czasie której pracownik pozostaje w gotowości do świadczenia pracy, ale z przyczyn obiektywnych nie może jej wykonywać (art. 81 § 1-4 k.p.). Przestój jest nieplanowaną przerwą w procesie pracy spowodowaną zakłóceniami technicznymi, organizacyjnymi, warunkami atmosferycznymi lub innymi.