Jakie warunki trzeba spełnić, aby okres pracy w gospodarstwie rolnym był zaliczony do stażu pracy?

Pracownik wystąpił o zaliczenie mu do stażu pracy okresu pracy przypadające po 31 grudnia 1982 r. w indywidualnym gospodarstwie rolnym. Właścicielami gospodarstwa byli rodzice pracownika a następnie brat. Okresy, o które pracownik wnosi o zaliczenie, przypadają na czas kiedy właścicielami gospodarstwa byli rodzice a następnie brat. Pracownik dostarczył zeznania świadków; urząd gminy nie posiadał stosownych dokumentów do wydania zaświadczenia.

Czy indywidualne gospodarstwo rolne, gdzie pracownik pracował w charakterze domownika, musi należeć do rodziców, czy mogło należeć do innego członka rodziny, np. brata? Czy jeżeli we wnioskowanym o zaliczenie okresie pracy w gospodarstwie rolnym pracownik był zatrudniony na umowę zlecenie w innym zakładzie pracy, to czy nie jest to przesłanka do nie zaliczania okresu pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do stażu pracy?

Indywidualne gospodarstwo rolne, w którym pracownik pracował w charakterze domownika, nie musi należeć do jego rodziców.

Staż pracy

Problematykę zaliczania do pracowniczego stażu pracy okresów pracy w gospodarstwie rolnym regulują przepisy ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. Nr 54, poz. 310) - dalej u.w.o.p. Jak wynika z art. 1 ust. 1 u.w.o.p., ilekroć przepisy prawa lub postanowienia układu zbiorowego pracy albo porozumienia w sprawie zakładowego systemu wynagradzania przewidują wliczanie do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy, okresów zatrudnienia w innych zakładach pracy, do stażu tego wlicza się pracownikowi także:

1. okresy prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie, prowadzonym przez współmałżonka,
2. przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy po ukończeniu 16 roku życia w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów, poprzedzające objęcie tego gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub wraz ze współmałżonkiem,
3. przypadające po dniu 31 grudnia 1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin.

Zgodnie z art. 1 ust. 2 u.w.o.p., przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli w myśl danego przepisu lub postanowienia do stażu pracy wlicza się tylko okresy zatrudnienia w danym zakładzie pracy, w określonej branży albo okresy pracy na określonych stanowiskach lub pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.
Jak wynika z art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25, z późn. zm.), przez domownika w jej rozumieniu, rozumie się osobę bliską rolnikowi, która:

• a) ukończyła 16 lat,
• b) pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,
• c) stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Niewątpliwie więc można uznać, że pracownik był osobą bliską wobec swojego brata.
Równoległe wykonywanie pracy w ramach umowy zlecenia nie ma żadnego wpływu na możliwość zaliczenia okresu pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do stażu pracy, gdyż jest to umowa cywilnoprawna, której trwanie nie podlega zaliczaniu do stażu pracy.
Co więcej, nawet w sytuacji gdyby równolegle z wykonywaniem pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym osoba ta była zatrudniona w ramach stosunku pracy, to również to nie przekreślałoby prawa do zaliczenia do stażu pracy okresu pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym. Taka osoba miałaby prawo wyboru, czy zaliczyć do stażu pracy okres pracy wykonywanej w ramach stosunku pracy, czy też w indywidualnym gospodarstwie rolnym. Takie stanowisko zaprezentował Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 października 1994 r., I PRN 82/1994, OSNP 1995, nr 2, poz. 23.