Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHP.
Pojęcie osłony zostało zdefiniowane w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.). Osłona - to element lub zestaw elementów konstrukcyjnych służący do ochrony człowieka przed niebezpiecznymi lub uciążliwymi wpływami pracujących części, mechanizmów i układów roboczych maszyny lub innego urządzenia technicznego. Podobne zadanie spełniają urządzenia ochronne – definiowane jako osłony lub urządzenia, które spełniają jedną lub więcej z następujących funkcji: zapobiegają dostępowi do stref niebezpiecznych, powstrzymują ruchy elementów niebezpiecznych, zanim pracownik znajdzie się w strefie niebezpiecznej lub nie pozwalają na włączenie ruchu elementów niebezpiecznych, jeśli pracownik znajduje się w strefie niebezpiecznej, albo zapobiegają naruszeniu normalnych warunków pracy maszyn i innych urządzeń technicznych, czyli nie pozwalają na uaktywnienie się innych czynników niebezpiecznych lub szkodliwych.
Jednak ani powyższe rozporządzenie, ani rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. Nr 191, poz. 1596 z późn. zm.), ani najnowsze rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228), nic nie mówią o konieczności malowania barwami bezpieczeństwa stałych i ruchomych osłon przy maszynach i urządzeniach.
Pomalowanie osłony w żółto-czarne lub czerwono-białe pasy (albo tylko na żółto, jak niektórzy to robią), niczego nie zmienia w jej funkcji - osłona po prostu powinna być na przewidzianym dla niej miejscu.
Niektórzy producenci umieszczają na osłonach naklejki informujące o zagrożeniu w przypadku zdjęcia osłony. Przykładowo kierownik Zespołu Certyfikacji Maszyn w CIOP p. J. Gierasimiuk, zalecał, by jaskrawymi barwami ewentualnie były malowane wewnętrzne części osłony albo osłaniany element ruchomy, który osłona zakrywa. Wtedy, w przypadku otwarcia lub zdjęcia osłony, barwy te "krzyczą”, zwracając uwagę na niewłaściwą sytuację. Natomiast gdy osłona jest na przewidzianym konstrukcyjnie miejscu, nie ma potrzeby malować jej na jakikolwiek inny kolor niż zrobił to producent.
Wymagania dotyczące osłon są w ww. przepisach dosyć rozbudowane, ale nie ma wśród nich obowiązku znakowania barwami bezpieczeństwa.
Natomiast warto przypomnieć, że wspomniane przepisy i normy nakazują oznakowanie zgodnie z wymaganiami określonymi w Polskich Normach – lecz nie osłon, ale elementów sterowniczych maszyn mających wpływ na bezpieczeństwo, które muszą być widoczne i możliwe do jednoznacznego zidentyfikowania. Przykładowo przycisk awaryjny, czy wyłącznik zasilania, powinny być widoczne i łatwe do znalezienia wśród innych przycisków maszyny, a osłony nie są i nawet nie mogą być równocześnie elementami sterowniczymi.
Barwami bezpieczeństwa powinny być natomiast pomalowane elementy ruchome maszyn, wystające poza gabaryty np. obrabiarki, których ruch (np. stołu szlifierki do płaszczyzn) może spowodować uderzenie przechodzącej osoby. W takiej sytuacji jaskrawe, kontrastowe barwy bezpieczeństwa spełniają swoje zadanie i ostrzegają przed zagrożeniem.
Inspektor pracy, powinien swoje wymagania poprzeć podstawą prawną. Przy okazji warto przypomnieć najnowsze i najważniejsze wymagania dotyczące osłon. Otóż zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228) – osłona, to część maszyny, w postaci bariery materialnej, przeznaczona specjalnie do zapewnienia ochrony. Podobną rolę pełni "urządzenie ochronne", czyli urządzenie, zgodnie z definicją - inne niż osłona, zmniejszające ryzyko niezależnie albo w połączeniu z osłoną.
Cena promocyjna: 181.3 zł
|Cena regularna: 259 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Ruchome elementy maszyny powinny być zaprojektowane i wykonane tak, aby zapobiec ryzyku zetknięcia mogącego być przyczyną wypadku, a gdy ryzyko to nadal istnieje, ruchome elementy maszyny powinny być wyposażone w osłony lub urządzenia ochronne. Osłony i inne urządzenia ochronne, chroniące przed ryzykiem związanym z ruchomymi elementami maszyny, powinny być dobierane odpowiednio do rodzaju zagrożenia, a przy doborze właściwych osłon lub urządzeń ochronnych należy kierować się następujacymi zasadami:
1) Osłony zaprojektowane w celu ochrony osób przed zagrożeniami stwarzanymi przez ruchome elementy maszyny, np. przenoszenia napędu, powinny być osłonami stałymi, albo ruchomymi osłonami blokującymi, lub kombinacją osłon i urządzeń ochronnych.
2) Zaleca się stosowanie osłon ruchomych blokujących w przypadku ruchomych elementów maszyny, jeżeli przewiduje się konieczność częstego dostępu do nich.
3) Osłony i urządzenia ochronne powinny mieć wytrzymałą konstrukcję, być stabilnie zamocowane na swoim miejscu oraz umieszczone w odpowiedniej odległości od strefy niebezpiecznej, a ponadto umożliwiać, w miarę możliwości bez konieczności demontażu osłon lub wyłączenia urządzeń ochronnych, dostęp konieczny do wykonywania prac związanych z mocowaniem lub wymianą narzędzi oraz konserwacją. Dostęp ten powinien być ograniczony tylko do obszaru niezbędnego do wykonywania tych prac.
4) Osłony powinny w miarę możliwości chronić przed wyrzucaniem lub spadaniem materiałów lub przedmiotów oraz przed emisjami (pyłów, cieczy, oparów itp.) powodowanymi przez maszyny. Mogą powodować tylko minimalne utrudnienia w obserwacji procesu produkcyjnego, nie powinny natomiast powodować żadnego dodatkowego ryzyka ani dawać łatwo się obejść lub wyłączyć.
5) Osłony stałe powinny być mocowane w sposób umożliwiający ich otwarcie lub demontaż wyłącznie przy użyciu narzędzi. Tam gdzie jest to możliwe, usunięcie elementów mocujących powinno uniemożliwiać pozostawienie osłon na swoim miejscu, np. po wykręceniu śrub mocujących osłonę, nie może ona dalej znajdować się na swoim miejscu np. pod własnym ciężarem.
6) Blokujące osłony ruchome powinny być zaprojektowane i wykonane tak, aby mogły być regulowane tylko poprzez zamierzone działanie, być sprzężone z układem blokującym, zapobiegającym uruchomieniu niebezpiecznych funkcji maszyny do chwili zamknięcia osłony i wydającym polecenie zatrzymania, gdy tylko osłona jest otwierana, oraz, o ile to możliwe, pozostawać po otwarciu przymocowane do maszyny.
7) Osłony nastawne ograniczające dostęp do stref elementów ruchomych maszyny, niezbędnych do pracy, powinny być nastawiane ręcznie lub automatycznie, w zależności od rodzaju pracy oraz łatwe do nastawienia bez użycia narzędzi.
Więcej na ten temat w Serwisie BHP.