Ocena ryzyka zawodowego

Informowanie pracowników o ryzyku zawodowym oraz jego ocena i dokumentowanie jest jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy wynikającym z przepisów BHP. Z każdą pracą bowiem powiązane są zagrożenia, których konsekwencją występowania jest ryzyko zawodowe.

Definicja ryzyka zawodowego została ustalona w Artykule 6 Dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. o wprowadzeniu środków w celu zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy zdrowia pracowników podczas pracy (Dz. Urz. WE L 183 z 29.06.1989, s. 1) – dalej dyrektywa 89/391/EWG. Wymagania dyrektywy 89/391/EWG znajdują również swoje odzwierciedlenie w uregulowaniach państw Unii Europejskiej. Zostały one również wdrożone do prawa polskiego. Obowiązek pracodawcy – przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego – wynika z postanowień art. 226 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), w myśl którego pracodawca:
1. Ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko,
2. Informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.
Obowiązek przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego znalazł odzwierciedlenie również w innych aktach prawnych, tj.:
• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) - dalej r.b.h.p.;
• rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 33, poz. 166);
• rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne Dz. U. Nr 157, poz. 1318);
• rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. Nr 81, poz. 716 z późn. zm.);
• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz. 313 z późn. zm.).
Przez samo ryzyko zawodowe rozumie się prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.
Szczegółowo cele przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego przedstawia norma
PN-N 18002-2000 tj. zgodnie z nią ocena ryzyka zawodowego ma na celu:
• sprawdzenie, czy występujące na stanowiskach pracy zagrożenia zostały zidentyfikowane i czy jest znane związane z nimi ryzyko zawodowe,
• wskazanie, zarówno pracownikom lub ich przedstawicielom, jak i organom nadzoru i kontroli, że przeprowadzono analizę zagrożeń i zastosowano właściwe środki ochronne,
• dokonanie odpowiedniego wyboru wyposażenia stanowisk pracy, materiałów oraz organizacji pracy,
• ustalenie priorytetów w działaniach zmierzających do eliminowania lub ograniczania ryzyka zawodowego,
• zapewnienie ciągłej poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy,
• wykazanie pracownikom, a także organom kontroli nad warunkami pracy niezbędnej dbałości o bezpieczeństwo i ochronę zdrowia pracowników.
Ocena ryzyka zawodowego odgrywa ważną rolę w procesie monitorowania stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, dostarczając informacji niezbędnych do planowania działań korygujących i zapobiegawczych w stosunku do niezgodności zidentyfikowanych w tym procesie.

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.