Obowiązki pracodawcy związane z zapewnieniem pracownikom odpowiednich środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego

Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy.

Przypomnimy, że zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) – dalej r.b.h.p., przez "środki ochrony indywidualnej" rozumie się wszelkie środki noszone lub trzymane przez pracownika w celu jego ochrony przed jednym lub większą liczbą zagrożeń związanych z występowaniem niebezpiecznych lub szkodliwych czynników w środowisku pracy, w tym również wszelkie akcesoria i dodatki przeznaczone do tego celu. Do środków ochrony indywidualnej nie zalicza się:
- zwykłej odzieży roboczej i mundurów, które nie są specjalnie przeznaczone do zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownika;
- środków ochrony indywidualnej używanych przez wojsko, Policję i inne służby utrzymania porządku publicznego;
- wyposażenia stosowanego przez służby pierwszej pomocy i ratownicze;
- środków ochrony indywidualnej stosowanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.),
- wyposażenia sportowego;
- środków służących do samoobrony lub do odstraszania’
- przenośnych urządzeń do wykrywania oraz sygnalizowania zagrożeń i naruszania porządku publicznego.
Obowiązek dostarczenia pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz odzieży roboczej jest określony w rozdziale IX działu 10 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p. Zgodnie z art. 237⁶ - 237¹⁰ k.p. pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami. Środki te powinny spełniać wymagania dotyczące oceny zgodności określone w odrębnych przepisach. Środki ochrony indywidualnej powinny być stosowane w sytuacjach, kiedy nie można uniknąć zagrożeń lub nie można ich wystarczająco ograniczyć za pomocą środków ochrony zbiorowej lub odpowiedniej organizacji pracy. Dostarczane pracownikom do stosowania środki ochrony indywidualnej powinny:
1) być odpowiednie do istniejącego zagrożenia i nie powodować same z siebie zwiększonego zagrożenia;
2) uwzględniać warunki istniejące w danym miejscu pracy;
3) uwzględniać wymagania ergonomii oraz stan zdrowia pracownika;
4) być odpowiednio dopasowane do użytkownika - po wykonaniu niezbędnych regulacji.
Pracodawca powinien równocześnie poinformować pracowników o istniejących zagrożeniach, w szczególności o zagrożeniach, przed którymi chronić ich będą środki ochrony indywidualnej oraz przekazać informacje o tych środkach i nauczyć ich prawidłowego stosowania stosowania. Jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu, albo wymagają tego względy technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy – pracodawca ma obowiązek wyposażyć pracownika w odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach. Zarówno środki ochrony indywidualnej, jak i odzież oraz obuwie robocze, pracownicy powinni otrzymać nieodpłatnie.
Pracodawca może ustalić stanowiska (np. administracyjno-biurowe), na których dopuszcza się używanie przez pracowników, za ich zgodą, własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy. Przepis ten nie dotyczy stanowisk, na których są wykonywane prace związane z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych albo prace powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi. Pracownikowi używającemu własnej odzieży i obuwia roboczego pracodawca ma obowiązek wypłacać ekwiwalent pieniężny w wysokości uwzględniającej ich aktualne ceny.
Pracodawca powinien ustalić rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne oraz przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego. Ponieważ pracodawca ponosi koszty nabycia środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, stanowią one jego własność, a pracownik otrzymuje je tylko do użytkowania i nawet zużyte lub zniszczone ma obowiązek zwrócić pracodawcy.
Pracodawca, zakupując dla pracowników środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, ma obowiązek dopilnować, aby środki te miały odpowiednie do występujących w zakładzie zagrożeń właściwości ochronne i użytkowe. Obowiązkiem pracodawcy jest ponadto zapewnić (odpowiednio) ich pranie, konserwację, naprawę, odpylanie i odkażanie. Jeżeli pracodawca nie może zapewnić prania odzieży roboczej, czynności te mogą być wykonywane przez pracownika, pod warunkiem wypłacania przez pracodawcę ekwiwalentu pieniężnego w wysokości kosztów poniesionych przez pracownika. Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, które w wyniku stosowania w procesie pracy uległy skażeniu środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi, były przechowywane wyłącznie w miejscu przez niego wyznaczonym. Powierzanie pracownikowi prania, konserwacji, odpylania i odkażania środków ochrony i odzieży, które uległy skażeniu, jest niedopuszczalne.

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.