Obowiązki pracodawcy w związku z prowadzeniem prac w zbiornikach, kanałach, tunelach, rurociągach itp.

Prace wewnątrz urządzeń i instalacji - w szczególności w kotłach, kanałach, tunelach, zbiornikach, zasobnikach, studzienkach, rurociągach, kotłach-walczakach, komorach paleniskowych itp. związane są z dużymi zagrożeniami i zaliczone do prac szczególnie niebezpiecznych. Z tego względu na pracodawcy organizujących takie prace ciąży szereg obowiązków związanych z zapewnieniem pracownikom wykonujacym te prace niezbędnego poziomu bezpieczeństwa i higieny pracy określonego w odnośnych przepisach.

Zgodnie np. z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) pracodawca powinien określić szczegółowe wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych, a zwłaszcza zapewnić:
1) bezpośredni nadzór nad tymi pracami wyznaczonych w tym celu osób;
2) odpowiednie środki zabezpieczające;
3) instruktaż pracowników obejmujący w szczególności imienny podział pracy, kolejność wykonywania zadań oraz wymagania bhp przy poszczególnych czynnościach.
Wymagania bezpieczeństwa dotyczące prac niebezpiecznych wykonywanych w w zbiornikach, kanałach, studniach, studzienkach kanalizacyjnych, wnętrzach urządzeń technicznych i w innych zamkniętych przestrzeniach określone sa również w takich rozporządzeniach jak rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U. Nr 80, poz. 912) i rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych (Dz. U. Nr 40, poz. 470)
Pracodawca, zgodnie z powyższymi aktami prawnymi, jest obowiązany zapoznać pracowników mających wykonywać prace niebezpieczne – z ryzykiem zawodowym i zagrożeniami dla zdrowia i życia pracowników, które mogą wystapić przy tych pracach, z zastosowanymi środkami ograniczającymi to ryzyko i zagrożenia oraz ze szczegółowymi instrukcjami z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych przez nich prac.
Prace w zbiornikach i podziemnych urządzeniach technicznych są szczególnie niebezpieczne z uwagi na niebezpieczeństwo przedostawania się tam np. gazu ziemnego, czadu lub innych niebezpiecznych substancji z nieszczelnych rurociągów, albo niebezpieczeństwo nagłego wydostania się przegrzanej pary lub wody do komory ciepłowniczej podczas manipulowania zaworami. Z tego względu podjęcie i prowadzenie pracy w zbiornikach, kanałach, studniach, studzienkach kanalizacyjnych, wnętrzach urządzeń technicznych i w innych zamkniętych przestrzeniach, do których wejście odbywa się przez włazy lub otwory o niewielkich rozmiarach lub jest w inny sposób utrudnione, może nastąpić jedynie na podstawie pisemnego pozwolenia wydanego w trybie ustalonym przez pracodawcę. Do tych prac pracodawca powinien wyznaczyć stały i kompetentny nadzór. Osoba wydająca polecenie wykonania takiej pracy powinna sprawdzić, czy przygotowanie organizacyjne i techniczne zapewni bezpieczeństwo pracownikom podczas wykonywania pracy.
Pracodawca ma obowiązek opracować i zatwierdzić do stosowania instrukcję eksploatacji określającą procedury i zasady bezpieczeństwa przy wykonywaniu prac niezbędnych przy eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych (odpowiednio: ciepłowniczych, gazowniczych, elektroenergetycznych).
Pracodawca, w przypadku usuwania awarii przy urządzeniach w temperaturze powyżej 40°C, jest obowiązany zapewnić pracownikom napoje chłodzące i środki obniżające temperaturę powietrza otaczającego bezpośrednio pracownika, środki ochrony indywidualnej oraz przerwy w pracy i miejsce odpoczynku na zewnątrz pomieszczenia, ustalane indywidualnie w zależności od warunków i specyfiki pracy.
Pracodawca użytkujący paliwa gazowe jest obowiązany zatrudniać odpowiednio przeszkolonych pracowników służby eksploatacyjnej i remontowej, posiadać niezbędny sprzęt ratunkowy i ochronny wraz z instrukcją jego używania oraz urządzenia do sygnalizacji i wykrywania gazu.
Polecenia wykonania pracy niebezpiecznej powinny być rejestrowane przez poleceniodawcę w rejestrze poleceń, przy czym w przypadku polecenia ustnego powinna być odnotowana jego treść. Formę ewidencji poleceń ustala pracodawca. Polecenia pisemne wykonania prac należy przechowywać przez okres 30 dni od daty zakończenia pracy.
Prace spawalnicze na zbiornikach i rurociągach po środkach chemicznych i innych stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi i środowiska, z wyjątkiem robót gazoniebezpiecznych na czynnych gazociągach przesyłowych pod ciśnieniem, mogą być podjęte wyłącznie po dokładnym oczyszczeniu zbiorników i rurociągów z tych środków, natomiast prace spawalnicze prowadzone w ramach robót gazoniebezpiecznych powinny być wykonywane zgodnie z wymaganiami określonymi w odrębnych przepisach.
Pracownikowi znajdującemu się w zbiorniku należy zapewnić możliwość udzielenia natychmiastowej pierwszej pomocy w razie nagłej potrzeby lub wypadku. W tym celu pracownik lub pracownicy wykonujący pracę wewnątrz zbiornika powinni być asekurowani przez co najmniej jedną osobę znajdującą się na zewnątrz, a pracownik wchodzący do wnętrza zbiornika powinien być wyposażony w szelki bezpieczeństwa z linką umocowaną do odpowiednio wytrzymałego elementu konstrukcji zewnętrznej, hełm ochronny i odzież ochronną oraz sprzęt ochronny izolujący układ oddechowy.
Osoba asekurująca powinna być w stałym kontakcie z pracownikami znajdującymi się wewnątrz zbiornika oraz mieć możliwość niezwłocznego powiadomienia innych osób, mogących w razie potrzeby, niezwłocznie udzielić pomocy. Wyposażenie w środki ochrony indywidualnej osoby asekurującej powinno być takie, jak wyposażenie pracowników wchodzących do wnętrza zbiornika.

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.