W rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 401) - dalej r.w.r.b., wskazano informacje na temat kontroli narzędzi ręcznych o napędzie elektrycznym. Zgodnie z § 105 r.w.r.b. narzędzia ręczne o napędzie elektrycznym należy kontrolować zgodnie z instrukcją producenta, a wyniki kontroli powinny być odnotowywane i przechowywane przez osobę, o której mowa w § 5 r.w.r.b.
Osobami wymienionymi w § 5 r.w.r.b. są kierownik robót oraz mistrz budowlany, stosownie do zakresu obowiązków, sprawujący bezpośredni nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy na stanowiskach pracy.
Informacje dotyczących bezpiecznej obsługi oraz konserwacji narzędzi o napędzie elektrycznym należy szukać w instrukcjach obsługi konkretnych urządzeń, do których opracowania i dostarczenia są zobowiązani obowiązującymi przepisami producenci maszyn i narzędzi przenośnych.
Wymóg w zakresie opracowania i dostarczenia instrukcji obsługi maszyn przenośnych trzymanych w ręku, do których można zaliczyć narzędzia o napędzie elektrycznym można znaleźć w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 21 sierpnia 2007 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla sprzętu elektrycznego (Dz. U. Nr 155, poz. 1089) - dalej r.z.w.s.e., zgodnie z którym maszyny zasilane energią elektryczną powinny być projektowane, wykonane i wyposażone w sposób zapobiegający lub umożliwiający zapobieganie wszelkim zagrożeniom o charakterze elektrycznym, w tym również związanym z gromadzeniem się ładunków elektrostatycznych, przenośne zaś maszyny i narzędzia ręczne muszą być tak skonstruowane, aby podczas nawet niedbałego obchodzenia się z nimi praktycznie niemożliwe było powstanie zagrożeń elektrycznych, pożarowych i innych oraz uszkodzeń mechanicznych.
Zgodnie z r.z.w.s.e. każda maszyna i urządzenie, w tym również maszyny ręczne, powinny być wyposażone w instrukcję obsługi.
Producent maszyny przenośnej trzymanej w ręku powinien określić w instrukcji m.in. rodzaj i częstotliwość przeglądu (kontroli) i konserwacji maszyny oraz częstotliwość wymiany części wymaganą ze względów bezpieczeństwa.
Ważne wytyczne w zakresie sprawności maszyn użytkowanych przez pracowników wskazuje art. 215 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane maszyny i inne urządzenia techniczne zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności zabezpieczały pracownika przed urazami, działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, działaniem drgań mechanicznych i promieniowania oraz szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy, a także uwzględniały zasady ergonomii.
Pracodawca powyższe wytyczne może wprowadzić na terenie zakładu pracy poprzez opracowanie zakładowych instrukcjach eksploatacji danego narzędzia o napędzie elektrycznym, w którym może być wskazana informacja na temat ustalonych terminów i zakresu wykonywania badań użytkowanych elektronarzędzi.
Pracodawca przy wykonywaniu badań kontrolnych w czasie eksploatacji elektronarzędzia może zastosować nieobowiązującą już, normą PN-88/E-08400/10 "Narzędzia ręczne o napędzie elektrycznym. Badania kontrolne w czasie eksploatacji", która została wycofana i zastąpiona normą PN-EN 60745-1:2003 "Narzędzia ręczne o napędzie elektrycznym – Bezpieczeństwo użytkowania – część 1. Wymagania ogólne".
Zgodnie z Normą PN-88/E-08400/10 "Narzędzia ręczne o napędzie elektrycznym. Badania kontrolne w czasie eksploatacji", elektronarzędzia dzieli się na 3 kategorie użytkowania:
1) kategoria I - eksploatowane dorywczo, kilkakrotnie w ciągu jednej zmiany i zwracane do magazynu - badania kontrolne należy przeprowadzać co 6 miesięcy,
2) kategoria II - eksploatowane często w ciągu jednej zmiany bez zwrotu do magazynu - badania kontrolne co 4 miesiące,
3) kategoria III - eksploatowane w sposób ciągły na więcej niż jednej zmianie, zainstalowane na stałe, np. w linii produkcyjnej lub montażowej - badania kontrolne co 2 miesiące.
Badanie elektronarzędzi mogą polegać na następujących czynnościach:
1) Oględziny - należy sprawdzić, czy:
narzędzia są czyste i kompletne i mają czytelne tabliczki znamionowe.
elementy obudowy zewnętrznej i rękojeści nie są uszkodzone.
wtyczka nie jest uszkodzona (pęknięta, przypalona, styki nie są zdeformowane)
przewód przyłączeniowy jest zabezpieczony przed wyrwaniem z wtyczki i narzędzia oraz nie ma uszkodzonej izolacji.
nie ma wycieków smaru i oleju.
2) Sprawdzenie obwodu ochronnego - należy sprawdzić czy:
przewód PE jest dobrze i pewnie podpięty.
długości żył przewodzących przewodu zasilającego są takie, aby przy wysunięciu się przewodu z odciążki, żyły przewodzące prąd naprężyły się wcześniej niż żyła ochronna.
3) Sprawdzenie biegu jałowego - narzędzie należy włączyć do sieci na okres 5-10 sekund. Należy zwrócić uwagę na natychmiastowy rozruch, równomierną pracę oraz czy nie występuje nadmierne iskrzenie na komutatorze.
4) Pomiary
pomiar rezystancji izolacji należy wykonać na elektronarzędziu zimnym, łącznie z przewodem przyłączeniowym, napięciem stałym 500V (megaomomierz 500V). Wartości rezystancji izolacji nie powinny być mniejsze od 2 MΩ dla narzędzi pierwszej i trzeciej klasy ochronności oraz 7 MΩ dla narzędzi o drugiej klasie ochronności.
najmniejsza dopuszczalna rezystancja przewodu PE wynosi 0,1 Ω.
wyniki pomiaru można uznać za pozytywne jeżeli:
RpΩRw oraz RPEΩRPR-w gdzie:
Rp-pomierzona wartość rezystancji izolacji
Rw-najmniejsza dopuszczalna wartość rezystancji izolacji
RPE- najmniejsza dopuszczalna rezystancja przewód
RPR-w- najmniejsza dopuszczalna rezystancja przewodu PE
Przeglądy i konserwację takiego wyposażenia jak przedłużacze i lampki na biurkach należy prowadzić zgodnie z instrukcją obsługi dostarczoną przez producenta, w której to producent może określić częstotliwość i zakres przeglądów i konserwacji ww. wyposażenia.
Narzędzia ręczne o napędzie elektrycznym należy kontrolować zgodnie z instrukcją producenta
Informacji dotyczących bezpiecznej obsługi oraz konserwacji narzędzi o napędzie elektrycznym należy szukać w instrukcjach obsługi, do których opracowania i dostarczenia są zobowiązani ichproducenci.