Na jakiej podstawie ZUS może odmówić uznania za wypadek zdarzenia, w którym poszkodowana została osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą?

Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP Właściciel jednoosobowej firmy uległ wypadkowi przy pracy (kolizja drogowa w drodze do klienta). Poszkodowany sporządził kartę wypadku i przekazał ją ZUS-owi. Pracownik ZUS-u oznajmił, że bardzo trudno będzie uznać to zdarzenie za wypadek przy pracy (nie wiadomo, z jakiego powodu). Karta została sporządzona prawidłowo, dokumentacja w postaci informacji z Izby Przyjęć, protokół z Policji, oświadczenie klienta, że spotkanie było umówione (jako dowody) zostały załączone. Wszystkie elementy definicji wypadku przy pracy są spełnione (nagłość, uraz, związek z pracą, przyczyna zewnętrzna - zderzenie z innym pojazdem). Czy rzeczywiście ZUS może nie uznać tego zdarzenia za wypadek przy pracy? Firma na bieżąco opłaca wszelkie składki (nie ma zaległości).

Odpowiedź

W opisanym przypadku, to przedstawiciel Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dokonuje ustaleń okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy podczas wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej i na tej podstawie kwalifikuje (albo nie) dane zdarzenie jako wypadek przy pracy. Jeżeli z przedstawionej przez poszkodowanego dokumentacji wynika, że spełnione zostały wszystkie przesłanki z definicji wypadku przy pracy, nie ma podstaw do nieuznania zdarzenia za taki wypadek.

Uzasadnienie

Przepisy bhp obligują pracodawcę do podjęcia określonych działań w razie, gdy w zakładzie pracy dojdzie do wypadku. Zgodnie z art. 234 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.), należą do nich podjęcie niezbędnych działań eliminujących lub ograniczających zagrożenie, zapewnienie udzielenia pierwszej pomocy osobom poszkodowanym i ustalenie, w przewidzianym trybie, okoliczności i przyczyn wypadku oraz zastosowanie odpowiednich środków zapobiegających podobnym wypadkom.

Wątpliwości nie budzi tryb postępowania w sytuacji, gdy poszkodowanym jest pracownik. Wówczas tryb ten jednoznacznie wynika z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 105, poz. 870). Co innego, gdy wypadkowi ulegnie sam pracodawca, a tym bardziej przedsiębiorca (osoba prowadząca działalność gospodarczą), niezatrudniająca pracowników.

W takim przypadku zastosowanie mają przepisy art. 5 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 1242 z późn. zm.) stanowiące, że ustalenia okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy podczas wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.), dokonuje – w stosunku do tych osób – Zakład Ubezpieczeń Społecznych w karcie wypadku przy pracy, której wzór stanowi załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie trybu uznawania zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia wypadkowego za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i terminu jej sporządzenia (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1618).

Biorąc pod uwagę powyższe, sporządzona przez poszkodowanego przedsiębiorcę karta wypadku przy pracy nie stanowi wiążącego dokumentu, a ZUS nie musi brać jej pod uwagę. Jeżeli jednak z pozostałych dokumentów, które przedstawił poszkodowany (dokumentacji medycznej, protokołu Policji, oświadczenia świadka itp.) wynika, że spełnione zostały wszystkie przesłanki z definicji wypadku przy pracy, nie ma podstaw do nieuznania zdarzenia za taki wypadek.

Warto przypomnieć, że w razie sporu z ZUS, którego nie udaje się rozwiązać w sposób satysfakcjonujący dla poszkodowanego, przysługiwać mu będzie prawo odwołania do właściwego sądu.

Maciej Ambroziewicz, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 1 kwietnia 2016 r.