Prezydent na początku kwietnia podpisał ustawę wdrażającą RODO, zmieniającą blisko 168 ustaw, w tym także Kodeks pracy. Nowe regulacje mają zacząć obowiązywać na przełomie kwietnia i maja.
Badania alkomatem a pozyskiwanie danych
Eksperci wskazują, że wątpliwości dotyczące badania alkomatem, wiążą się z charakterem informacji, które pracodawca otrzymuje w wyniku kontroli trzeźwości. - Jeżeli w świetle motywu 35 RODO oraz zawartej w nim definicji danych dotyczących zdrowia uznamy, że informacja o zawartości alkoholu w organizmie pracownika jako informacja o obecnym stanie fizjologicznym pracownika, stanowi informację dotyczącą zdrowia – mamy do czynienia z danymi wrażliwymi, które nie mogą być przetwarzane poza ściśle określonymi przypadkami (np. na podstawie zgody osoby, której dotyczą dane) - uważa prawnik Julian Tateno z kancelarii Markiewicz & Sroczyński.
Czytaj w LEX: Kontrola stanu trzeźwości pracownika przez pracodawcę - czy zgodna z prawem? >
Według nowelizacji Kodeksu pracy, zgoda pracownika może być podstawą do przetwarzania danych wrażliwych wyłącznie, gdy ich przekazanie nastąpiło z inicjatywy pracownika. - Oznacza to, że pracodawca nie może wystąpić do pracownika o wyrażenie takiej zgody. Może to istotnie utrudnić przeprowadzanie rutynowych lub wyrywkowych kontroli trzeźwości, w szczególności mając na uwadze, że zgoda pracownika musi być wyraźna, czyli wyrażona bezpośrednio, a nie w sposób "dorozumiany" - dodaje Tateno.
Cena promocyjna: 57.75 zł
|Cena regularna: 77 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Alkomaty w ciężarówkach
Parlament Europejski w Strasburgu poparł w ubiegłym tygodniu nowe unijne przepisy dotyczące bezpieczeństwa na drogach. Przewidują one wprowadzenie w nowych modelach samochodów niemal 30 systemów, które mają zwiększyć bezpieczeństwo na drogach i zmniejszyć liczbę ofiar wypadków.
Sprawdź w LEX: Czy pracodawca odpowiada za jazdę pracownika samochodem prywatnym wykorzystywanym do celów służbowych w stanie nietrzeźwości? >
Od maja 2022 roku takie systemy, jak inteligentny asystent prędkości, automatyczne hamowanie awaryjne, wykrywanie pieszych i rowerzystów czy instalacje umożliwiające zamontowanie alkomatu odcinającego zapłon, będą podstawowym wyposażeniem wszystkich nowych modeli samochodów. Modele już istniejące mają być wyposażane w systemy w podobnego typu od maja 2024 roku.
- Czy zatem pracodawca, który udostępnił pracownikowi samochód służbowy wyposażony we wspomniany czujnik, w sytuacji blokady zapłonu silnika, będzie naruszać przepisy o ochronie danych osobowych? - stawia pytanie Julian Tateno.
Czytaj w LEX: Alkohol w pracy – patologia możliwa do zwalczenia >
Najpierw test równowagi, potem badanie trzeźwości
Z kolei radca prawny dr Dominik Lubasz z kancelarii Lubasz i Wspólnicy uważa, że pracodawcy, którzy chcą zbadać trzeźwość pracownika mogą skorzystać z innych przepisów RODO. Chodzi m.in. o przesłankę tzw. uzasadnionego interesu administratora. Zgodnie tymi regulacjami przetwarzanie danych będzie dopuszczalne jeżeli jest ono niezbędne do celów wynikających z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora lub przez stronę trzecią, z wyjątkiem sytuacji, w których nadrzędny charakter wobec tych interesów mają interesy lub podstawowe prawa i wolności osoby, której dane dotyczą, wymagające ochrony danych osobowych.
Czytaj w LEX: Obowiązek zachowania trzeźwości przez telepracownika oraz uprawnienia pracodawcy w tym zakresie >
- Takim uzasadnionym interesem może być zapewnienie bezpieczeństwa na terenie zakładu pracy. By zastosować tę przesłankę, pracodawca powinien przeprowadzić test równowagi, w którym oceni charakter swojego interesu związanego z badaniem trzeźwości, uwzględni sposób przeprowadzenia takiego badania, czas przechowywania danych i inne czynniki, w tym niezbędności tych działań dla zrealizowania uprzednio zdefiniowanego interesu, w zestawieniu z prawa i wolnościami poddawanych kontroli pracowników - stwierdza dr Lubasz.
Test równowagi zakłada porównanie prawnie uzasadnionych interesów pracodawcy z interesami i wolnością pracownika. Na podstawie testu administrator danych (pracodawca) określa, czyje interesy są w tej sprawie dominujące. Test powinien zostać udokumentowany.
Sprawdź w LEX: Jaka zawartość alkoholu we krwi pracownika uprawnia pracodawcę do rozwiązania z nim stosunku pracy? >
Jak podkreśla ekspert, pracodawca zobowiązany do dbałości o bezpieczeństwo na terenie zakładu pracy, wyposażony został z jednej strony w uprawnienia z art. 17 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, z drugiej - z perspektywy RODO, może oceniać czy realizacja takiego prawnie uzasadnionego interesu uprawnia do kontroli trzeźwości, z uwzględnieniem wyników testu równowagi. - Zmiany w kodeksie pracy, wprowadzane ustawą o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady, takiej możliwości nie wykluczają - zaznacza ekspert.
Pracodawcy mogą naginać prawo
Obecne przepisy powalają badać trzeźwość pracowników. Wynikają one z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Zgodnie z art. 17 tej ustawy, kierownik zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona mają obowiązek niedopuszczenia do pracy pracownika, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on do pracy w stanie po użyciu alkoholu, albo spożywał alkohol w czasie pracy.
Zobacz procedurę w LEX: Postępowanie z nietrzeźwym pracownikiem >
Zgodnie z art. 17 ust. 3, na żądanie kierownika zakładu pracy, osoby przez niego upoważnionej, a także na żądanie pracownika, o którym mowa w ust. 1, badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego. Przytoczony przepis dopuszcza możliwość zbadania trzeźwości pracownika, o ile zachodzi uzasadnione podejrzenie, że dana osoba chce przystąpić do pracy w stanie nietrzeźwym lub spożywała alkohol w czasie pracy. - Takie prewencyjne badanie trzeźwości ma dotyczyć konkretnego pracownika. Nie jest więc dopuszczalne stosowanie procedury badania trzeźwości, o której mowa w art. 17 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, rutynowo w stosunku do wszystkich lub przypadkowo wybranych pracowników - zwraca uwagę dr Lubasz.
Czytaj też: Raport: Pracownicy niewiele wiedzą o PPK>>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
