Kogo można ukarać grzywną w związku z popełnieniem wykroczenia przeciwko prawom pracownika?

Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHPNa pracodawcę ma być nałożona kara grzywny za wykroczenie przeciwko prawom pracowników. Zgodnie z definicją zawartą w art. 3 k.p., pracodawcą jest jednostka organizacyjna. Kto formalnie zostaje ukarany?

Odpowiedź

Karanie za wykroczenia przeciwko prawom pracownika, niezależnie od tego, czy pracodawcą jest osoba fizyczna czy jednostka organizacyjna, leży co do zasady w gestii inspektorów pracy. Grzywny nakładane w drodze mandatów karnych nakładane są w sposób imienny, niezależnie od stopnia złożoności pracodawcy pod względem organizacyjnym. Tym samym, niewielki pracodawca (osoba fizyczna) będzie ukarana w sposób bezpośredni, natomiast w przypadku jednostek organizacyjnych – mandaty mogą być nakładane na osoby działające w imieniu pracodawcy, które dopuściły się wykroczenia. Są to osoby kierujące pracownikami, jak również osoby umocowane do dokonywania czynności z zakresu prawa pracy w imieniu pracodawcy.

Uzasadnienie

Definicja pracodawcy określona jest w art. 3 ustawy z 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.) - dalej k.p. Z treści tego przepisu wynika, iż pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników. Każdy pracodawca – zarówno będący osobą fizyczną, jak i duża jednostka organizacyjna, zatrudniająca wielu pracowników ma liczne obowiązki względem zatrudnionych wynikające z przepisów prawa pracy w zakresie tzw. prawnej ochrony pracy, jak i technicznego bezpieczeństwa pracy. Ich niedopełnienie może rodzić odpowiedzialność z tytułu wykroczenia lub w skrajnych przypadkach – przestępstwa.
Zagadnienie odpowiedzialności za wykroczenia przeciwko prawom pracownika regulują art. 281-283 k.p. Normują one szereg wykroczeń, jakich można dopuścić się nie wykonując określonych obowiązków względem pracowników. Podmiotem uprawnionym oraz obowiązanym do ścigania wykroczeń przeciwko prawom pracownika jest Państwowa Inspekcja Pracy. Posiada ona liczne uprawnienia kontrolno-nadzorcze, których źródłem jest ustawa z 13.04.2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. z 2015 r. poz. 640 ze zm.) - dalej u.p.i.p. Do obowiązków PIP, zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 15 u.p.i.p., należy ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika określonych w k.p., wykroczeń, o których mowa w art. 119-123 ustawy z 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 645 ze zm.), a także innych wykroczeń, gdy ustawy tak stanowią oraz udział w postępowaniu w tych sprawach w charakterze oskarżyciela publicznego.
Co do zasady sprawcą wykroczenia może być tylko osoba fizyczna. Jeżeli chodzi o wykroczenia ścigane przez inspektorów pracy, sprawcą wykroczenia może być zarówno pracodawca, jak i jego pracownik, tj. osoba działająca w jego imieniu. W przypadku większych pracodawców np. osób prawnych czy jednostek organizacyjnych, ocena zdolności do popełnienia wykroczenia następuje z uwzględnieniem faktu, iż za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności z zakresu prawa pracy dokonuje wyznaczona osoba, co wynika bezpośrednio z art. 31 k.p. lub organ zarządzający jednostką.
W przypadku jednostek organizacyjnych będących pracodawcami należy przyjąć, że jeśli w jednostce tej pewne osoby zostały upoważnione np. do dokonywania określonych czynności z zakresu prawa pracy, czy do kierowania pracownikami w zakresie bezpiecznego organizowania pracy, wówczas osoby takie mogą zostać ukarane jako sprawcy wykroczenia przeciwko prawom pracownika – pod warunkiem wykazania winy oraz właściwego umocowania do dokonywania określonych czynności w imieniu pracodawcy (jednostki organizacyjnej). Pociągnięcie konkretnych osób do odpowiedzialności wynika z art. 281-283 k.p., regulujących poszczególne rodzaje wykroczeń, które posługują się zwrotami „kto będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu”, „kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi” - podlega karze grzywny.

Sebastian Kryczka, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 22 marca 2017 r.

Więcej informacji i narzędzi znajdziesz w programie Serwis BHP Bądź na bieżąco ze zmianami prawnymi i korzystaj z aktualnych materiałów