Kiedy zleceniobiorca pracujący dodatkowo w innej firmie podlega wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu?

Pytanie Użytkownika Serwisu Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Firma zatrudnia osobę będącą ubezpieczoną w KRUS. Osoba podejmuje też pracę w innej firmie. Firma X przy zatrudnieniu tej osoby na umowę zlecenie zastosowała wobec niej składkę zdrowotną. Czy poprawnie zastosowała tylko ubezpieczenie zdrowotne?

Jakie dokumenty powinna posiadać firma X, zatrudniająca taką osobę na zlecenie, by móc zastosować jedynie ubezpieczenie zdrowotne?

Odpowiedź:

O tym, jakim ubezpieczeniom podlega zleceniobiorca, decyduje posiadanie przez niego innych tytułów do ubezpieczeń oraz wysokość podstawy wymiaru, od jakiej odprowadzane są składki z innych tytułów.

Uzasadnienie:
Jako inny tytuł do ubezpieczeń, zwalniający zleceniobiorcę ze składek społecznych nie należy traktować ubezpieczenia w KRUS. Zleceniobiorca ubezpieczony w KRUS, podlega bowiem obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu zawartej umowy zlecenia – art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.) – dalej u.s.u.s. Zasadą jest, że ubezpieczenia w ZUS są nadrzędne w stosunku do ubezpieczeń w KRUS. Na to, czy zleceniobiorca powinien podlegać ubezpieczeniom społecznym czy wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu wpływa posiadanie innych tytułów do ubezpieczeń, takich jak umowa o pracę czy umowa zlecenia u innego przedsiębiorcy. Podleganie ubezpieczeniom w przypadku zbiegu tytułów ustala się w oparciu o przepisy art. 9 u.s.u.s.
Osoba, która jednocześnie jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę i ma zawartą umowę zlecenia z inną firmą, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom z umowy o pracę. Ze zlecenia obowiązkowe jest dla niej ubezpieczenie zdrowotne pod warunkiem, że wynagrodzenie z umowy o pracę stanowiące podstawę wymiaru składek jest równe kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia. Jeżeli wynagrodzenie z umowy o pracę jest niższe od kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2017 r. – 2000 zł), wówczas składki na ubezpieczenia społeczne od umowy zlecenia będą obowiązkowe. Zwolnienie z opłacania składek społecznych od umowy zlecenia  zawartej z pracownikiem innej firmy nie dotyczy sytuacji określonych w art. 8 ust. 2a u.s.u.s., tj.: wykonywania umowy zlecenia zawartej z firmą trzecią na rzecz własnego pracodawcy.

Natomiast, jeżeli zatrudniony zleceniobiorca wykonuje dodatkowo drugą umowę zlecenia w innym zakładzie pracy, o podleganiu wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu decyduje objęcie go ubezpieczeniami społecznymi ze zlecenia w innej firmie oraz kwota podstawy, od jakiej druga firma odprowadza w danym miesiącu składki. Jeżeli druga firma odprowadziła za naszego zleceniobiorcę składki od podstawy równej co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu, wówczas mamy prawo odprowadzić ze zlecenia wyłącznie składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Należy mieć na względzie, że podstawa wymiaru składek ze zlecenia u drugiego przedsiębiorcy w każdym miesiącu może być inna.

Zleceniodawca dokonuje ustalenia obowiązku objęcia odpowiednimi ubezpieczeniami na podstawie złożonego przez zleceniobiorcę oświadczenia o posiadaniu innych tytułów do ubezpieczeń oraz o podstawie wymiaru składek z tych tytułów. Od poziomu szczegółów zawartych w takim oświadczeniu zależy zminimalizowanie błędów przy ustalaniu jakim ubezpieczeniom podlega zatrudniony zleceniobiorca. Należy przy tym pamiętać, że status osoby zatrudnionej na zlecenie odnośnie posiadanych innych tytułów do ubezpieczeń może ulegać zmianom. W praktyce firma sama decyduje jak często zleceniobiorcy muszą składać oświadczenia dla celów ustalenia obowiązku ubezpieczeń. Innym dokumentem, który może potwierdzić posiadanie prze zleceniobiorcę innych tytułów, może być przedłożone przez niego zaświadczenie z drugiego zakładu pracy. Należy przy tym pamiętać, że zaświadczenie nie ma zawierać dokładnych kwot podstaw wymiaru składek u drugiego pracodawcy, a jedynie oświadczenie o tym, czy wynoszą one co najmniej tyle ile kwota minimalnego wynagrodzenia.

Posiadanie stosownego oświadczenia nie zwalnia jednak pracodawcy od odpowiedzialności względem ZUS w przypadku nieprawdziwych danych w nim zawartych. Oznacza to, że pracodawca, który w oparciu o złożone oświadczenie dokonał zgłoszenia zleceniobiorcy do niewłaściwych ubezpieczeń, na wezwanie ZUS będzie zobligowany do złożenia dokumentów korygujących oraz opłacenia zaległych składek.

Joanna Królikowska,
autorka współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Odpowiedzi udzielono 10.07.2017 r.