Odpowiedź: Jeśli pracownik zgłasza pracodawcy pogorszenie się stanu zdrowia, pracodawca powinien bezwzględnie skierować go na badanie lekarskie. Jeśli lekarz zaleci pracownikowi stosowanie okularów korygujących wzrok przy obsłudze monitora ekranowego, pracodawca obowiązany jest do refundacji wydatków poniesionych na ich zakup. To, na kogo wystawiona zostanie faktura VAT z tytułu zakupu okularów nie ma wpływu na możliwość skorzystania ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych. Jeśli jednak pracodawca zamierza odliczyć VAT, faktura powinna zostać wystawiona na zakład pracy. Forma przekazania pieniędzy pracownikowi jest dowolna, istotnym jest tylko, aby fakt ten zostanie wystarczająco udokumentowany.
Uzasadnienie: Jak wynika z § 8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148, poz. 973) – dalej r.m.e. pracodawca obowiązany jest zapewnić pracownikom zatrudnionym na stanowiskach z monitorami ekranowymi profilaktyczną opiekę zdrowotną, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach. W ramach tego obowiązku na pracodawcy ciąży obowiązek zapewnienia pracownikom okularów korygujących wzrok, zgodnych z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego. Przy czym pod pojęciem "pracownika" w rozumieniu r.m.e. rozumieć należy każdą osobę zatrudnioną przez pracodawcę, które użytkuje monitor ekranowy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy (§ 2 pkt 4 r.m.e.).
W myśl § 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332 z późn. zm), badanie profilaktyczne przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę. Zdaniem Autorki w sytuacji, gdy pracownik zgłasza pogorszenie się stanu zdrowia (w tym przypadku wzroku), pracodawca bezwzględnie powinien wydać mu skierowanie na badanie profilaktyczne nawet, jeśli formalnie zachowuje jeszcze ważność wydane uprzednio zaświadczenie lekarskie (czyli jeszcze przed nadejściem terminu kolejnych badań). Konkluzję tę wywodzić należy z ciążącego na pracodawcy generalnego obowiązku zapewnienia zatrudnianym pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, a stanowisko przeciwne, mimo braku literalnej regulacji w tym zakresie, wydaje się być nie do obrony. Warto przywołać ponadto pogląd SN wyrażony w wyroku z dnia 18 grudnia 2002 r. (I PK 44/02, OSNP 2004 nr 12, poz. 209), iż aktualnym orzeczeniem lekarskim w rozumieniu art. 229 § 4 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) jest orzeczenie stwierdzające stan zdrowia pracownika w dacie, w której ma być dopuszczony do pracy. Zachowuje ono aktualność w okresie w nim wymienionym, jednak staje się nieaktualne w przypadku wystąpienia w tym okresie zdarzeń, które mogą wskazywać na zmianę stanu zdrowia pracownika. Wystąpienie problemu zdrowotnego po stronie pracownika (pogorszenie wzroku) traktować należy zatem jako zmianę stanu zdrowia pracownika, determinującą konieczność przedwczesnego przeprowadzenia badania lekarskiego.
Dla celów podatkowych zakup okularów powinien zostać udokumentowany fakturą VAT. To, na kogo faktura ta zostanie wystawiona (na pracodawcę czy na pracownika) nie ma znaczenia – z punktu widzenia możliwości skorzystania ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych (takie stanowisko zajął m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach z 8 czerwca 2011 r. sygn. IBPBII/1/415-232/11/BD). Może mieć to natomiast znaczenie, jeśli intencją pracodawcy jest odliczenie VAT – w takim przypadku faktura powinna zostać wystawiona na zakład pracy. Bez znaczenia jest natomiast sama forma przekazania pieniędzy pracownikowi – istotnym jest jedynie, aby pracodawca dysponował dowodem wypłaty danej kwoty.
W myśl § 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332 z późn. zm), badanie profilaktyczne przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę. Zdaniem Autorki w sytuacji, gdy pracownik zgłasza pogorszenie się stanu zdrowia (w tym przypadku wzroku), pracodawca bezwzględnie powinien wydać mu skierowanie na badanie profilaktyczne nawet, jeśli formalnie zachowuje jeszcze ważność wydane uprzednio zaświadczenie lekarskie (czyli jeszcze przed nadejściem terminu kolejnych badań). Konkluzję tę wywodzić należy z ciążącego na pracodawcy generalnego obowiązku zapewnienia zatrudnianym pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, a stanowisko przeciwne, mimo braku literalnej regulacji w tym zakresie, wydaje się być nie do obrony. Warto przywołać ponadto pogląd SN wyrażony w wyroku z dnia 18 grudnia 2002 r. (I PK 44/02, OSNP 2004 nr 12, poz. 209), iż aktualnym orzeczeniem lekarskim w rozumieniu art. 229 § 4 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) jest orzeczenie stwierdzające stan zdrowia pracownika w dacie, w której ma być dopuszczony do pracy. Zachowuje ono aktualność w okresie w nim wymienionym, jednak staje się nieaktualne w przypadku wystąpienia w tym okresie zdarzeń, które mogą wskazywać na zmianę stanu zdrowia pracownika. Wystąpienie problemu zdrowotnego po stronie pracownika (pogorszenie wzroku) traktować należy zatem jako zmianę stanu zdrowia pracownika, determinującą konieczność przedwczesnego przeprowadzenia badania lekarskiego.
Dla celów podatkowych zakup okularów powinien zostać udokumentowany fakturą VAT. To, na kogo faktura ta zostanie wystawiona (na pracodawcę czy na pracownika) nie ma znaczenia – z punktu widzenia możliwości skorzystania ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych (takie stanowisko zajął m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach z 8 czerwca 2011 r. sygn. IBPBII/1/415-232/11/BD). Może mieć to natomiast znaczenie, jeśli intencją pracodawcy jest odliczenie VAT – w takim przypadku faktura powinna zostać wystawiona na zakład pracy. Bez znaczenia jest natomiast sama forma przekazania pieniędzy pracownikowi – istotnym jest jedynie, aby pracodawca dysponował dowodem wypłaty danej kwoty.
Paulina Zawadzka-Filipczyk