Pytanie pochodzi z Serwisu BHP
Jakie obowiązki spoczywają na pracodawcy podmiotu leczniczego, w którym do celów diagnostycznych wykorzystywany jest skaner rezonansu magnetycznego?Jakie zagrożenia występują w pracowni rezonansu magnetycznego?
Odpowiedź:
Pracownicy zatrudnieni w pracowni rezonansu magnetycznego narażeni są w szczególności na ekspozycję na pola elektromagnetyczne, zagrożenia balistyczne, obciążenia mięśniowo-szkieletowe (wymuszona pozycja ciała, przemieszczanie ciężkiego sprzętu i/lub wyposażenia, konieczność pomocy niepełnosprawnym pacjentom itp.) czy też hałas.
Na pracodawcy podmiotu leczniczego, w którym do celów diagnostycznych wykorzystywany jest skaner rezonansu magnetycznego, spoczywa obowiązek zapewnienia takiej organizacji pracy, która zapewni pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki jej wykonywania.
Uzasadnienie:
W myśl art. 207 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p. do podstawowych obowiązków pracodawcy należy ochrona zdrowia i życia pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W szczególności pracodawca jest obowiązany organizować pracę w sposób zapewniający jej bezpieczne i higieniczne warunki.
Przepisy bhp nie określają wprost szczegółowych wymagań dla pracowni rezonansu magnetycznego, w związku z czym należy oprzeć się na przepisach ogólnych.
Do najważniejszych obowiązków pracodawcy podmiotu leczniczego, w którym funkcjonuje pracownia rezonansu magnetycznego, poza zapewnieniem pomieszczenia i stanowisk pracy spełniających wymagania określone w przepisach rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.), a także rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz. U. poz. 739), należy – zgodnie z art. 227 § 1 pkt 2 k.p. - przeprowadzanie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrowanie i przechowywanie wyników tych badań i pomiarów oraz udostępnianie ich pracownikom. Należy tutaj przypomnieć, że osoby zatrudnione w takich pracowniach i regularnie w nich przebywające, narażone są na niekorzystne skutki oddziaływania pola magnetostatycznego. Dotyczy to zarówno personelu medycznego, jak i innych pracowników (np. osób sprzątających pomieszczenie, wykonujących prace konserwacyjne itp.). Ponadto w pracowniach tych może występować również narażenie na hałas, który w trakcie trwania badania charakteryzuje się dużą zmiennością w czasie, w zależności od rodzaju badania i typu stosowanego skanera.
Pomiary, o których wyżej mowa, powinny być przeprowadzane na zasadach określonych w przepisach rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 33, poz. 166). To właśnie na ich podstawie, pracodawca powinien wyznaczyć i oznakować strefy ochronne w otoczeniu magnesu skanera rezonansu magnetycznego, aby pracownicy byli odpowiednio poinformowani o występujących tam zagrożeniach. Ponadto, sama pracownia powinna być odpowiednio oznakowana, w szczególności poprzez umieszczenie np. na drzwiach wejściowych – informacji o występującym w niej polu magnetostatycznym, o zakazie wchodzenia do niej osobom z rozrusznikami serca, przebywania w pracowni pracownic w ciąży czy też wnoszenia do pracowni przedmiotów ferromagnetycznych (np. stalowych, takich jak klucze, zegarki itp.). Zapewnienie stosownego oznakowania (łatwego do zauważenia, czytelnego i zrozumiałego zarówno dla przeszkolonych pracowników, jak i nieświadomych pacjentów lub innych osób) jest niezwykle istotne, bowiem w takich pracowniach bardzo groźne mogą być niepożądane skutki oddziaływania sił elektrodynamicznych występujących wskutek oddziaływania pola magnetostatycznego na przedmioty ferromagnetyczne, powodujące przesuwanie tych przedmiotów w kierunku magnesu skanera rezonansu magnetycznego. Należy tutaj przypomnieć, że silne magnesy mogą do siebie przyciągać bardzo ciężkie, wielokilogramowe przedmioty (np. butlę z tlenem), powodując, że przedmioty te mogą zachowywać się jak pociski. Skutkami takiego zagrożenia mogą być nie tylko straty materialne (np. uszkodzenie urządzenia), ale również urazy u osób przebywających w pracowni (pracowników, pacjentów, konserwatorów itp.).
Kolejnym istotnym zagrożeniem może być obciążenie mięśniowo-szkieletowe. Są one związane przede wszystkim z koniecznością przygotowania sprzętu do badań i jego wymiennych, ruchomych elementów (np. cewki skanera, klisz itp.) czy pomocy niepełnosprawnemu pacjentowi w przyjęciu przez niego pozycji wymaganej do badania.
Większość z przedstawionych powyżej zagrożeń można redukować, poprzez zapewnienie odpowiedniej organizacji pracy. Niewątpliwie najistotniejszym będzie ograniczanie ekspozycji pracowników obsługujących skanery rezonansu magnetycznego, poprzez właściwe wyposażenie i organizację stanowiska pracy oraz lokalizację urządzenia w pomieszczeniu w taki sposób, aby podczas prac wykonywanych w pobliżu magnesu nie dochodziło do zbędnej ekspozycji w zasięgu stref ochronnych. Ponadto należy przestrzegać zasad ergonomii podczas wykonywania wszystkich czynności, zarówno tych wymagających, jak i nie wymagających użycia znacznej siły (unikać pochylania, skręcania tułowia itp., a w czasie przygotowywania pacjenta do badania wykorzystywać wszelkie dostępne urządzenia wspomagające, które zmniejszają obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego personelu).
Maciej Ambroziewicz, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.
Odpowiedzi udzielono 13 sierpnia 2014 r.