Odpowiedź

Instalacje odgromowe zapewniają ochronę przed skutkami wyładowań atmosferycznych. Rozróżniamy dwa typy instalacji odgromowych. Pierwszą z nich – zewnętrzną instalację odgromową – tworzy siatka tzw. zwodów poziomych i pionowych wraz z przewodami odprowadzającymi do ziemi i uziemiaczami, której zadaniem jest odprowadzenie prądu piorunowego od miejsca uderzenia do ziemi. Druga to wewnętrzna instalacja odgromowa, którą stanowi instalacja przeciwprzepięciowa wraz z szyną ekwipotencjalną (wyrównującą potencjały pomiędzy poszczególnymi instalacjami domowymi np. wodociąg, gazociąg). Zadaniem takiej instalacji jest ograniczenie poziomu przepięć występujących w instalacji i dochodzących do odbiorników. Współcześnie budowane i remontowane budynki, zarówno mieszkalne, jak i użyteczności publicznej powinny być wyposażone w obydwa typy instalacji.
Każdy obiekt, który ma zostać wyposażony w instalację odgromową powinien zostać sklasyfikowany pod względem stopnia zagrożenia pożarowego. Aby zaliczyć budynek do konkretnej kategorii pożarowej ocenia się kilka podstawowych czynników. Bierze się pod uwagę przeznaczenie obiektu - czy jest to obiekt mieszkalny, przemysłowy czy np. skład materiałów łatwopalnych. Oceniane są również konstrukcja ścian (drewno, mur, konstrukcja stalowa, płyta warstwowa itd.), konstrukcja dachu (drewno, stal, beton itd.) oraz rodzaj pokrycia dachu - blacha, papa, gont, dachówka.
Dokonanie oceny pożarowej budynku jest potrzebne do tego, by określić zarówno wartość dopuszczalnej oporności uziomów, jak i gęstość przewodów odprowadzających oraz długość osprzętu. Na określenie dopuszczalnej rezystancji uziomów ma wpływ również rodzaj gleby. Jeśli jest to teren kamienisto-skalny, dopuszczalna wartość wynosi 40 W, a dla pozostałych 20 W. Klasyfikacja ta nie dotyczy obiektów zaliczonych do kategorii wybuchowych w których maksymalna wartość oporności dla uziomów wynosi 7 W.

Uzasadnienie

Instalacja odgromowa zewnętrzna ma na celu przejęcie prądu pochodzącego z wyładowania pioruna i sprowadzenie go do ziemi w sposób zapewniający bezpieczeństwo ludzi, konstrukcji budynku oraz urządzeń elektrycznych i elektronicznych. Prąd piorunowy powinien być rozprowadzany jak największą liczbą przewodów. Poza specjalną instalacją odgromową mogą być wykorzystane istniejące elementy przewodzące budynku.
Instalacja zewnętrzna składa się z:
- zwodów – linki ze stali ocynkowanej, miedzi lub stali nierdzewnej, ułożone na dachu. Ich zadaniem jest bezpośrednie przyjmowanie prądów piorunowych przejmujących prąd od pioruna, które układa się w najwyższych miejscach dachu (na kominach, kalenicy itp.) i przyłącza do nich wszystkie metalowe przedmioty (rynny, wywietrzniki); zwody mają formę przewodów lub metalowych płaskowników, można też wykorzystać pokrycie dachowe z blachy (pod warunkiem, że ma dostateczną grubość),
- przewodów odprowadzających i uziemiających, łączących zwody z uziomami; przewody odprowadzające układa się na ścianach zewnętrznych budynku z dala od okien i drzwi i łączy z przewodami uziemiającymi przez zaciski kontrolne,
- uziomów służących do rozprowadzenia prądu w ziemi; jako uziomy mogą być wykorzystane metalowe elementy konstrukcji (zbrojenie fundamentów, rurociągi).
Alternatywą dla tradycyjnego systemu odgromowego jest instalacja z piorunochronem aktywnym, czyli maszt z ostrzem. Dzięki niemu można przewidzieć miejsce uderzenia pioruna, gdyż maszt przechwytuje wyładowanie i to znacznie szybciej niż tradycyjna instalacja. Taka "odgromówka" jest znacznie prostsza w montażu i mniej rzucająca się w oczy. Jedynym widocznym elementem jest estetyczny maszt przymocowany do komina.
Prawidłowo wykonana instalacja odgromowa chroni budynek przed skutkami uderzenia pioruna, jednak nie chroni bezpośrednio urządzeń elektrycznych i elektronicznych znajdujących się wewnątrz budynku. Wynikiem przepływu takiego prądu przez instalację elektryczną może być ich poważne uszkodzenie lub całkowtice zepsucie.
Instalacja odgromowa wewnętrzna zapobiega tworzeniu się tzw. przepięć przez wyrównanie potencjałów między wszystkimi instalacjami w budynku. Stosuje się ją niezależnie od tego, czy w budynku jest przewidziana instalacja odgromowa zewnętrzna. Polega na zainstalowaniu w budynku połączeń wyrównawczych (szyny ekwipotencjalnej z zaciskami) i ograniczników przejmujących prąd przepięciowy i odprowadzających go bezpośrednio do uziomu.
Ograniczniki pierwszego stopnia (klasy B) stosuje się w przypadku, gdy istnieje prawdopodobieństwo przeniknięcia prądu piorunowego do instalacji wewnętrznej: w budynkach z instalacją odgromową lub przyłączem elektrycznym napowietrznym. Ograniczniki instaluje się w złączu lub przy głównej rozdzielnicy budynku. Ograniczniki drugiego stopnia (klasy C) instaluje się przy głównej rozdzielnicy budynku (w odległości kilku metrów od ograniczników klasy B). Ograniczniki trzeciego stopnia (klasy D) instaluje się bezpośrednio przed chronionymi urządzeniami.

Roman Majer, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.