Odpowiedź:
Wykonywanie w godzinach pracy innych czynności, niezwiązanych z pracą, a także przebywanie w miejscu pracy bez zgody pracodawcy, stanowi naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych. W takim przypadku, w zależności od stopnia powyższych naruszeń, pracodawca może zastosować karę porządkową upomnienia lub nagany, a jeżeli naruszenie miało charakter ciężki – rozwiązać z pracownikiem umowę o pracę w trybie art. 52 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.) – dalej k.p.
Uzasadnienie:
Zawierając stosunek pracy, pracownik zobowiązuje się przestrzegać podstawowych obowiązków pracowniczych, do których zalicza się między innymi: wykonywanie pracy sumiennie i starannie oraz stosowanie się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę, przestrzeganie czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy, przestrzeganie regulaminu pracy oraz ustalonego w zakładzie pracy porządku (art. 100 k.p.)
Z przedstawionych obowiązków jasno wynika, że pracownik swój czas powinien wykorzystywać zgodnie z przeznaczeniem, czyli na wykonywanie zadań wyznaczonych przez pracodawcę. Wykonywanie w czasie pracy innych czynności może mieć miejsce jedynie za zgodą pracodawcy, w przeciwnym wypadku takie działanie stanowi przykład naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych. Takie stanowisko potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 czerwca 2007 r., I PK 5/07, OSNP 2008/15-16/212: „Pracownik narusza podstawowe obowiązki pracownicze, gdy bez zgody pracodawcy w godzinach przeznaczonych na pracę wykonuje inne czynności. Jeżeli działanie takie nie jest sporadyczne może stanowić to ciężkie naruszenie tych obowiązków w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 k.p.".
Odnosząc się do kwestii przebywania pracownika w miejscu pracy poza godzinami świadczenia pracy, regulamin pracy określając prawa i obowiązki pracodawcy związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać między innymi warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu (art. 104¹ k.p.). Takim warunkiem może być zgoda pracodawcy na przebywanie pracownika na terenie zakładu pracy po zakończeniu pracy. Jeżeli jednak nie obowiązuje regulamin pracy, pracownik jest obowiązany stosować się do poleceń pracodawcy. Pogląd taki jest powszechnie przyjęty w orzecznictwie. Poza obowiązującym czasem pracy pracownik może przebywać na terenie zakładu pracy za zgodą pracodawcy i w stanie nie stwarzającym zagrożenia dla zakładowego porządku, dyscypliny pracy i zasad bezpieczeństwa pracy. W tym właśnie tonie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 maja 2000 r., I PKN 659/99, PPiPS 2001/9/19. Pracodawca zatem jest władny w tym zakresie, by wyrazić zgodę na przebywanie pracownika na terenie zakładu pracy po godzinach pracy.
Za powyższe naruszenia obowiązków pracowniczych pracodawca może nałożyć na pracownika karę upomnienia lub nagany (art. 108 § 1 k.p.), a jeżeli naruszenie miało charakter ciężki – rozwiązać z pracownikiem stosunek pracy w trybie art. 52 § 1 k.p. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że pracownik dopuszcza się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 k.p., gdy w istotny sposób i w ważnej sprawie narusza lub zagraża interesowi pracodawcy. Działanie pracownika musi ponadto charakteryzować wina umyślna lub rażące niedbalstwo, co oznacza, że pracownik, mając świadomość bezprawności swego postępowania, celowo do niego zmierza lub co najmniej na skutek ten się godzi.
Należy pamiętać, iż kary dyscyplinarne upomnienia i nagany pracodawca może nałożyć jedynie w ciągu dwóch tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego i w ciągu trzech miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia. W tym przypadku termin nałożenia kary upływa z dniem 20 marca 2015 r. Natomiast dopuszczalność rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia w trybie art. 52 § 1 k.p. ograniczona jest miesięcznym terminem liczonym od powzięcia przez pracodawcę wiadomości o ciężkim naruszeniu przez pracownika jego obowiązków – w niniejszej sytuacji termin upływa z dniem 5 kwietnia 2015 r.
Agata Kamińska,
autorka współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Odpowiedzi udzielono 23 marca 2015 r.