Odpowiedź:

Bakterie Legionelli mogą występować w naturalnych zbiornikach wodnych, a także m.in. w instalacjach ciepłej wody. Pojawiają się w przewodach z ciepłą wodą, w zbiornikach ciepłej wody, na zaworach instalacji, w prysznicach, w zamkniętych odcinkach sieci wodociągowej, w instalacjach pokrytych osadem wapiennym lub kamieniem kotłowym, w długich i rozgałęzionych sieciach wodnych ciepłej wody. Warunkiem rozwoju Legionelli jest temperatura ok. 40°C (+/- 2°C), a także brak recyrkulacji wody, obecność osadów, długie i ślepe odcinki przewodów wodociągowych. Najlepszą metodą ochrony przed Legionellą jest stosowanie właściwej instalacji wodociągowej, utrzymywanie temperatury wody w sieci powyżej 40°C, o czym stanowi § 120 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.) oraz przeglądy instalacji, badanie sprawdzające występowania Legionelli, a także usuwanie bakterii w przypadku jej wykrycia. W Polsce istnieją wyspecjalizowane firmy zajmujące się badaniem występowania i usuwaniem (niszczeniem) bakterii Legionelli w miejscu jej występowania.

Uzasadnienie:

Niemożliwe jest stosowanie środków ochrony indywidualnej przez osoby korzystające z instalacji ciepłej wody (np. z pryszniców), m.in. w szpitalach, szkołach, innych budynkach użyteczności publicznej, a także w blokach mieszkalnych. Pracownicy czyszczący instalację ciepłej wody, a także instalację wentylacyjną, kotły grzewcze lub wykonujący inne prace w miejscu, gdzie może występować Legionella, powinni stosować, w zależności od potrzeb, maski twarzowe lub jednorazowe maseczki ochronne, gogle, rękawice gumowe, płaszcz lub fartuch gumowy, nakrycie głowy, buty odpowiednie do wykonywanych prac. Nie jest to oczywiście pełny wykaz środków ochrony indywidualnej. Wyposażając pracowników w środki ochrony indywidualnej, pracodawca powinien również brać pod uwagę warunki lokalne oraz wymagania związane z prowadzeniem prac współistniejących, podczas których istnieje nie tylko zagrożenie biologiczne, ale również mechaniczne (wypadkowe). Należy pamiętać, że środki ochrony indywidualnej ustala pracodawca po konsultacji z pracownikami, o czym stanowi art. 2378 § 1 i 23711a § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502). Środki ochrony indywidualnej powinny być dobrane zgodnie z załącznikiem nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) - dalej r.o.b.h.p. Przepis § 1 załącznika nr 2 r.o.b.h.p. stanowi, iż środki ochrony indywidualnej powinny być stosowane w sytuacjach, kiedy nie można uniknąć zagrożeń lub nie można ich wystarczająco ograniczyć za pomocą środków ochrony zbiorowej lub odpowiedniej organizacji pracy; § 2 stanowi, że dostarczane pracownikom do stosowania środki ochrony indywidualnej powinny: 1) być odpowiednie do istniejącego zagrożenia i nie powodować same z siebie zwiększonego zagrożenia; 2) uwzględniać warunki istniejące w danym miejscu pracy; 3) uwzględniać wymagania ergonomii oraz stan zdrowia pracownika; 4) być odpowiednio dopasowane do użytkownika - po wykonaniu niezbędnych regulacji. W przypadku występowania więcej niż jednego zagrożenia i konieczności jednoczesnego stosowania kilku środków ochrony indywidualnej - środki te powinny dać się dopasować względem siebie bez zmniejszenia ich właściwości ochronnych. Według § 4 załącznika nr 2 do r.o.b.h.p. w zależności od stopnia zagrożenia, częstości narażenia na zagrożenie, cech stanowiska pracy każdego pracownika i skuteczności działania środków ochrony indywidualnej - pracodawca powinien określić warunki stosowania środków ochrony indywidualnej, a szczególnie czas i przypadki, w których powinny być używane.

Według tabeli nr 1 załącznika nr 2 do r.o.b.h.p. „Zagrożenia, przy których wymagane jest stosowanie środków ochrony indywidualnej” w przypadku występowania szkodliwych bakterii wymagana jest ochrona twarzy, oczu, dróg oddechowych, dłoni, stóp i skóry. W tabeli nr 2 załącznika nr 2 do r.o.b.h.p. „Rodzaje prac, przy których wymagane jest stosowanie środków ochrony indywidualnej” w przypadku zagrożenia biologicznego wymagane jest stosowanie: odzieży ochronnej, nakrycia głowy, środków ochrony kończyn dolnych i kończyn górnych, środków ochrony twarzy i oczu, w niektórych przypadkach środków ochrony dróg oddechowych. W tabeli nr 3 załącznika nr 2 do r.o.b.h.p. „Rodzaje środków ochrony indywidualnej” określono rodzaje środków ochrony indywidualnej. Do odzieży ochronnej zaliczono m.in.: ubrania, kombinezony, kurtki, spodnie, fartuchy, płaszcze, peleryny; do środków ochrony głowy - m.in. czapki; do środków ochrony kończyn górnych m.in. rękawice ochronne; do środków ochrony kończyn dolnych m.in.: buty, kalosze; do środków ochrony twarzy i oczu m.in.: okulary, gogle, osłony twarzy w tym przyłbice.

Kazimierz Kościukiewicz, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono 1 grudnia 2014 r.