Jakie akty prawne wskazują limity obciążeń fizycznych operatora wyrażonych w Newtonach bądź kilogramach związanych z obsługą maszyn lub wykonywanych pracach transportowych?
Akty prawne wskazujące limity obciążeń fizycznych operatora wyrażonych w Newtonach bądź kilogramach związanych z obsługą maszyn lub wykonywanych pracach transportowych:
1. ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - art. 215;
2. rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228) - § 16 ust. 1;
3. rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz. 313 z późn. zm.) - rozdział 3;
4. rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) - § 45, 51-56;
5. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. Nr 60, poz. 279) - § 1-4.
Akty prawne wskazują limity obciążeń fizycznych operatora wyrażonych w Newtonach bądź kilogramach związanych z obsługą maszyn lub wykonywanych pracach transportowych. W aktach prawnych można znaleźć także informację na temat ergonomii i związanym z tą dziedziną wydatkiem energetycznym, który jest określany w kJ i wskazuje wielkość obciążenia fizycznego u pracownika.
Obciążenie fizyczne pracą:
Trudność pracy fizycznej można odwzorować na podstawie wydatku energetycznego, rozumianego jako uzyskiwaną ze spalania pokarmów ilość energii, którą ciało potrzebuje na jednostkę czasu, do spełnienia określonej funkcji
Na poziom zmęczenia, oprócz wydatku energetycznego, wpływa również obciążenie statyczne, zależne od pozycji przy pracy. Jest to wysiłek powstały w warunkach bezruchu, przy długotrwałym skurczu mięśni. Wymuszona, niewygodna pozycja przy pracy, np. praca z rękami ponad głową, w pozycji pochylonej albo ze skręconym tułowiem, powoduje nieprawidłowy obieg krwi w pracujących mięśniach i znacznie przyspiesza zmęczenie. Zachodzi to nawet wówczas, gdy nie ma pracy w sensie fizycznym, np. gdy trzymamy nieruchomo ciężar w wyciągniętej ręce. Obciążenie statyczne stanowi jeden z elementów każdej pracy i zawsze w dużym stopniu wpływa na jej uciążliwość. Często jest elementem warunkującym czas i możliwości wykonania danej czynności.
Kolejny czynnik, wpływający na powstawanie zmęczenia fizycznego, to monotypowość - jednostajność ruchów pracownika. Jeśli te same ruchy są stale powtarzane, to angażują one te same grupy mięśni. Wpływa to na znaczne przyspieszenie procesów zmęczeniowych mięśni, utrudniając regenerację sił. Z tego względu ruchy jednostajne są często odczuwane jako uciążliwe.
Metody badania wydatku energetycznego:
Badania wydatku energetycznego można wykonać za pomocą jednej z poniższych metod:
1) kalorymetrii, polega na pomiarach wskaźników wymiany gazowej, to znaczy wentylacji płuc i zużycia tlenu.
W metodzie tej stosowane mogą być liczniki gazowe do pomiaru wentylacji, maski z wentylami oraz analizatory gazów, jakie się wytworzyły. Z racji stosowania ustnika lub maski, utrudniających oddychanie metoda ta nie jest zalecania, zwłaszcza przy dużych wysiłkach podczas badania.
2) fizjologiczna
W metodzie tej uwzględniane są wyniki badań układu krążenia oraz oddechowego, z których wynika, że ciśnienie krwi oraz temperatura ciała wzrastają wraz ze wzrostem obciążenia pracą.
3) tabelaryczna, w metodzie tej wykorzystywane są badania G. Lehmanna oraz jego uczniów.
Podstawą metody jest analiza dokładnego czasu pracy. Wydatek energetyczny określa się na podstawie analizy czasu pracy, a także pozycji ciała i wykorzystywanych przy wysiłku różnych grup mięśniowych.
Metoda oceny obciążenia fizycznego pracą:
Najczęściej wykorzystywaną metodą jest metoda chronometrażowo-tabelaryczna G. Lehmanna.
Podstawą oceny wydatku energetycznego, obciążenia statycznego oraz monotypowości ruchów roboczych jest wykonanie chronometrażu pracy. Polega to na pomiarze i zapisie w tabelach czasu trwania wszystkich czynności wykonywanych w trakcie pracy.
Wydatek energetyczny:
Przy określaniu jednostkowych wydatków energetycznych można skorzystać z tabel G. Lehmanna, dotyczących wartości wydatku energetycznego dla różnych wykonywanych czynności.
Wydatek energetyczny wynika z sumy iloczynów czasu wykonywania poszczególnych czynności (w minutach) w ciągu zmiany oraz jednostkowego wydatku energetycznego (kJ/min lub kcal/min). W tabelach G. Lehmanna są zawarte wartości jednostkowego wydatku energetycznego dla najczęściej występujących czynności. Tak uzyskany wynik można porównać z normatywami wynikającymi np. z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów.
Obciążenie statyczne:
Dalsze działania to określenie pozycji najbardziej obciążającej statycznie, biorąc pod uwagę czynności wykonywane często przy różnych pozycjach ciała.
Jeżeli praca składa się z operacji lub czynności wykonywanych w zasadniczo różnych pozycjach ciała, to wówczas należy przy dokonywaniu oceny wziąć pod uwagę pozycję najbardziej obciążającą statycznie, pod warunkiem, że czas trwania tej czynności wynosi nie mniej niż 3 h. Na stopień uciążliwości pracy, wynikający z obciążenia statycznego, wpływa również udział w procesie pracy elementów związanych z podtrzymywaniem ciężarów, np. trzymanie narzędzi, przenoszenie oburącz.
Jeśli czynności tego rodzaju powtarzają się systematycznie, to wówczas należy podnieść kategorię oceny, określoną na podstawie analizy pozycji ciała, o jeden stopień ciężkości.
Należy pamiętać, że im pozycja bardziej swobodna, tym obciążenie mniejsze.
Monotypowość ruchów roboczych:
Duża uciążliwość fizyczna występuje przy pracach monotypowych, związanych z jednostronnym przeciążeniem pewnych grup mięśniowych. Ruchy często powtarzane przez człowieka, angażujące te same grupy mięśni, wywołują w efekcie szybsze narastanie zmęczenia niż ruchy wykonywane przy zaangażowaniu różnych grup mięśni.
Monotypowość ruchów występuje często przy pracach zautomatyzowanych lub zmechanizowanych. Oceniając monotypowość ruchów roboczych należy wziąć pod uwagę: liczbę stereotypowych powtórzeń, wielkość rozwijanych sił mięśniowych przy wykonywanej pracy.
Liczbę powtórzeń stereotypowych oraz oceny słowne i punktowe można określić po stwierdzeniu jakiej siły do wykonywania pracy użył pracownik.
Obciążenie fizyczne:
Ocena końcowa wysiłku fizycznego składa się z sumy punktów składowych: wydatku energetycznego, obciążenia statycznego oraz monotypowości ruchów roboczych.
Ocena słowna obciążenia fizycznego określa różne rodzaje wysiłku: wysiłek bardzo lekki, wysiłek lekki, wysiłek średni, wysiłek ciężki oraz wysiłek bardzo ciężki.
Stosowana metoda chronometrażowo - tabelaryczna nie jest trudna. Wymaga jedynie ustalenia czasu wykonywania poszczególnych czynności, korzystania z tablic G. Lehmanna i wykonania kilku obliczeń matematycznych. Uzyskane wyniki co do wielkości obciążenia fizycznego pracą przez pracowników służby bhp oraz pracodawców mogą być wykorzystane w ocenie ryzyka zawodowego dla danego stanowiska, w celu określenia poziomu ryzyka i podjęcia ewentualnych działań korygujących w zakresie ergonomii.
Krzysztof Zamajtys
Akty prawne wskazujące limity obciążeń fizycznych operatora wyrażonych w Newtonach bądź kilogramach związanych z obsługą maszyn lub wykonywanych pracach transportowych:
1. ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - art. 215;
2. rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228) - § 16 ust. 1;
3. rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz. 313 z późn. zm.) - rozdział 3;
4. rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) - § 45, 51-56;
5. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. Nr 60, poz. 279) - § 1-4.
Akty prawne wskazują limity obciążeń fizycznych operatora wyrażonych w Newtonach bądź kilogramach związanych z obsługą maszyn lub wykonywanych pracach transportowych. W aktach prawnych można znaleźć także informację na temat ergonomii i związanym z tą dziedziną wydatkiem energetycznym, który jest określany w kJ i wskazuje wielkość obciążenia fizycznego u pracownika.
Obciążenie fizyczne pracą:
Trudność pracy fizycznej można odwzorować na podstawie wydatku energetycznego, rozumianego jako uzyskiwaną ze spalania pokarmów ilość energii, którą ciało potrzebuje na jednostkę czasu, do spełnienia określonej funkcji
Na poziom zmęczenia, oprócz wydatku energetycznego, wpływa również obciążenie statyczne, zależne od pozycji przy pracy. Jest to wysiłek powstały w warunkach bezruchu, przy długotrwałym skurczu mięśni. Wymuszona, niewygodna pozycja przy pracy, np. praca z rękami ponad głową, w pozycji pochylonej albo ze skręconym tułowiem, powoduje nieprawidłowy obieg krwi w pracujących mięśniach i znacznie przyspiesza zmęczenie. Zachodzi to nawet wówczas, gdy nie ma pracy w sensie fizycznym, np. gdy trzymamy nieruchomo ciężar w wyciągniętej ręce. Obciążenie statyczne stanowi jeden z elementów każdej pracy i zawsze w dużym stopniu wpływa na jej uciążliwość. Często jest elementem warunkującym czas i możliwości wykonania danej czynności.
Kolejny czynnik, wpływający na powstawanie zmęczenia fizycznego, to monotypowość - jednostajność ruchów pracownika. Jeśli te same ruchy są stale powtarzane, to angażują one te same grupy mięśni. Wpływa to na znaczne przyspieszenie procesów zmęczeniowych mięśni, utrudniając regenerację sił. Z tego względu ruchy jednostajne są często odczuwane jako uciążliwe.
Metody badania wydatku energetycznego:
Badania wydatku energetycznego można wykonać za pomocą jednej z poniższych metod:
1) kalorymetrii, polega na pomiarach wskaźników wymiany gazowej, to znaczy wentylacji płuc i zużycia tlenu.
W metodzie tej stosowane mogą być liczniki gazowe do pomiaru wentylacji, maski z wentylami oraz analizatory gazów, jakie się wytworzyły. Z racji stosowania ustnika lub maski, utrudniających oddychanie metoda ta nie jest zalecania, zwłaszcza przy dużych wysiłkach podczas badania.
2) fizjologiczna
W metodzie tej uwzględniane są wyniki badań układu krążenia oraz oddechowego, z których wynika, że ciśnienie krwi oraz temperatura ciała wzrastają wraz ze wzrostem obciążenia pracą.
3) tabelaryczna, w metodzie tej wykorzystywane są badania G. Lehmanna oraz jego uczniów.
Podstawą metody jest analiza dokładnego czasu pracy. Wydatek energetyczny określa się na podstawie analizy czasu pracy, a także pozycji ciała i wykorzystywanych przy wysiłku różnych grup mięśniowych.
Metoda oceny obciążenia fizycznego pracą:
Najczęściej wykorzystywaną metodą jest metoda chronometrażowo-tabelaryczna G. Lehmanna.
Podstawą oceny wydatku energetycznego, obciążenia statycznego oraz monotypowości ruchów roboczych jest wykonanie chronometrażu pracy. Polega to na pomiarze i zapisie w tabelach czasu trwania wszystkich czynności wykonywanych w trakcie pracy.
Wydatek energetyczny:
Przy określaniu jednostkowych wydatków energetycznych można skorzystać z tabel G. Lehmanna, dotyczących wartości wydatku energetycznego dla różnych wykonywanych czynności.
Wydatek energetyczny wynika z sumy iloczynów czasu wykonywania poszczególnych czynności (w minutach) w ciągu zmiany oraz jednostkowego wydatku energetycznego (kJ/min lub kcal/min). W tabelach G. Lehmanna są zawarte wartości jednostkowego wydatku energetycznego dla najczęściej występujących czynności. Tak uzyskany wynik można porównać z normatywami wynikającymi np. z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów.
Obciążenie statyczne:
Dalsze działania to określenie pozycji najbardziej obciążającej statycznie, biorąc pod uwagę czynności wykonywane często przy różnych pozycjach ciała.
Jeżeli praca składa się z operacji lub czynności wykonywanych w zasadniczo różnych pozycjach ciała, to wówczas należy przy dokonywaniu oceny wziąć pod uwagę pozycję najbardziej obciążającą statycznie, pod warunkiem, że czas trwania tej czynności wynosi nie mniej niż 3 h. Na stopień uciążliwości pracy, wynikający z obciążenia statycznego, wpływa również udział w procesie pracy elementów związanych z podtrzymywaniem ciężarów, np. trzymanie narzędzi, przenoszenie oburącz.
Jeśli czynności tego rodzaju powtarzają się systematycznie, to wówczas należy podnieść kategorię oceny, określoną na podstawie analizy pozycji ciała, o jeden stopień ciężkości.
Należy pamiętać, że im pozycja bardziej swobodna, tym obciążenie mniejsze.
Monotypowość ruchów roboczych:
Duża uciążliwość fizyczna występuje przy pracach monotypowych, związanych z jednostronnym przeciążeniem pewnych grup mięśniowych. Ruchy często powtarzane przez człowieka, angażujące te same grupy mięśni, wywołują w efekcie szybsze narastanie zmęczenia niż ruchy wykonywane przy zaangażowaniu różnych grup mięśni.
Monotypowość ruchów występuje często przy pracach zautomatyzowanych lub zmechanizowanych. Oceniając monotypowość ruchów roboczych należy wziąć pod uwagę: liczbę stereotypowych powtórzeń, wielkość rozwijanych sił mięśniowych przy wykonywanej pracy.
Liczbę powtórzeń stereotypowych oraz oceny słowne i punktowe można określić po stwierdzeniu jakiej siły do wykonywania pracy użył pracownik.
Obciążenie fizyczne:
Ocena końcowa wysiłku fizycznego składa się z sumy punktów składowych: wydatku energetycznego, obciążenia statycznego oraz monotypowości ruchów roboczych.
Ocena słowna obciążenia fizycznego określa różne rodzaje wysiłku: wysiłek bardzo lekki, wysiłek lekki, wysiłek średni, wysiłek ciężki oraz wysiłek bardzo ciężki.
Stosowana metoda chronometrażowo - tabelaryczna nie jest trudna. Wymaga jedynie ustalenia czasu wykonywania poszczególnych czynności, korzystania z tablic G. Lehmanna i wykonania kilku obliczeń matematycznych. Uzyskane wyniki co do wielkości obciążenia fizycznego pracą przez pracowników służby bhp oraz pracodawców mogą być wykorzystane w ocenie ryzyka zawodowego dla danego stanowiska, w celu określenia poziomu ryzyka i podjęcia ewentualnych działań korygujących w zakresie ergonomii.
Krzysztof Zamajtys